هفت شب؛ هفت آسمان

نگاهی به آسمان هفته، ۱۴ تا ۲۳ مارس (۲۴ اسفند تا ۳ فروردین)

جمعه، ۱۴ مارس (۲۴ اسفند)

ماه کامل، اندکی پس از غروب خورشید، از افق شرقی بالا می‌آید. با طلوع ماه، حدود دو ساعت بعد، ستاره آبی-سفید «سماک اعزل» (Spica) در صورت فلکی سنبله نیز طلوع می‌کند. در همین شب، ستاره متغیر «الغول» در ساعت ۸:۲۶ شب به کمترین درخشندگی خود می‌رسد.

شنبه، ۱۵ مارس (۲۵ اسفند)

ماهِ رو به کاهش امشب کمی دیرتر طلوع می‌کند و این بار سماک اعزل تنها با ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تأخیر نسبت به ماه ظاهر می‌شود. سمت راست سماک اعزل صورت فلکی «غراب» دیده می‌شود. سمت چپ و دورتر از آن، ستاره روشن سماک رامح یا «نگهبان شمال»(Arcturus) می‌درخشد. امشب مریخ در بالای سر مثلث قائم‌الزاویه زیبایی را با ستارگان پولوکس و کاستور می‌سازد.

یکشنبه، ۱۶ مارس (۲۶ اسفند)

ماه با کاهشی بیشتر، امشب حدود یک ساعت پس از تاریکی کامل طلوع می‌کند و حالا سماک اعزل پیش از ماه در آسمان حضور دارد. این شب فرصت خوبی برای رصد خوشه ستاره‌ای زیبای «کندوی عسل» (M44) در صورت فلکی «خرچنگ» است.

دوشنبه، ۱۷ مارس (۲۷ اسفند)

ستاره «شعرای یمانی»، درخشان‌ترین ستاره آسمان شب، همزمان با تاریکی کامل در جنوب آسمان دیده می‌شود. کمی بالاتر، ستارگان صورت فلکی «شکارچی» نمایان هستند. همچنین ستاره «شعرای شامی» در سمت چپ بالا دیده می‌شود.

سه‌شنبه، ۱۸ مارس (۲۸ اسفند)

این شب‌ها، صورت فلکی شکارچی کم‌کم به افق جنوب غربی نزدیک می‌شود. کمربند شکارچی تقریباً به‌صورت افقی در آسمان قرار می‌گیرد.

چهارشنبه، ۱۹ مارس (۲۹ اسفند)

ماهِ رو به کاهش امشب در صورت فلکی عقرب طلوع می‌کند و پیش‌نمایشی از صورت فلکی تابستانی عقرب را به ما ارائه می‌دهد.

پنجشنبه، ۲۰ مارس (۱ فروردین)

امروز ساعت ۵:۰۱ صبح به وقت شرقی، اعتدال بهاری رخ می‌دهد و بهار رسماً در نیمکره شمالی آغاز می‌شود.

اعتدال بهاری زمانی رخ می‌دهد که خورشید در مسیر حرکت ظاهری سالانه‌اش در میان آسمان (دایره البروج) از استوای سماوی عبور می‌کند و به سوی نیمکره شمالی آسمان راهی می‌شود. این نقطه تنها مبدا نوروز ایرانیان است که مبدا مختصات سیستم مکان یابی ستاره ها نیز به شمار می رود. در مختصات معروف به مختصات استوایی، اعتدال بهاری یا نقطه اول حمل نشان دهنده بُعد 0 است. اگرچه در این روز طول مدت شب و روز برابر است اما شکست نور در جو باعث می شود تا اگر به ساعت های خود توجه کنید، متوجه شوید که واقعا در اول فرودین طول شب و روزی که ما روی زمین حس می کنیم برابر نیست. با در نظر گرفتن این اثر حدود روزهای 16 تا 17 مارس زمانی است که ما طول شب و روز یکسانی را تجربه می کنیم اما این ناشی از شکست نور است وگرنه با حذف جو زمین واقعا در ابتدای فرودین و اعتدال بهاری است که طول روز و شب برابر می شوند.

جمعه، ۲۱ مارس (۲ فروردین)

آسمان بدون ماه فرصتی عالی برای رصد صورت فلکی «شاه‌تخته» (Puppis) است که بخشی از صورت فلکی افسانه‌ای کشتی «آرگو» به شمار می‌رود. در این صورت فلکی می‌توانید خوشه ستاره‌ای زیبای NGC 2451 را رصد کنید.

شنبه، ۲۲ مارس (۳ فروردین)

«نگهبان شمال»، ستاره معروف بهار، اندکی پس از تاریکی از افق شرقی طلوع می‌کند. در ادامه شب، می‌توانید صورت فلکی بادبادک‌مانند «عوا» (Boötes) را مشاهده کنید.

یکشنبه، ۲۳ مارس (۴ فروردین)

اگر از دو ستاره کاستور و پولوکس خطی فرضی رسم کنید و آن را ادامه دهید، به صورت فلکی مارآبی (Hydra) می‌رسید. سر این صورت فلکی کم‌نور است اما قلب نارنجی رنگش (آلفارد) به آسانی دیده می‌شود.

وضعیت سیارات:

عطارد در افق غربی به سختی قابل مشاهده است و به زودی محو خواهد شد.

ناهید، با روشنایی خیره‌کننده‌اش، بسیار نزدیک به افق غربی است و در تلسکوپ به صورت هلال بسیار باریکی مشاهده می‌شود.

مریخ همچنان قابل مشاهده است و مثلث زیبایی با ستارگان صورت فلکی جوزا (پولوکس و کاستور) می‌سازد.

مشتری در افق جنوب غربی دیده می‌شود و پیش از نیمه‌شب غروب می‌کند.

زحل و نپتون در نزدیکی خورشید قرار گرفته‌اند و دیده نمی‌شوند.

اورانوس هنوز در جنوب غربی قابل رؤیت است، هرچند به نقشه ستاره‌ای دقیق برای شناسایی آن نیاز دارید.

پیشنهادهای رصدی:

برای رصد بهتر آسمان، با نقشه‌های دقیق آشنا شوید و از تلسکوپ یا دوربین دوچشمی استفاده کنید. رصد اجرام آسمانی نیازمند صبر، دقت و تمرین مداوم است. نقشه‌های آسمان شبانه کمک زیادی به شما خواهند کرد تا اجرام آسمانی زیبا را به راحتی بیابید.