زندگی ایروکوایی‌های سن لوران، ساکنان بومی مونترال

در اوایل قرن پانزدهم میلادی، حدود صد سال قبل از ورود اولین اروپایی‌ها به دره سن لوران و دویست سال پیش از آغاز حکومت فرانسوی‌ها در این منطقه از زمین که امروز آن دولت را «فرانسه‌ی نو» می‌خوانیم، در جزیره بزرگی که بعدها مونترال نامیده شد، بومیانی سکونت داشتند که در این مطلب تلاش داریم نگاهی به زندگی آنها بیندازیم.

احتمالاً دو جامعه روستایی مرتبط در این جزیره زندگی می‌کردند – یکی در مناطق کم‌ارتفاع در غرب جزیره و دیگری در دامنه جنوبی تپه‌ای که بر جزیره مسلط بود. تپه‌ای که امروزه مونت‌رویال نام دارد.

این دو سکونتگاه بخشی از شبکه گسترده‌تری از روستاهای کوچک و بزرگ بودند که در امتداد رودخانه بزرگ سن لوران، از دریاچه انتاریو تا مصب رودخانه گسترده بودند. این مردم ایروکوایی‌های سن لوران نامیده می‌شدند – گروهی از جوامع بومی ایروکوایی که روابط متنوعی با سایر ایروکوایی‌ها، از جمله هورون-وندات انتاریو و ایروکوا-هادنوسونی نیویورک، و همچنین با اقوام الگونکین‌زبان شمال و جنوب رودخانه داشتند.

روستاهای چوبی

ایروکوایی‌ها نیمه‌یکجانشین بودند، یعنی در روستاهایی زندگی می‌کردند که هر ۱۵ تا ۲۰ سال یکبار جابجا می‌شدند. تمام سازه‌های آنها از چوب ساخته می‌شد: خانه‌ها، حصارها، ساختارهای کاری و پناهگاه‌ها. خانه‌های آنها «خانه‌های دراز» نامیده می‌شد، زیرا حول یک راهروی مرکزی قرار داشت که اجاق‌ها در امتداد آن قرار داشتند. در دو طرف راهروی مرکزی، نیمکت‌هایی قرار داشت که محل زندگی خانواده‌ها بود. این خانواده‌ها همگی از طرف مادر با هم خویشاوند بودند و با هم در یک خانه زندگی می‌کردند.

 

این خانه‌ها با قطعات بزرگ پوست درخت پوشیده می‌شدند که محکم به ساختار چوبی متصل شده و به عنوان دیوار و سقف عمل می‌کردند. در قسمت‌های بالای ساختار، فضاهایی برای انبار کردن وسایل استفاده می‌شد. در دو انتهای خانه دو در وجود داشت که به ایوان‌های بزرگ ذخیره‌سازی باز می‌شدند. روزنه‌های کوچکی در سقف به عنوان دودکش عمل می‌کردند و دارای دریچه‌هایی بودند که با استفاده از تیرهای بلند بسته می‌شدند.

هر روستا از چندین خانه‌ی دراز و سازه‌های کوچکتر دیگر برای مصارف مختلف تشکیل می‌شد. این مجموعه ساختمان‌های مسکونی با یک حصار بزرگ چوبی احاطه می‌شد که طرح آن کم و بیش گرد بود. این حصار از یک ردیف تیرک تشکیل می‌شد که گاهی دو یا سه ردیفه بود و اغلب فقط یک ورودی پیچ‌درپیچ داشت تا نفوذ دشمنان را کند کند. این تیرک‌ها چندین متر ارتفاع داشتند و قسمت بالایی آنها اغلب دارای راهروهای داخلی بود که با پرتابه‌هایی برای دفاع از روستا در هنگام حملات مجهز شده بود.

تغذیه با ذرت و ماهی

غذای ایروکوایی‌های سن لوران در منطقه مونترال متنوع بود، اما ذرت غذای اصلی آنها را تشکیل می‌داد. ذرت در مزارع بزرگی که کم و بیش در نزدیکی روستاها قرار داشتند، همراه با کدو و لوبیا کشت می‌شد. برخلاف مزارع امروزی، این مزارع شیار نداشتند. زمین به صورت تپه‌های کوچکی با قطر حدود یک متر درآورده می‌شد که در آن ذرت همراه با لوبیا و کدو کاشته می‌شد. این ترکیب برای هر سه گیاه مفید بود: ذرت به عنوان تکیه‌گاه برای بالا رفتن لوبیا عمل می‌کرد، برگ‌های بزرگ کدو به عنوان پوشش زمین عمل کرده و رطوبت را حفظ می‌کردند و گسترش سایر گیاهان را محدود می‌کردند، و لوبیا مانند سایر حبوبات، خاک را با نیتروژن تغذیه می‌کرد. اسطوره‌شناسی گروه‌های ایروکوایی این ترکیب را “سه خواهر” می‌نامید.

 

از ذرت عمدتاً برای تولید آرد استفاده می‌شد. دانه‌های خشک به صورت دستی در هاون‌های بزرگی که در تنه درختان حفر شده بودند، آسیاب می‌شدند. از این آرد نان، پوره و سوپ تهیه می‌شد که با میوه‌های وحشی، گوشت و ماهی طعم‌دار می‌شدند. اما به ویژه ماهی! ایروکوایی‌های سن لوران استاد محیط‌های متنوع رودخانه بزرگ بودند و مقادیر زیادی ماهی از انواع مختلف را در تمام فصول صید می‌کردند. داده‌های باستان‌شناسی به طور قاطع گواهی می‌دهند که ماهی در غذای روزانه آنها فراوان بوده است.

سفال و پیپ

ظروف پخت و پز مورد استفاده ایروکوایی‌ها تقریباً منحصراً به ظروف گرد محدود می‌شد. این ظروف توسط زنان با استفاده از خاک رس به دقت انتخاب و آماده شده ساخته می‌شدند و به دقت با الگوهای هندسی تزئین می‌شدند که بر قسمت بالایی لبه حک می‌شد.

 

این نقش‌ها امروزه به باستان‌شناسان کمک می‌کند تا سن و هویت سازندگان را تعیین کنند، زیرا مدهای تزئینی بر اساس دوره‌ها و مناطق تغییر می‌کردند.

 

مردان نیز از خاک رس پخته شده استفاده می‌کردند، اما بیشتر برای ساخت پیپ‌هایی که با آن تنباکو می‌کشیدند. این گیاه ارزش مقدسی داشت و به ویژه در مراسم مختلف و همچنین در جلسات دیپلماتیک با خارجی‌ها، برای ترویج گفتمان و تبادل نظر استفاده می‌شد. این پیپ‌ها اغلب دارای کاسه‌ای گشاد به شکل شیپور بودند، اما گاهی اوقات با تصاویر حیوانات یا انسان‌ها تزئين می‌شدند که احتمالاً ارزش‌های نمادین بسیار جدی داشتند.

منبع: آرشیو شهرداری مونترال