هزینه‌ی رویای کانادایی مهاجرت به کانادا که روزگاری هدف بسیاری از افراد بود، اکنون تلاشی پرهزینه و اغلب بیهوده به نظر می‌رسد

سال‌ها کانادا رویای بسیاری از مهاجران بود، اما مدتی است این رویا برای برخی افراد، به کابوسی گران و اغلب بی‌نتیجه تبدیل شده است. مشکلات متعددی از جمله هزینه‌های سرسام‌آور زندگی، پیچیدگی‌های اداری، تغییرات مداوم قوانین مهاجرتی و کندی روند دریافت اقامت دائم، باعث شده بسیاری از تازه‌واردان در تصمیم خود برای مهاجرت به کانادا تردید کنند.

مهاجران امروز با چالش‌های جدی روبرو هستند: هزینه‌های بالای تحصیل برای دانشجویان بین‌المللی که گاه مجبورند برای پرداخت شهریه از خوراک خود بزنند، دشواری یافتن شغل مناسب حتی برای افراد با تجربه، و مشکلات مسکن که رویای خانه‌دار شدن را دور از دسترس کرده است. بسیاری از مهاجران پس از فروش دارایی‌های خود در وطن و سرمایه‌گذاری هنگفت در کانادا، خود را در موقعیتی می‌یابند که نه راه پیش دارند و نه راه پس.

دولت کانادا اخیراً اعلام کرده که قصد دارد پذیرش مهاجر را تا سال ۲۰۲۵ به میزان ۲۱ درصد کاهش دهد و محدودیت‌های بیشتری برای دانشجویان بین‌المللی و کارگران خارجی اعمال کند. این تصمیم که در واکنش به فشارهای اقتصادی و اجتماعی اتخاذ شده، شرایط را برای مهاجران آینده دشوارتر خواهد کرد.

شبکه خبری سی‌بی‌سی در گزارشی مفصل به این موضوع پرداخته و با پنجاه مهاجر تازه‌وارد از جمله یک زوج ایرانی گفتگو کرده است. این گزارش نشان می‌دهد که برای بسیاری از مهاجران، هزینه‌های مادی و معنوی رسیدن به رویای کانادایی، بیش از ارزش واقعی آن است. برخی حتی به فکر مهاجرت به کشورهای دیگری مانند استرالیا و نیوزیلند افتاده‌اند که قوانین مشابه اما شرایط بهتری دارند.

ترجمه این مطلب را می‌خوانیم:

حامد حیدرزاده و همسرش منصوره فریدونی پیش از آمدن به کانادا از ایران در سال ۲۰۲۰، خودروی خود و بیشتر دارایی‌هایشان را فروختند و یک سال برای تقویت مهارت زبان انگلیسی‌شان به معلم خصوصی پول پرداخت کردند.

حیدرزاده ۴۰ ساله و فریدونی ۳۵ ساله تصمیم به ترک کشورشان گرفتند، چون با حکومت مخالف بودند.

حیدرزاده به سی‌بی‌سی نیوز گفت: «ما به دنبال آرامش در زندگی‌مان بودیم. آنجا مشکلات زیادی داشتیم، به‌ویژه برای همسرم در ایران در مورد حجاب و سایر قوانین بسیار سخت‌گیرانه. می‌خواستیم جایی برویم که مجبور نباشیم… به این مسائلی که در زندگی‌مان داریم فکر کنیم.»

پنج سال و پس از صرف ۵۰,۰۰۰ دلار، آنها به فکر ترک کانادا افتاده‌اند، زیرا گرفتن اقامت دائم (PR) نبردی دشوار است. اگر موفق به دریافت آن نشوند، باید به کشورشان برگردند یا در کشوری دیگر و دوباره از صفر شروع کنند.

برای دهه‌ها، کانادا مقصد برتر مهاجران بود و به عنوان مکانی امن و باثبات با مسیری روشن برای اقامت دائم شناخته می‌شد. اما اکنون، بسیاری از تازه‌واردان می‌گویند که این تلاشی گران و اغلب بیهوده است. سی‌بی‌سی با ۵۰ تازه‌وارد از سراسر کانادا که از مسیرهای مختلف مهاجرتی آمده‌اند، درباره سفرهایشان صحبت کرد. بیشتر آنها احساس می‌کردند هزینه‌های زندگی در کانادا با مزایایش همخوانی ندارد، و همین سبب شده درباره ماندن تردید داشته باشند، البته در صورتی که بتوانند انتخاب کنند که بمانند.

و با سخت‌گیرانه‌تر شدن اخیر سیاست مهاجرتی دولت فدرال در واکنش به انتقادات، این رقابت قرار است حتی شدیدتر شود.

۵۰ هزار دلار هزینه، بدون اقامت دائم

وقتی خانم فریدونی، همسر آقای حیدرزاده، در کالج کانادا در مونترال پذیرفته شد، او نیز با اجازه کار به کشور آمد. با ۱۰ سال تجربه در صنعت نفت و گاز در ایران، او در بخش تولید یک شرکت بازیافت پلاستیک شغلی پیدا کرده بود. او گفت که این زوج کبک را به خاطر مسیر نسبتاً آسان‌تر آن برای اقامت دائم انتخاب کرده بودند.

با این حال، یک ماه قبل از ورودشان، قوانین به طور چشمگیری تغییر کرد و در نهایت کبک برنامه مهاجرتی را که حیدرزاده برای آن شغلش را گرفته بود، متوقف کرد.

او شغل جدیدی به عنوان سرپرست در تولید مواد شیمیایی پیدا کرد و به ونکوور نقل مکان کرد. این زوج مجبور شدند در دو شهر اجاره پرداخت کنند.

در اوایل سال ۲۰۲۳، او درخواست اقامت دائم خود را ارائه کرد. زمان بررسی پرونده معمولاً حدود شش ماه است.

تا مارس ۲۰۲۴ هیچ خبری دریافت نکرد، تا اینکه از او درباره خدمت سربازی‌اش در ایران سؤال شد. حیدرزاده در سال ۲۰۰۹ چهار ماه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خدمت کرده بود، شاخه اصلی نیروهای مسلح ایران که دولت کانادا در ماه ژوئن آن را در فهرست نهادهای تروریستی قرار داد. (مردان ایرانی باید پس از ۱۸ سالگی خدمت سربازی را انجام دهند و معمولاً نمی‌توانند شاخه خدمتی را انتخاب کنند.)

او می‌گوید پس از ارائه مدارک تکمیلی، درخواستش از اکتبر ۲۰۲۳ در آژانس خدمات مرزی کانادا مانده است. او و همسرش در این مدت هر دو به بریتیش کلمبیا نقل مکان کرده‌اند.

تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۴، حدود ۲/۳ میلیون درخواست در صف انباشته اداره مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا وجود داشت.

او می‌گوید: «ناامید شده‌ام چون هیچ ثباتی در زندگی‌ام نیست. ما هنوز بچه‌دار نشده‌ایم چون وضعیت ما در کانادا مشخص نیست. نمی‌توانیم برای آینده تصمیم‌گیری کنیم. این وضعیت واقعاً استرس‌آور است.»

حالا، درخواست اقامت دائم او ممکن است در خطر باشد: کارفرمایش تا مارس به طور دائم تعطیل می‌کند و درخواست او فقط با پیشنهاد کار معتبر است. در همین حال، اجازه کار او در تابستان منقضی شد و حالا منتظر تمدید آن است.

آنها در بازگشت به ایران هم با مشکلاتی مواجه شده‌اند، زیرا درباره مخالفتشان با سیاست‌های کشور صراحتاً صحبت کرده‌اند. فریدونی سال گذشته پس از فوت پدرش، برای اولین بار در چهار سال به خانه بازگشت. حیدرزاده گفت تنها دو روز پس از سفر او، سرویس اطلاعاتی ایران درباره «فعالیت‌هایش در کانادا» در مورد «دوست نداشتن دولت ایران» از او بازجویی کرد.

استرالیا بهتر بود!

با نگاه به گذشته، آقای حیدرزاده می‌گوید بسیار خوشحال است که آپارتمانش در ایران را نفروخت.

پیش از آمدن به کانادا، حیدرزاده استرالیا را به عنوان گزینه جایگزین در نظر گرفته بود و اکنون از انتخاب نکردن آن پشیمان است. او تحقیق درباره احتمال تغییر مسیر را آغاز کرده است.

او گفت: «استرالیا و کانادا از نظر شفافیت و مسیر مستقیم برای دریافت اقامت دائم بهترین‌ها بودند و من کانادا را انتخاب کردم. اما پس از چهار سال، سیستم به خاطر سیاست‌های مهاجرتی خراب شده است. [جاستین] ترودو سیستم را خراب کرد. همه این‌ها برای انتخابات است.»

دولت کانادا در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۴ اعلام کرد که ظرفیت مهاجرتی خود را برای سه سال آینده کاهش می‌دهد و بلافاصله هدف سال ۲۰۲۵ را ۲۱ درصد و برای سال‌های بعد بیشتر کاهش می‌دهد. تعداد ساکنان موقت، از جمله دانشجویان بین‌المللی و کارگران خارجی نیز به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.

دولت این اهداف کاهش یافته را «مسئولانه» می‌داند و می‌گوید این کار فشار بر مسکن، زیرساخت‌ها و خدمات اجتماعی را کاهش خواهد داد. همچنین گفته است که کانادا همچنان «کشوری باز» است.

در بیانیه‌ای، وزارت مهاجرت به سی‌بی‌سی گفت بررسی برنامه‌اش با هدف ایجاد تعادل بین حجم مهاجرت با نیازهای اقتصادی و پایداری بوده است. در این بیانیه آمده «مهم است که افرادی را که برای رشد اقتصادمان و حمایت از تنوع‌مان نیاز داریم جذب و حفظ کنیم و همزمان، از جوامع‌مان حمایت کریم و آنها را تقویت کنیم.»

حیدرزاده گفت که یک همکار سابق از ایران دو سال پیش درباره مهاجرت به کانادا از او پرسیده بود. او گفت پس از اینکه نظراتش را درباره بازار کار کانادا با دوستش در میان گذاشت، دوستش تصمیم گرفت به جای کانادا به استرالیا برود و حالا هم اقامت دائمش را گرفته است.

«برای او خیلی آسان بود و حالا آرزو می‌کنم که من هم همین کار را کرده بودم.»

مدافعان و اعضای جامعه نگران تأثیری هستند که کاهش مهاجرت بر تازه‌واردان خواهد داشت که اکنون در رقابتی شدید برای اقامت دائم هستند.

لو جانسن دنگزالان، وکیل مهاجرت مستقر در تورنتو، گفت: «کسانی که درباره کانادا سؤال دارند، حالا از اخبار بد درباره سیستم مهاجرتی ما آگاه هستند.»

او می‌گوید تعجب‌آور نیست که مهاجرانی که نمی‌توانند در کانادا مستقر شوند به جای آن به استرالیا یا نیوزیلند بروند، زیرا سیاست‌ها مشابه است.

دنگزالان می‌گوید: «یک نارضایتی عمومی و احساسات منفی نسبت به مهاجرت» در کانادا و آمریکا وجود دارد و استرالیا در زمینه محدود کردن پذیرش دانشجویان بین‌المللی «یک سال جلوتر» از کانادا بود.

او ادامه می‌دهد: «بی‌تردید امیدوارم آمار محبوبیت ما حفظ شود، اگر بهتر نشود. ما نهایتاً دوباره باید مهاجرت را افزایش دهیم.»

او گفت که تغییرات سیاستی، مهاجرت را به «یک مسابقه تسلیحاتی» تبدیل کرده و بسیاری را در وضعیت ناامیدکننده‌ای قرار داده است.

بیشتر مهاجران به این دلیل که سرمایه و زمان قابل توجهی را در کانادا صرف کرده‌اند، سخت می‌توانند فکر بازگشت را بپذیرند، حتی در شرایطی که ادامه این مسیر به صلاحشان نباشد.

یک نظرسنجی جدید که به سفارش سی‌بی‌سی انجام شد، احساس مشابهی را نشان داد: از ۱,۵۰۷ مهاجر که بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ به کانادا آمده‌اند، دو سوم احساس می‌کردند که این فرآیند بیش از حد گران تمام شده است. همین نسبت دریافتند که هزینه‌ها بیش از آن چیزی بود که انتظار داشتند.

دنگزالان می‌گوید: «مردم بیش از حد در کانادا سرمایه‌گذاری کرده‌اند که در این مرحله شکست بخورند. آنها حاضرند هر کاری انجام دهند تا فقط بتوانند در کانادا بمانند. خیلی غم‌انگیز است.»

احساس گیر افتادن در کانادا

بسیاری از تازه‌واردان مانند آنکیت و آکاش، یک زوج همجنسگرا از هند، با این احساس همدردی می‌کنند. سی‌بی‌سی فقط از نام کوچک آنها استفاده می‌کند، زیرا خانواده‌هایشان از گرایش جنسی آنها اطلاع ندارند.

این زوج گفتند که تنها مشاور و مدارک مهاجرت برایشان حدود ۱۰,۰۰۰ دلار هزینه داشته است. آنکیت می‌گوید با این حال ارزشش را داشت، زیرا ازدواج همجنس‌گرایان در هند به رسمیت شناخته نمی‌شود.

او گفت: «آیا از آمدن به کانادا پشیمانم؟ بله و خیر. از نظر اجتماعی، بدون همه آن قضاوت‌ها و انگ‌ها، اینجا بودن عالی بود. اما از نظر مالی، آمدن به اینجا بدترین تصمیم بود.»

آنکیت گفت آنها در این باور که جامعه لیبرال کانادا به معنای ارتقای مالی هم خواهد بود، اشتباه می‌کردند.

آنکیت گفت: «هر چهار ماه یک بار، برای نوشیدنی یا شب قرار عاشقانه بیرون می‌رویم، اما این سبک زندگی در هند خیلی بهتر بود. ما آنجا هر هفته بیرون می‌رفتیم.»

او گفت که پس از ازدواج، با وجود سفرهای مکرر در زمان زندگی در هند، نتوانستند برای ماه عسل به مسافرت بروند. در حال حاضر، آکاش در بخش فناوری اطلاعات کار می‌کند، در حالی که آنکیت به دنبال کار می‌گردد.

آنکیت گفت: «در بنگلور، من طبقه متوسط بودم. اینجا، در طبقه متوسط پایین هستم.»

«در کانادا، نمی‌توانم به خرید خانه فکر کنم، در حالی که آنجا قبلاً یک خانه خریده بودم. همکاران سابقم الان در حال خرید خانه دومشان هستند.»

کمبود شغل و فشارهای تورمی همچنین تأثیر عاطفی می‌گذارد. انکیت می‌گوید: «مشکلات اضطراب خفیفی داشتم که الان بیشتر شده و اعتماد به نفسم را از دست داده‌ام. تنها چیز خوب این است که اینجا مجبور نیستم خودم را پنهان کنم.»

بازگشت برای این زوج گزینه‌ای نیست، زیرا «پس‌اندازشان تمام شده و نمی‌خواهند رویای زندگی مشترک را از دست بدهند.»

او می‌گوید: «احساس می‌کنم در کانادا گیر افتاده‌ام. هنوز تمام تلاشم را می‌کنم که اینجا را دوست داشته باشم.»

شهریه یا غذا؟

آریان پانچال، دانشجوی بین‌المللی سال پنجم دانشگاه کلگری می‌گوید که تاکنون حدود ۱۰۷,۰۰۰ دلار شهریه پرداخت کرده است.

این جوان ۲۲ ساله گفت: «قبل از فارغ‌التحصیلی، ۱۲,۰۰۰ دلار دیگر باید پرداخت کنم. جمع کردن این پول برای خانواده‌ام و من زمان زیادی برد. اگر مجبور به بازگشت شوم، همه آن هدر خواهد رفت.»

پانچال به دنبال دو برادر بزرگترش که پیش از او به کانادا مهاجرت کرده بودند، آمد. او می‌گوید: «سعی کردم تا حد ممکن هزینه‌ها را کاهش دهم تا پول کافی برای شهریه پس‌انداز کنم…. روزهایی بود که غذا نمی‌خوردم یا مجبور بودم مصرف غذا را کم کنم.»

برادر بزرگترش، شیوام پانچال ۲۶ ساله، با موانع خودش برای گرفتن اقامت دائم روبروست و در حال بررسی نقل مکان به استان دیگر یا یادگیری زبان فرانسه است.

شیوام می‌گوید ۵۰,۰۰۰ دلار برای تحصیل هزینه کرده، اما بحران شغلی و زمان محدود باقی‌مانده از اجازه کارش باعث شده در تصمیمش تردید کند.

شیوام گفت: «میزان سرمایه‌گذاری که برای آمدن به اینجا می‌کنیم و بازدهی که می‌گیریم خیلی کمتر است.»

تنها برادر بزرگتر، پارت پانچال ۳۰ ساله، که در سال ۲۰۱۸ به عنوان دانشجوی بین‌المللی آمد، به بالاترین مرحله سفر مهاجرت رسید و در سال ۲۰۲۳ شهروندی کانادا را دریافت کرد.

آریان گفت: «به یاد این ضرب‌المثل می‌افتم که می‌گوید عاشق رنج کشیدن شوید. چون این همان چیزی است که وقتی به کانادا می‌آیید، برایتان اتفاق می‌افتد»

فیل تریادافیلوپولوس، استاد علوم سیاسی دانشگاه تورنتو، گفت منطقی است که برخی تصور می‌کردند می‌توانند به اقامت دائم برسند. او می‌گوید: «این داستانی بود که مشاوران مهاجرت و رسانه‌ها به آنها فروختند. مشکل در واقع بدتر خواهد شد، چون همه به وطنشان برنمی‌گردند.»

او گفت مهاجرانی که پول زیادی برای بودن در اینجا خرج کرده‌اند «دلایل زیادی برای ناراحتی دارند» اما وضعیت فعلی «تقریباً قابل پیش‌بینی بود. این رویا فقط متعلق به مردم کشورهای دیگر نیست. این رویایی است که کانادایی‌ها هم در آن شریک هستند، اما الان در وضعیت خوبی نیست.»

فیل تریادافیلوپولوس می‌گوید: «سیستم واقعاً به هم ریخته است!»