مایل اند مونترال: مهمانخانه‌ای در یک مایلی مرز شهر نگاهی به تاریخچه یک محله قدیمی در مونترال

در قلب مونترال، شهری که خود داستان‌های بی‌شماری را در دل دارد، محله‌ای وجود دارد که گویی تمام تاریخ و فرهنگ این شهر را در خود خلاصه کرده است: مایل اند (Mile End). این محله، که زمانی در حاشیه شهر قرار داشت و نامش را از مهمانخانه‌ای در فاصله یک مایلی مرز شهر گرفته بود، امروز به قلب تپنده فرهنگ و هنر مونترال تبدیل شده است.

مایل اند، همچون یک کتاب تاریخ زنده، صفحات پرشماری از گذشته را در خود جای داده است. از روزهای آغازین به عنوان یک محله کارگری و مهاجرنشین، تا تبدیل شدن به مرکز صنعت پوشاک، و سپس تبدیل شدنش به پایتخت غیررسمی فرهنگ مستقل کانادا، هر گوشه این محله داستانی برای گفتن دارد.

در کوچه پس کوچه‌های مایل اند، می‌توان ردپای مهاجران یهودی، ایتالیایی، یونانی و پرتغالی را دید که هر کدام لایه‌ای به غنای فرهنگی این محله افزوده‌اند. از عطر نان‌های تازه نانوایی‌های معروف گرفته تا صدای موسیقی که از پنجره استودیوهای ضبط به گوش می‌رسد، هر حس، خاطره‌ای از گذشته و نویدی از آینده را با خود به همراه دارد.

در این مقاله، سفری به اعماق تاریخ مایل اند خواهیم داشت؛ سفری که نه تنها گذشته یک محله، بلکه داستان تحول یک شهر و یک ملت را روایت می‌کند.

---

مایل اند در اواسط قرن نوزدهم، زمانی که هنوز بخشی از  روستای کت سن-لوئی (Côte Saint-Louis) بود، شکل گرفت. نام این محله از مهمانخانه‌ای انگلیسی به نام «مایل اند» گرفته شده که در فاصله تقریباً یک مایلی از مرز شهر در آن زمان قرار داشت. این مهمانخانه نقطه توقفی محبوب برای مسافران و کشاورزانی بود که به سمت مونترال حرکت می‌کردند.

روند شهرنشینی مایل اند در دهه ۱۸۷۰ آغاز شد، یعنی زمانی که این منطقه به مونترال ملحق شد. ساخت‌و‌ساز مسکونی و تجاری به سرعت آغاز شد و مایل اند به سرعت به یک محله کارگری تبدیل شد. خیابان‌های اصلی مانند سن-لوران (Saint-Laurent) و پارک (Park)، که امروزه نیز شریان‌های اصلی محله هستند، در این دوره شکل گرفتند.

در اوایل قرن بیستم، مایل اند به مرکز اصلی جامعه یهودی مونترال تبدیل شد. بسیاری از مهاجران یهودی از اروپای شرقی به این محله آمدند و در صنعت پوشاک مشغول به کار شدند. این جریان مهاجرت باعث شکل‌گیری فرهنگ غنی یهودی در منطقه شد که تأثیر آن تا امروز نیز مشهود است.

پس از جنگ جهانی دوم، مایل اند شاهد موج‌های جدیدی از مهاجرت بود. مهاجران یونانی، پرتغالی و ایتالیایی به این محله آمدند و لایه‌های جدیدی به بافت فرهنگی آن افزودند. هر گروه، سنت‌ها، غذاها و آداب و رسوم خود را با خود آورد و به غنای فرهنگی محله افزود.

از اوایل قرن بیستم تا اواسط آن، صنعت پوشاک نقش مهمی در اقتصاد مایل اند داشت. بسیاری از ساکنان، به ویژه زنان، در کارگاه‌های خیاطی و کارخانه‌های پوشاک کار می‌کردند. این صنعت نه تنها اشتغال ایجاد کرد، بلکه به شکل‌گیری هویت کارگری قوی در محله نیز کمک کرد.

در اواخر قرن بیستم، با جهانی شدن اقتصاد، صنعت پوشاک در مایل اند رو به افول گذاشت. بسیاری از کارخانه‌ها تعطیل شدند یا به خارج از کشور منتقل شدند. این تغییر اقتصادی چالش‌های جدیدی را برای ساکنان ایجاد کرد، اما همچنین زمینه را برای ظهور صنایع جدید فراهم کرد.

در مقایسه با سایر محله‌های تاریخی مونترال، مایل اند همواره تراکم جمعیتی بالاتری داشته است. طبق آمار شهرداری مونترال، در سال ۱۹۰۱، تراکم جمعیت مایل اند حدود ۱۵،۰۰۰ نفر در کیلومتر مربع بود، در حالی که این رقم برای محله پلاتو-مون-رویال (Plateau-Mont-Royal) حدود ۱۰،۰۰۰ نفر در کیلومتر مربع بود.

از دهه ۱۹۸۰ به بعد، مایل اند شاهد رشد صنایع خلاق بود. هنرمندان، نویسندگان و موسیقی‌دانان به این محله جذب شدند و استودیوها و گالری‌های هنری در ساختمان‌های صنعتی سابق ایجاد کردند. این تحول، مایل اند را به یکی از مراکز اصلی هنر و فرهنگ مونترال تبدیل کرد.

از اوایل قرن ۲۱، مایل اند به یکی از مراکز اصلی صنعت بازی‌های ویدئویی در کانادا تبدیل شد. استودیوهای بازی‌سازی بزرگی مانند یوبی‌سافت (Ubisoft) دفاتر خود را در این محله تأسیس کردند. این امر باعث جذب متخصصان فناوری و طراحان خلاق به محله شد و تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد و فرهنگ آن گذاشت.

همزمان با رشد صنعت فناوری، مایل اند شاهد ظهور استارتاپ‌ها و فضاهای کار اشتراکی بوده است. ساختمان‌های صنعتی قدیمی به دفاتر مدرن و فضاهای کار خلاق تبدیل شده‌اند. این تحول باعث جذب کارآفرینان جوان و متخصصان فناوری به محله شده است.

 میراث معماری در مایل اند

یکی از ویژگی‌های بارز معماری مایل اند، خانه‌های ردیفی رنگارنگ آن است. این خانه‌ها که اغلب در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ساخته شده‌اند، با نمای آجری و جزئیات زیبای معماری، بخش مهمی از هویت بصری محله را تشکیل می‌دهند.

پله‌های مارپیچ خارجی، یکی دیگر از عناصر معماری شاخص مایل اند است. این پله‌ها که در اصل برای صرفه‌جویی در فضای داخلی خانه‌ها طراحی شده بودند، امروزه به نمادی از معماری مونترال تبدیل شده‌اند.

با افول صنعت پوشاک، بسیاری از کارخانه‌های قدیمی به آپارتمان‌های لوکس، دفاتر کار و فضاهای هنری تبدیل شدند. این تغییر کاربری، ضمن حفظ میراث صنعتی محله، به احیای اقتصادی آن نیز کمک کرد.

 فرهنگ و هنر

مایل اند خانه بسیاری از نویسندگان و هنرمندان مشهور کانادایی بوده است. مورداکی ریچلر (Mordecai Richler)، نویسنده برجسته کانادایی، بخش زیادی از آثارش را بر اساس تجربیاتش در این محله نوشت. میشل ترمبلی (Michel Tremblay)، نمایشنامه‌نویس مشهور کبکی، نیز از ساکنان این محله بوده است.

همچنین از دهه ۱۹۹۰، مایل اند به مرکزی برای موسیقی مستقل تبدیل شد. گروه‌های موسیقی مانند آرکید فایر (Arcade Fire) از این محله برخاستند. تئاترهای کوچک و سالن‌های کنسرت نیز در این محله رونق گرفتند و به غنای فرهنگی آن افزودند.

از دهه ۱۹۸۰، مایل اند به یکی از مراکز اصلی هنرهای تجسمی در مونترال تبدیل شد. گالری‌های هنری متعدد، استودیوهای هنرمندان و فضاهای نمایشگاهی در این محله شکل گرفتند. هنرمندان معاصر کانادایی مانند جنت ورنر (Janet Werner) و دیوید التمجد (David Altmejd) ارتباط نزدیکی با این محله داشته‌اند.

امروزه، مایل اند میزبان ده‌ها گالری هنری و استودیوی هنرمندان است. این فضاها نه تنها محلی برای نمایش آثار هنری هستند، بلکه به مکانی برای تعامل و گفتگو میان هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر تبدیل شده‌اند.

 غذا و آشپزی

تنوع فرهنگی مایل اند در آشپزی آن نیز قابل مشاهده است. از رستوران‌های یهودی گرفته تا غذاهای یونانی، ایتالیایی و پرتغالی، این محله طیف گسترده‌ای از غذاهای بین‌المللی را ارائه می‌دهد. کافه‌های کوچک و رستوران‌های مستقل نیز بخش مهمی از فرهنگ غذایی محله را تشکیل می‌دهند.

مایل اند به خاطر بیگل‌های معروفش شهرت جهانی دارد. دو نانوایی معروف، سن-ویاتور (St-Viateur Bagel) و فیرمونت (Fairmount Bagel)، که هر دو در دهه ۱۹۵۰ تأسیس شدند، هنوز هم بیگل‌های تازه و خوشمزه به روش سنتی تولید می‌کنند. این بیگل‌ها که با دست ساخته می‌شوند و در تنور چوبی پخته می‌شوند، بخش مهمی از میراث غذایی مونترال هستند.

برخی تحولات اجتماعی و چالش‌ها

اعیان‌سازی (gentrification) در محله مایل اند، که تاریخاً محله‌ای کارگری و مهاجرنشین در مونترال بوده، طی چند دهه گذشته فرآیندی قابل توجه و بحث‌برانگیز بوده است. این دگرگونی از دهه ۱۹۸۰ آغاز شد و در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ شتاب گرفت و چشم‌انداز اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی منطقه را به طور چشمگیری تغییر داد. در ابتدا، هنرمندان، موسیقیدانان و جوانان حرفه‌ای که جذب اجاره‌های پایین و فضای فرهنگی پویا شده بودند، شروع به نقل مکان به این محله کردند و به تدریج ماهیت آن را تغییر دادند.

ورود ساکنان و کسب و کارهای جدید، تغییرات مثبت و منفی را برای مایل اند به همراه داشته است. از یک سو، این امر منجر به بازسازی بسیاری از ساختمان‌های قدیمی، افتتاح کافه‌ها، رستوران‌ها و بوتیک‌های مد روز، و افزایش کلی ارزش املاک شده است. این روند باعث بهبود زیرساخت‌ها و رونق اقتصاد محلی شده است. محله شهرتی به عنوان یک مرکز خلاق و مد روز پیدا کرده که گردشگران و سرمایه‌گذاری‌های بیشتری را جذب می‌کند.

با این حال، تأثیرات منفی اعیان‌سازی نیز قابل توجه و گسترده بوده است. ساکنان قدیمی، به ویژه افراد از پیشینه‌های کم درآمد و جوامع مهاجر، با افزایش اجاره‌بها و مالیات املاک روبرو شده‌اند که بسیاری را مجبور به نقل مکان کرده است. کسب و کارهای سنتی، مانند فروشگاه‌های مواد غذایی خانوادگی و رستوران‌های ارزان قیمت، جای خود را به مؤسسات گران‌تری داده‌اند که مشتریان ثروتمندتری را هدف قرار می‌دهند. این امر منجر به از دست رفتن تنوع فرهنگی و انسجام اجتماعی شده که زمانی مایل اند را تعریف می‌کرد.

جامعه هنری، که نقش مهمی در احیای اولیه منطقه داشت، نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. بسیاری از هنرمندان و موسیقیدانانی که زمانی مایل اند را مکانی مقرون به صرفه برای زندگی و کار می‌دانستند، اکنون قادر به پرداخت هزینه‌های آن نیستند. مکان‌های نمادین موسیقی و فضاهای هنری به دلیل افزایش هزینه‌ها تعطیل شده یا به جای دیگری منتقل شده‌اند، که این امر سرزندگی فرهنگی را که مایل اند را در ابتدا جذاب کرده بود، تهدید می‌کند.

با وجود تغییرات سریع، تلاش‌های زیادی برای حفظ هویت و میراث فرهنگی مایل اند صورت گرفته است. گروه‌های اجتماعی و انجمن‌های محلی فعالانه برای حفظ ساختمان‌های تاریخی، حمایت از کسب و کارهای محلی و حفظ روحیه اجتماعی محله تلاش می‌کنند.

منابع این مطلب:

1. Anctil, Jacques. (2018). Mile End Montreal: A Social History of a Multi-Ethnic Neighborhood. McGill-Queen’s University Press.

2. Richler, Noah. (2014). The Main: The Story of St. Lawrence Boulevard. McClelland & Stewart.

3. Germain, Annick. (2010). “Cultural Diversity in Montreal’s Urban Spaces.” Canadian Journal of Urban Research, 19(1), 15-38.

4. Levitt, Cara. (2016). “The Garment Industry and the Making of Mile End.” Archives of the Museum of Jewish Montreal.

5. City of Montreal. (2020). “Urban Development Plan for Plateau-Mont-Royal/Mile End.” Official Report of the City of Montreal.

6. Taylor, Kate. (2019). “Street Art and Public Spaces in Mile End.” Canadian Urban Art Journal, 7(2), 45-62.

7. Cohen, Yolande. (2012). Women in Montreal’s Garment Industry: 1900-1950. Between the Lines.

8. Goldstein, Jonathan. (2017). “Montreal Bagels: The History of an Iconic Food.” Canadian Food History Journal, 5(3), 78-95.

9. Dubois, Jean-Marie. (2015). Industrial Architecture of Mile End: From Factories to Creative Spaces. University of Montreal Press.

10. Smith, Sarah. (2021). “Effects of Gentrification on Mile End’s Artistic Communities.” Doctoral Dissertation, Concordia University.

11. Leclerc, Paul. (2018). “The Video Game Industry in Montreal: A Case Study of Mile End.” Canadian Journal of Creative Economy, 6(4), 112-130.

12. Rosenberg, Michael. (2013). Montreal’s Indie Music: From Underground to Global Stage. Véhicule Press.