پوریا ناظمی
در دل صخره‌های پرشیب و هوای مه‌آلود سواحل غربی کانادا، پرنده‌ای زیبا و اسرارآمیز با چشمانی قرمز و کاکل‌هایی زردرنگ چون ریش هنرمندان دوران باروک زندگی می‌کند؛ پافین کاکل‌دار، یا به زبان علمی‌اش Fratercula cirrhata این پرنده‌ی دریایی جذاب، که بیشتر به طوطی‌های عاشق دریا می‌ماند تا پرندگان مهاجر، یکی از چهره‌های نمادین سواحل اقیانوس آرام در بریتیش کلمبیاست.
پافین کاکل‌دار بیشتر در جزایر صخره‌ای و مناطق دورافتاده‌ی ساحلی زندگی می‌کند. در کانادا، بیشتر آن‌ها را می‌توان در سواحل غربی جزیره‌ی ونکوور، جزایر هایدا گوای، و جزایر دور از دسترس نزدیک مرز آلاسکا یافت. این پرندگان خانه‌های خود را در لانه‌هایی که با منقار خود در خاک نرم صخره‌ها حفر می‌کنند، بنا می‌نهند؛ لانه‌هایی که اغلب تا یک متر درازا دارند.
چهره‌ای که فراموش نمی‌شود
پافین کاکل‌دار بدنی سیاه‌رنگ با شکمی سفید دارد، اما آنچه او را از دیگر پرندگان متمایز می‌کند، چهره‌ی سفیدش با منقاری بزرگ و نارنجی و کاکل‌های زرد رنگی است که در فصل تولیدمثل از دو سوی سرش به عقب می‌افتند. چشمان قرمزش، که با خطی تیره احاطه شده‌اند، ظاهری همچون نقاب به او می‌دهند؛ گویی آماده‌ی ایفای نقش در نمایشی تئاتری‌ست.
در خارج از فصل جفت‌گیری، ظاهر او ساده‌تر و رنگ‌ها کمرنگ‌تر می‌شوند، اما در بهار و تابستان، با پوشش کامل زینتی‌اش، یکی از تماشایی‌ترین پرندگان شمال غربی زمین به شمار می‌آید.
زندگی در دریا
پافین‌های کاکل‌دار بیشتر عمر خود را در دریا می‌گذرانند و تنها برای تولیدمثل به خشکی بازمی‌گردند. آن‌ها شناگرانی حرفه‌ای‌اند که با بال‌هایشان زیر آب پرواز می‌کنند و ماهی‌های کوچک، سرپایان و سخت‌پوستان را شکار می‌کنند. گاهی تا ۲۰ متر زیر آب می‌روند و می‌توانند چندین ماهی را هم‌زمان در منقار خود نگه دارند، بدون آن‌که ماهی‌ها را ببلعند؛ ویژگی‌ای که به کمک زواید خاصی در منقارشان ممکن می‌شود.
نوبت عاشقی
اواخر بهار، پافین‌های بالغ به زادگاه خود بازمی‌گردند تا فصل تولیدمثل را آغاز کنند. آن‌ها معمولاً با همان جفت سال‌های گذشته خود لانه را شریک می‌شوند. پافین ماده تنها یک تخم می‌گذارد و هر دو والد به‌نوبت آن را جوجه‌کشی می‌کنند. پس از حدود ۴۵ روز، جوجه‌ای پرزدار و خاکستری رنگ سر از تخم بیرون می‌آورد. والدین تا زمانی که جوجه قادر به پرواز و شکار شود، برای او ماهی می‌آورند. پس از آن، جوجه نیز راه دریا را در پیش می‌گیرد و ممکن است سال‌ها به خشکی بازنگردد.
چالش‌ها و تهدیدها
اگرچه پافین کاکل‌دار هنوز در زمره‌ی گونه‌های در معرض خطر قرار نگرفته، اما جمعیت آن‌ها در برخی نواحی رو به کاهش گذاشته است. تغییرات اقلیمی، کاهش ذخایر ماهی، آلودگی نفتی، و ورود گونه‌های مهاجم به جزایر زادآور، از جمله تهدیدهایی هستند که آینده‌ی این پرنده را با ابهام روبه‌رو کرده‌اند. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گرم‌شدن آب اقیانوس باعث کاهش ماهیان کوچک و تغییر در رژیم غذایی پافین‌ها شده که خود بر میزان موفقیت تولیدمثل آن‌ها تأثیرگذار است.
جایگاه در فرهنگ
در فرهنگ بومیان ساحل شمال‌غربی، به‌ویژه در میان اقوام هایدا و تسیمشیان، پرندگان دریایی نقش مهمی در افسانه‌ها و نمادهای هنری دارند. اگرچه پافین کاکل‌دار به اندازه‌ی کلاغ یا عقاب جایگاه اسطوره‌ای ندارد، اما به عنوان نماینده‌ای از زندگی دریایی در نقوش سنتی دیده می‌شود. برخی داستان‌ها از پرنده‌ای با منقار رنگین‌کمانی یاد می‌کنند که پیام‌آور خوشی و موفقیت در ماهیگیری بوده است.
دانستنی‌های جالب
پافین‌ها به دلیل ظاهر خاص خود به «طوطی دریایی» مشهورند.
آن‌ها می‌توانند تا ۲۵۰ کیلومتر در روز برای یافتن غذا پرواز کنند.
منقار بزرگ و رنگارنگ آن‌ها در خارج از فصل تولیدمثل می‌افتد و سال بعد دوباره رشد می‌کند.
برخلاف ظاهر بامزه و آرامشان، در مواقع لزوم بسیار سرسخت و مهاجم‌اند، به‌ویژه در دفاع از لانه.
نقش زیست‌محیطی
پافین‌های کاکل‌دار یکی از حلقه‌های کلیدی زنجیره‌ی غذایی دریایی هستند. آن‌ها هم شکارچی ماهیان کوچک‌اند و هم طعمه‌ی پستانداران دریایی بزرگ‌تر و پرندگان شکاری مانند عقاب‌ها. حضور یا عدم حضور آن‌ها در نواحی خاص، نشانه‌ای از سلامت یا نابسامانی اکوسیستم دریایی آن منطقه تلقی می‌شود.
آینده‌ی پافین‌ها
در برخی مناطق کانادا، پروژه‌های حفاظت از جزایر زادآور و پایش جمعیت پافین‌ها در حال اجراست. همچنین تلاش‌هایی برای آموزش عمومی و جذب توریسم پایدار در مناطقی که پافین‌ها لانه‌سازی می‌کنند، در دست انجام است. مشاهده‌ی پافین‌های کاکل‌دار از فاصله‌ی دور، یکی از جاذبه‌های محبوب قایق‌سواری در تابستان‌های بریتیش کلمبیاست.
پافین کاکل‌دار، با ظاهری همچون کاراکترهای داستان‌های کودکانه و زندگی‌ای پرماجرا در دریاهای آزاد، یادآور این نکته است که جهان طبیعت، همواره شگفت‌انگیزتر از تخیل ماست. او نمادی‌ست از پیوند میان زمین و دریا، میان زیبایی و بقا، و میان علم و افسانه. اگر روزی به سواحل غربی کانادا سفر کردید، حتماً در پی آن کاکل‌های زرد در میان صخره‌ها بگردید؛ شاید شانس با شما یار بود و یکی از این طوطی‌های دریایی لبخندزنان به دوربین‌تان خیره شد.
