هفت شب هفت آسمان: دیدار با خورشیدی نیمه گرفته

رویدادهای ۲۱ تا ۳۰ مارس ۲۰۲۵

امشب و فردا آسمان از نور ماه خالی‌ست، و صورت‌فلکی جنوبی «پوپیس» (Puppis) — که در پس‌زمینه کهکشان راه‌شیری زمستانی می‌درخشد — برای مدتی کوتاه، درست پس از تاریکی هوا، به بیشترین ارتفاع خود در آسمان می‌رسد. پوپیس در اسطوره‌های یونانی، بخشی از کشتی افسانه‌ای «آرگو» است، و سه ستاره کم‌نور آن در شمال این مجموعه، کمتر از عرض یک مشت از ستاره‌های درخشان دم و پاهای «سگ بزرگ» (Canis Major) فاصله دارند.

یکی از زیبایی‌های پوپیس، خوشه باز ستاره‌ای NGC 2451 با قدر سوم است. برای دیدن آن، به ناحیه‌ای با دید خوب به جنوب بروید؛ چرا که این خوشه در عرض جغرافیایی پایین‌تری (حدود ۳۸- درجه) قرار دارد. بهترین راهنمایی برای یافتن این خوشه، مقاله «برجسته‌های دوچشمی» در شماره مارس مجله Sky & Telescope صفحه ۴۳ است.

شنبه، ۲۲ مارس | سماک رامح، ستاره بهار

سِماک رامِح ، ستاره معروف به «ستاره بهار»، حالا درست هنگام تاریک شدن آسمان، از افق شمال‌شرق بالا می‌آید. اگر آن را دیدید، به فاصله دو مشت بسته به سمت چپ آن نگاه کنید تا مجموعه باریک ستارگان به شکل بادبادک (Kite) را ببینید که بخش اصلی صورت‌فلکی گاوران (Boötes) را شکل می‌دهد.

یکشنبه، ۲۳ مارس | از کاستور تا سر مار دریایی

اگر خطی از ستاره‌های کاستور به پولُکس بکشید و آن را ادامه دهید، پس از حدود دو و نیم مشت، به سر کم‌نور صورت‌فلکی هیدرا (مار دریایی) می‌رسید. این گروه ستاره‌ای در آسمان تاریک قابل شناسایی است، اما در آلودگی نوری شهری، نیاز به دوربین دوچشمی دارید.

اگر این خط را یک و نیم مشت دیگر ادامه دهید، به ستاره نارنجی رنگ فرد، قلب هیدرا خواهید رسید. راه دیگر برای یافتن سر هیدرا، رسم خطی بین پروکیون و رجولوس است که تقریباً در میانه آن سر هیدرا قرار دارد.

دوشنبه، ۲۴ مارس | جست‌وجوی خوشه M50 در کنار سگ بزرگ

بیشتر علاقه‌مندان به نجوم با دوربین دوچشمی، خوشه M41 را در ۴ درجه جنوبی ستاره شباهنگ می‌شناسند. اما خوشه M50 چطور؟ این خوشه در ۱۰ درجه شمال‌شرق شباهنگ قرار دارد و با آن‌که کم‌نورتر و کوچک‌تر است، دیدن آن با دوربین دوچشمی و نگاه غیرمستقیم ممکن است. با راهنمایی مناسب از اطلس جیبی آسمان (Pocket Sky Atlas) و صبوری، می‌توان آن را شکار کرد.

فاصله M50 از زمین حدود ۲۹۰۰ سال نوری است، در حالی که M41 حدود ۲۳۰۰ سال نوری فاصله دارد.

سه‌شنبه، ۲۵ مارس | کمربند جبارافقی می‌شود

این روزها، جبار در آسمان شبانه به سمت جنوب‌غربی متمایل شده و کمربندش حالتی افقی به خود می‌گیرد. دقیقاً چه ساعتی این کمربند افقی می‌شود؟ این موضوع به عرض جغرافیایی و مکان شما در منطقه زمانی بستگی دارد.

چهارشنبه، ۲۶ مارس | نشانه‌گیری با ملاقه بزرگ

ملاقه بزرگ (Big Dipper) حالا در سمت شرق آسمان، ایستاده بر دسته‌اش دیده می‌شود. دو ستاره جلویی ملاقه، راهنماهایی برای یافتن ستاره قطبی هستند. اگر قوس دسته ملاقه را ادامه دهید، به سِماک رامِح می‌رسید. اما اگر آن را در جهت مخالف دنبال کنید، به صورت‌فلکی اسد (Leo) می‌روید. حتی خطی از ته ملاقه به سمت مخالف دسته شما را به جِمینی (دوپیکر) می‌رساند. خطی دیگر از بالای ملاقه تا آن‌سوی آسمان، به عیوق (سروش/بُزبان/ کاپلا) ختم می‌شود.

پنج‌شنبه، ۲۷ مارس | سه‌قلوهای اسد

حالا که بهار آغاز شده، فرصت مناسبی‌ست تا «سه‌قلوی اسد» را ببینید: سه کهکشان مارپیچی زیبا با قدر نهم تا دهم که در قسمت عقب صورت‌فلکی اسد قرار دارند و در میدان دید یک درجه‌ای تلسکوپ جای می‌گیرند. دو مورد از آن‌ها کهکشان‌های مسیه هستند و برای علاقمندان جدی نجوم، دیدن آن‌ها یک دستاورد محسوب می‌شود.

جمعه، ۲۸ مارس | آماده‌باش برای کسوف

اگر در شرق کانادا یا شمال‌شرق آمریکا هستید، امشب عینک خورشیدگرفتگی‌تان را آماده کنید! فردا صبح، خورشیدگرفتگی جزئی در هنگام طلوع خورشید رخ می‌دهد. در بوستن، خورشید در ساعت ۶:۳۲ صبح (EDT) با ۵۷٪ گرفتگی طلوع می‌کند و تا ساعت ۷:۰۸ به ارتفاع ۶ درجه می‌رسد. در هلیفکس، این مقدار به ۸۵٪ در ۲ درجه ارتفاع می‌رسد.

شنبه، ۲۹ مارس | طلوع خورشید با چهره پوشیده

امروز برای بیشتر مناطق شمال‌شرقی آمریکا، گرینلند، ایسلند و اروپای غربی، خورشیدگرفتگی جزئی رخ می‌دهد. در بسیاری از این مناطق، کسوف در زمان طلوع خورشید در حال وقوع است. در نیویورک، خورشید در ساعت ۶:۴۴ صبح با ۲۷٪ گرفتگی طلوع می‌کند. در بوستن و هلیفکس شرایط دید به‌مراتب بهتر است.

اطلاعات مربوط به این کسوف در مونترال را می توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
A screenshot of a web page

AI-generated content may be incorrect.

به یاد داشته باشید این خورشید گرفتگی جزیی است و حتما باید آن را با کمک فیلترهای مناسب و استاندارد مشاهده کرد.

یکشنبه، ۳۰ مارس | خوشه گیسو برنیکه در آسمان بهاری

در شرق آسمان بهاری، خوشه ستاره‌ای پراکنده اما معروف گیسو برنیکه حالا به خوبی بالا آمده است. این خوشه مانند یک Y برعکس و کم‌نور است، اما در آسمان تاریک به‌وضوح دیده می‌شود. آن را در ۴۰٪ مسیر بین دنِبولا (دم شیر) و آلکید (انتهای دسته ملاقه) بیابید. حتی در شهرها، این خوشه از طریق دوربین دوچشمی قابل مشاهده است.

بررسی سیارات این هفته

عطارد و زهره هر دو در نزدیکی خورشید قرار دارند و قابل مشاهده نیستند. هر دو در مقارنه تحتانی هستند.

مریخ در نزدیکی سر دوپیکرها (جِمینی) به‌صورت نقطه نارنجی درخشان در جنوب دیده می‌شود. مثلثی با پولُکس و کاستور می‌سازد که تا ۱۰ آوریل به خط مستقیم تبدیل می‌شود.

مشتری در صورت‌فلکی گاو (ثور)، در جنوب‌غرب می‌درخشد و در کنار خوشه پروین و ستاره دبران دیده می‌شود.

زحل و نپتون در نور خورشید پنهان‌اند.

اورانوس با قدر ۵.۸ هنوز در جنوب‌غرب، نزدیک خوشه پروین، قابل مشاهده است والبته به خاطر درخشش اندکش باید برای یافتن آن از نقشه ها یا راهنماهای دیجیتال استفاده کنید.

منبع: Sky & Telescope