پوریا ناظمی
در انتظار ماه گرفتگی کامل
هوا هنوز سرمای زمستان را در خود دارد، اما نشانه‌های بهار در شب‌های کانادا آشکار می‌شوند. ستارگان کهن، ماه در گردش بی‌پایانش، و سیاراتی که آرام و بی‌صدا مسیرشان را در آسمان طی می‌کنند، همگی در این هفته نمایشی خیره‌کننده را برای عاشقان آسمان شب به نمایش می‌گذارند.
هفتم و هشتم مارس: همراهی ماه و مریخ در قلب جوزا
جمعه شب، ماه در فاز تربیع اول خود در آسمان می‌درخشد. در کنار آن، مریخ، ستاره‌های دوقلوی کاستور و پولوکس را همراهی می‌کند و مثلثی جذاب در صورت فلکی جوزا شکل می‌دهد. اما این مثلث ثابت نمی‌ماند؛ همان‌طور که زمین می‌چرخد، این ترکیب در طول شب به سمت غرب حرکت کرده و به سرعت حول محور خود می‌چرخد. اگر درست به سمت آن بایستید، شاهد این چرخش در طی چند ساعت خواهید بود.
در شب هشتم مارس، ماه حتی بیشتر به مریخ نزدیک می‌شود، تا جایی که در نیمه‌شب، تنها ۱.۵ درجه، معادل سه برابر قطر ظاهری ماه، از آن فاصله دارد. این نزدیکی از دید ناظرانی که در مرکز آمریکای شمالی قرار دارند، چشمگیرتر خواهد بود.
نهم و دهم مارس: ظهور نخستین ستاره‌ی بهاری
با نزدیک شدن بهار، ستاره‌ی سماک رامح ، نگهبان بهار، در شب‌های کانادا نمایان می‌شود. این ستاره‌ی درخشان از شرق-شمال‌شرقی بالا می‌آید و تا ساعت ۱۱ شب، جایگاه برجسته‌ای در آسمان شرقی به خود می‌گیرد.
برای پیدا کردن سماک رامح ، کافی است دسته‌ی ملاقه‌ی دب اکبر را دنبال کنید. مسیر انحنای آن شما را مستقیماً به این ستاره‌ی نارنجی‌رنگ راهنمایی خواهد کرد. این روش که با جمله‌ی معروف “دنبال دسته را بگیر تا به سماک رامح برسی” شناخته می‌شود، یکی از ساده‌ترین راه‌های پیدا کردن این ستاره‌ی درخشان در شب‌های بهاری است.
یازدهم و دوازدهم مارس: عبور ماه از کنار شیر آسمانی
در شب‌های یازدهم و دوازدهم، ماه از نزدیکی قلب الاسد، ستاره‌ی درخشان صورت فلکی اسد، عبور می‌کند. در آغاز شب، فاصله‌ی ماه و قلب الاسد۳ تا ۴ درجه خواهد بود، اما تا سحرگاه این فاصله به ۱ درجه کاهش می‌یابد. حرکت ماه در مدار خود به‌قدری سریع است که این تغییر مکان را حتی در طول چند ساعت نیز می‌توان مشاهده کرد.
از سوی دیگر، در همین شب، ستاره‌ی راس الغول در صورت فلکی برساوش به کمترین میزان درخشندگی خود می‌رسد. این ستاره‌ی متغیر هر ۲.۸ روز یک‌بار کم‌نور می‌شود، چرا که یک همدم کم‌نورتر از برابر آن عبور کرده و نورش را موقتاً کاهش می‌دهد. این پدیده در ساعت ۱۱:۳۷ شب به وقت شرقی (۸:۳۷ شب به وقت اقیانوس آرام) به اوج خود خواهد رسید.
سیزدهم مارس: ماه‌گرفتگی کامل برای آمریکای شمالی
شب سیزدهم مارس، یکی از زیباترین رویدادهای ماهانه در انتظار ساکنان کانادا و آمریکای شمالی خواهد بود: ماه‌گرفتگی کامل. این گرفت، که بیشتر بخش‌های آمریکای شمالی، اروپا و آفریقا شاهد آن خواهند بود، از بامداد روز جمعه، ۱۴ مارس آغاز خواهد شد.
زمان‌بندی ماه‌گرفتگی (به وقت شرقی – EDT):
آغاز گرفت جزئی: ۱:۰۹ بامداد
آغاز گرفت کلی: ۲:۲۶ بامداد
اوج گرفت: ۲:۵۹ بامداد
پایان گرفت کلی: ۳:۳۲ بامداد
پایان گرفت جزئی: ۴:۴۸ بامداد
نکته‌ی جالب درباره‌ی این ماه‌گرفتگی این است که ماه نزدیک حضیض مداری خود خواهد بود، که باعث می‌شود از اندازه‌ی متوسط خود کمی کوچک‌تر دیده شود.
چهاردهم و پانزدهم مارس: عبور ماه از کنار اسپیکا
ماه، پس از عبور از قلب الاسد ، حالا در مسیر خود به سمت ستاره‌ی سماک اعزل، درخشان‌ترین ستاره‌ی صورت فلکی سنبله، حرکت می‌کند. در شب چهاردهم، ماه کمی بیش از یک روز از حالت بدر فاصله دارد و در کنار اسپیکا طلوع می‌کند.
سپس در پانزدهم مارس، ماه کمتر از یک مشت بسته در فاصله‌ی زیر سماک اعزل قرار خواهد گرفت. به سمت راست سماک اعزل، می‌توان چهار ستاره‌ی معروف کلاغ بهاری یا صورت فلکی کلاغ را مشاهده کرد. به چپ اسپیکا و ماه که نگاه کنید، با فاصله‌ی تقریباً دو برابر، ستاره‌ی درخشان سماک رامح را خواهید دید.
شانزدهم مارس: خوشه‌ی کندوی زنبور در شب‌های بهاری
با ورود به شانزدهم مارس، شب‌های کانادا آرام‌آرام از فصل زمستان به بهار گذر می‌کنند. در این شب، اگر بتوانید از نور ماه فاصله بگیرید، یکی از زیباترین اجرام خوشه‌ای آسمان را خواهید دید: خوشه‌ی کندوی زنبور (M44) در صورت فلکی سرطان.
خوشه‌ی کندوی زنبور، یکی از نزدیک‌ترین خوشه‌های ستاره‌ای به زمین است و در شرایطی که آلودگی نوری کمی وجود داشته باشد، حتی با چشم غیرمسلح نیز به شکل توده‌ای محو از نور دیده می‌شود. برای یافتن آن، کافی است خطی خیالی بین دو ستاره‌ی پولوکس در جوزا و قلب الاسددر اسد بکشید. خوشه‌ی M44 تقریباً در میانه‌ی این مسیر قرار دارد. با دوربین دوچشمی، این خوشه به‌راحتی قابل مشاهده خواهد بود.
مروری بر وضعیت سیارات این هفته
مریخ: در مرکز صورت فلکی جوزا قرار دارد و در کنار پولوکس و کاستور مثلثی زیبا را تشکیل می‌دهد. در ۱۵ مارس، این مثلث به یک مثلث قائم‌الزاویه‌ی کامل تبدیل خواهد شد.
مشتری: در صورت فلکی گاو، نزدیک به ستاره‌ی الدبران و خوشه‌ی پروین دیده می‌شود.
زهره: به‌عنوان “ستاره‌ی شامگاهی” در غرب آسمان می‌درخشد، اما در حال نزدیک شدن به خورشید است و در اواخر ماه به مقارنه‌ی داخلی خواهد رسید.
عطارد: در اوایل شب در کنار زهره قابل مشاهده است اما به‌سرعت کم‌نورتر می‌شود.
منبع: Sky and Telescope
ممنون بابت این آیتم جذاب به قلم دلنشین پوریای عزیز ✨