پوریا ناظمی
از کبک تا تورنتو – تحولی بزرگ در زیرساخت‌های حمل‌ونقل
جزئیات پروژه
پروژه‌ی آلتو یک خط ریلی ۱۰۰۰ کیلومتری است که شهرهای کبک، مونترآل، اتاوا و تورنتو را به هم متصل خواهد کرد.
قطارهای این مسیر قادر خواهند بود با سرعتی تا ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنند و زمان سفر بین مونترال و تورنتو را به حدود ۳ ساعت کاهش دهند.
سرمایه‌گذاری اولیه‌ی پروژه معادل ۳.۹ میلیارد دلار کانادا است که طی شش سال آینده صرف مرحله‌ی طراحی و توسعه‌ی اولیه خواهد شد. این بودجه از سوی دولت فدرال تأمین شده و پیش‌بینی می‌شود که در مرحله‌ی بعدی، منابع مالی بیشتری از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری‌های استانی جذب شود.
جزییات فنی
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این قطارها، استفاده از نیروی الکتریسیته به‌جای سوخت‌های فسیلی است. برخلاف قطارهای دیزلی که همچنان در بسیاری از مسیرهای کانادا مورد استفاده قرار می‌گیرند، این قطارها از شبکه‌ی برق‌رسانی هوایی تغذیه می‌شوند. کابل‌هایی که در امتداد مسیر نصب خواهند شد، انرژی لازم را از طریق پانتوگراف‌هایی که بر روی سقف قطار قرار دارند، تأمین می‌کنند. این روش نه تنها موجب کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی خواهد شد، بلکه بازدهی انرژی را نیز افزایش می‌دهد و هزینه‌های عملیاتی را در بلندمدت کاهش می‌دهد.
اما سرعت بالای این قطارها چالشی بزرگ را پیش روی مهندسان قرار داده است. هر چه سرعت بیشتر شود، مقاومت هوا نیز افزایش می‌یابد و تأثیر آن بر مصرف انرژی و پایداری حرکت چشمگیرتر می‌شود. برای حل این مشکل، بدنه‌ی قطارها به گونه‌ای طراحی شده است که جریان هوا را به حداقل برساند. دماغه‌ی کشیده و فرم خاص بدنه، که به مدل‌های موفقی همچون شینکانسن ژاپن و TGV فرانسه شباهت دارد، باعث کاهش نیروی درگ و افزایش بهره‌وری می‌شود. نتیجه‌ی این طراحی، کاهش مصرف انرژی، افزایش ثبات در حین حرکت و کاهش صدا و لرزش خواهد بود.
در کنار طراحی بدنه، ایمنی قطارها یکی از اولویت‌های اصلی این پروژه است. برای اطمینان از اینکه قطارها در هر شرایطی عملکردی بی‌نقص داشته باشند، سیستم‌های کنترلی پیشرفته‌ای در نظر گرفته شده است.
این قطارها مجهز به فناوری کنترل خودکار هستند که از طریق حسگرها و هوش مصنوعی، وضعیت مسیر را در هر لحظه بررسی می‌کند و سرعت حرکت را به‌طور هوشمندانه تنظیم می‌کند. در صورتی که کوچک‌ترین خطر یا مانعی در مسیر تشخیص داده شود، سیستم به‌صورت خودکار دستور کاهش سرعت یا توقف اضطراری را صادر خواهد کرد. علاوه بر این، قطارها از شبکه‌ی ارتباطی پرسرعتی بهره خواهند برد که امکان هماهنگی دقیق بین ایستگاه‌ها و مراکز کنترل را فراهم می‌کند، به‌گونه‌ای که احتمال بروز تأخیر به حداقل برسد.
مسیر حرکت این قطارها نیز خود داستانی جداگانه دارد. در بسیاری از نقاط، مسیرهای ریلی قدیمی توانایی تحمل سرعت‌های بالا را ندارند و نیاز به بازسازی گسترده‌ای دارند. برای حل این مشکل، مهندسان از ریل‌های پیوسته‌ی جوش‌خورده استفاده خواهند کرد که لرزش را کاهش داده و ثبات بیشتری را برای حرکت قطار فراهم می‌کنند. علاوه بر این، در برخی نقاط، نیاز به ساخت تونل‌های جدید و پل‌های مقاوم خواهد بود تا مسیر مستقیم‌تر و هموارتری ایجاد شود و قطارها بتوانند بدون نیاز به کاهش سرعت، مسیر خود را طی کنند.
اما این همه‌ی ماجرا نیست. یکی از جنبه‌های انقلابی این پروژه، بهره‌گیری از هوش مصنوعی برای مدیریت ترافیک ریلی است. این فناوری قادر است برنامه‌ی حرکت قطارها را به‌گونه‌ای تنظیم کند که تأخیرها به حداقل برسد و ترافیک مسیرهای پررفت‌وآمد مدیریت شود. سیستم‌های هوشمند می‌توانند اطلاعات آب‌وهوایی، شرایط مسیر و حجم مسافران را در لحظه پردازش کرده و بهترین مسیر و زمان‌بندی ممکن را ارائه دهند. این سطح از هماهنگی باعث می‌شود که قطارها دقیق‌تر از هر زمان دیگری حرکت کنند و سفرهای بین شهری با دقت و سرعت بالاتری انجام شود.
اثرات زیست‌محیطی و اقتصادی
قطارهای پروژه‌ی آلتو به‌صورت تمام الکتریکی طراحی شده‌اند که به کاهش آلاینده‌های کربنی و سازگاری با اهداف اقلیمی کانادا کمک خواهد کرد. این پروژه جایگزینی پایدار برای حمل‌ونقل جاده‌ای و هوایی خواهد بود و سهم قابل‌توجهی در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی ایفا خواهد کرد.
از نظر اقتصادی، اجرای این پروژه موجب ایجاد ده‌ها هزار شغل در مراحل طراحی، ساخت و بهره‌برداری خواهد شد. همچنین، بهبود اتصال میان این شهرهای بزرگ، رشد اقتصادی را تسریع خواهد کرد و به افزایش سرمایه‌گذاری‌های تجاری و تسهیل رفت‌وآمد نیروی کار کمک می‌کند.
مقایسه با پروژه‌های ریلی پرسرعت جهانی
۱. شینکانسن – ژاپن
ژاپن نخستین کشوری بود که در سال ۱۹۶۴ سیستم قطارهای پرسرعت خود را تحت عنوان شینکانسن راه‌اندازی کرد. این قطارها که با سرعت ۳۲۰ کیلومتر بر ساعت فعالیت می‌کنند، الگویی برای سایر کشورهای جهان از جمله کانادا به شمار می‌روند.
۲. TGV – فرانسه
فرانسه در دهه‌ی ۱۹۸۰ با راه‌اندازی TGV، یکی از سریع‌ترین و موفق‌ترین شبکه‌های قطار پرسرعت جهان را ایجاد کرد. سرعت این قطارها به ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد و موجب کاهش وابستگی به حمل‌ونقل هوایی شده است.
۳. شبکه‌ی ریلی پرسرعت چین
چین با توسعه‌ی بزرگ‌ترین شبکه‌ی ریلی پرسرعت جهان، مسیرهای طولانی را در مدت زمان کوتاهی به هم متصل کرده است. سرعت قطارهای این کشور به ۳۵۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد و الگویی برای بسیاری از کشورهای دیگر محسوب می‌شود.
چرا این گزینه انتخاب شد؟
۱. انتخاب مسیر استراتژیک
مسیر کبک-تورنتو از پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین مناطق اقتصادی کانادا عبور می‌کند. این خط آهن نه‌تنها چهار شهر اصلی را به هم متصل می‌کند، بلکه به بیش از ۱۸ میلیون نفر از جمعیت کانادا خدمات‌رسانی خواهد کرد. این منطقه ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور را در اختیار دارد، بنابراین انتخاب آن کاملاً منطقی به نظر می‌رسد.
۲. مزایای اقتصادی و بازگشت سرمایه ارزیابی‌های اقتصادی نشان می‌دهند که این پروژه می‌تواند بازگشت سرمایه بالایی داشته باشد، چرا که تقاضای سفر در این مسیر بالا بوده و پیش‌بینی می‌شود که قطار پرسرعت بتواند درصد زیادی از مسافران جاده‌ای و هوایی را جذب کند.
۳. سازگاری با اهداف زیست‌محیطی یکی از دلایل کلیدی برای اجرای این پروژه، تعهد دولت کانادا به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است. قطارهای الکتریکی جایگزینی سبز برای خودروها و هواپیماها هستند و می‌توانند نقش مهمی در کاهش اثرات زیست‌محیطی ایفا کنند.
نقدهای مطرح‌شده درباره‌ی پروژه
با وجود مزایای گسترده، این پروژه با برخی انتقادات نیز روبه‌رو شده است:
۱. هزینه‌های بالا و نگرانی از تأخیر در اجرا اگرچه هزینه‌ی اولیه‌ی پروژه ۳.۹ میلیارد دلار اعلام شده است، اما برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که هزینه‌ی کل پروژه به مراتب بیشتر خواهد شد. علاوه بر این، اجرای پروژه‌های ریلی پرسرعت در جهان معمولاً با تأخیرهای چشمگیری همراه بوده است.
۲. تأثیرات زیست‌محیطی مرحله‌ی ساخت با وجود اینکه قطارهای پرسرعت در درازمدت به کاهش آلایندگی کمک می‌کنند، اما مراحل ساخت‌وساز پروژه شامل تغییرات گسترده در محیط‌زیست، تخریب اراضی و تأثیرات منفی بر زیستگاه‌های طبیعی خواهد بود.
۳. عدم پوشش مناطق غربی کانادا بسیاری از منتقدان معتقدند که این پروژه عمدتاً بر مناطق شرقی متمرکز است و هیچ برنامه‌ای برای اتصال کلگری، ونکوور و سایر شهرهای غربی کانادا ارائه نشده است.
پروژه‌ی قطار پرسرعت آلتو یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی تاریخ کانادا محسوب می‌شود که می‌تواند آینده‌ی حمل‌ونقل کشور را متحول کند. این پروژه علاوه بر کاهش زمان سفر، کاهش آلودگی، و افزایش بهره‌وری اقتصادی، می‌تواند به الگویی برای سایر مناطق کانادا تبدیل شود. با این حال، موفقیت این پروژه به مدیریت صحیح هزینه‌ها، کنترل تأخیرها، و اجرای بهینه‌ی سیاست‌های زیست‌محیطی بستگی دارد.
با اجرای این پروژه، کانادا می‌تواند در کنار کشورهایی مانند ژاپن، فرانسه و چین، صاحب یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های حمل‌ونقل ریلی پرسرعت در جهان شود. اما اینکه آیا این پروژه به وعده‌های خود عمل خواهد کرد یا خیر، پرسشی است که زمان پاسخ آن را مشخص خواهد کرد.
نیروانا احسانی
خبرهای صبحگاهی
