سپهر صادقی
ترجمه فارسی این مقاله را میخوانید:
یکی از خواستههای اصلی معترضان حامی فلسطینی در دانشگاه مکگیل مونترال این است که این دانشگاه از سرمایهگذاری در شرکتهایی که به گفته آنها، از جنگ اسرائیل علیه حماس حمایت میکنند، خارج شود. این درخواست مدتها پیش توسط اتحادیههای دانشجویی در بسیاری از دانشگاهها مطرح شد و در پی تظاهرات اخیر معترضان در سراسر آمریکای شمالی، دوباره احیا شده است.
در واقع، معترضان از مکگیل میخواهند هر گونه سهام و نیز سایر داراییهایی را که به گفته آنها به شرکتهایی مرتبط با درگیریهای اسرائیل با فلسطینیها یا سودآور از این جنگ هستند، بفروشد. این داراییها شامل سهام شرکتهایی مانند لاکهید مارتین است که مکگیل حدود ۵۲۰ هزار دلار در آن سرمایهگذاری کرده. شرکت تالس (۱/۳ میلیون دلار) و سافران (۱/۵ میلیون دلار) شرکتهایی مشابه هستند که همگی در زمینه صنایع دفاعی فعالیت دارند.
فهرست مورد نظر معترضان همچنین شامل شرکتهایی است که میگویند تجهیزاتی مانند تجهیزات ارتباطی و سوخت را برای ارتش اسرائیل تأمین میکنند و شرکتهایی که در اراضی اشغالی فعالیت دارند.
بخشی از این فهرست شامل چند بانک بزرگ کانادایی است که ظاهراً به دلیل داشتن سهام در شرکتهای تولیدکننده سلاح مشخص شدهاند. سوپرمارکتهای بزرگ کانادایی که محصولات اسرائیلی را میفروشند؛ و نیز شرکتهایی که در اسرائيل نیز فعالیت داشته یا قصد گسترش فعالیت خود به اسرائیل را دارند، مثل شیک شک (Shake Shack)، اوپن تکست (Open Text) و جانسون اند جانسون (Johnson & Johnson) میشود هم در این فهرست جای دارند.
این فعالان معترض از مکگیل خواستهاند حدود ۷۳ میلیون دلار از سهام را که شامل کل سهام شرکتهای موجود در این لیست بفروشد. کل سرمایه اندوخته مکگیل ۲ میلیارد دلار ارزش دارد.
برخی همچنین خواستار قطع ارتباط دانشگاه مکگیل با دانشگاههای اسرائیلی شدهاند، با این استدلال که آن دانشگاهها نیز «همدست رژیم اسرائیل» هستند.
لیلا خالد، دانشجوی مکگیل، در توضیح تحصن اعتراضی در این هفته گفت: «دانشجویان سعی دارند سیاستها و طرحهایی را علیه نسلکشی تصویب کنند. دانشجویان تلاشهای مسالمتآمیز، راهپیماییها، کارگاهها، کلاسهای آموزشی و روشهای دیگری را به کار گرفتهاند تا دانشگاه را متقاعد کنند از سرمایهگذاری در شرکتهایی که سلاح تولید میکنند، خارج شود اما آنها ]این درخواست معترضان را[ رد کردهاند.»
دانشجویان حامی فلسطین در مکگیل که از فوریه اعتصاب غذا را آغاز کرده بودند نیز خواستههای مشابهی داشتند.
آیا ممکن است مک گیل این خواستهها را برآورده میکند؟
خیر. سالهاست که تلاشهای زیادی از سوی اتحادیههای دانشجویی در مکگیل و دیگر دانشگاههای کانادا و ایالات متحده صورت گرفته تا این مراکز آموزشی را وادار به اتخاذ تحریم، خروج از سرمایهگذاری و تحریم علیه اسرائیل کنند. البته رایگیری اتحادیهها ممکن است موفقیتآمیز بوده باشد، مثل آنچه در دانشگاه کبک در مونترال در اواخر مارس روی داد و به این ترتیب اولین دانشگاهی شد که تمام اتحادیههای دانشجویی آن مصوبه تحریم، خروج از سرمایهگذاری و تحریم علیه اسرائیل را تصویب کردند. اما مدیریت این دانشگاهها ملزم به تغییر سیاستهای خود بر اساس رای اتحادیههای دانشجویی نیستند.
پس از آنکه اتحادیههای دانشجویی در دانشگاههای کنکوردیا در ۲۰۱۴ و مکگیل در ۲۰۱۶ به نفع حمایت از جنبش تحریم، خروج از سرمایهگذاری و تحریم علیه اسرائیل رای دادند، مدیریت هر دو دانشگاه اعلام کرد که موافق تحریم نیستند.
دانشگاه در پاسخ به درخواست اعتصابکنندگان غذا برای خروج از سرمایهگذاری، در بیانیهای اعلام کرد: «ما به وضوح روالهای موجود برای ابراز نگرانی در مورد سرمایهگذاری هایدانشگاه یا توصیه تغییر سیاست را مشخص کردهایم. این دانشجویان روش متفاوتی را در پیش گرفتهاند؛ امید است که درک کنند سیاست های دانشگاه به این شیوه تعیین نمیشود.»
آیا کمپینهای دیگر برای خروج از سرمایهگذاری موفق بودهاند؟
بله. نیویورک تایمز گزارش میدهد که یک کمپین برای خروج از سرمایهگذاری که قصد داشت به پایان رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی کمک کند و از سوی کشورهایی مانند کانادا و شهرهایی مانند مونترال حمایت میشد، منجر به خروج بیش از ۱۵۰ دانشگاه از سرمایهگذاری در شرکتهایی شد که در آفریقای جنوبی فعالیت میکردند.
کمپین تحریم، خروج از سرمایهگذاری و تحریم علیه اسرائیل که در سال ۲۰۰۵ آغاز شد، تا حدی از جنبش خروج از سرمایهگذاری علیه آفریقای جنوبی الهام گرفته است.
آیا خروج از سرمایهگذاری تاثیری بر آفریقای جنوبی گذاشت؟
بله و خیر. موافقان استدلال میکنند که تصویب جنبش خروج از سرمایهگذاری توسط دانشگاهها میتواند نیرویی نمادین داشته باشد که شرکتها و دولتها را به تغییر رویه خود وادار کند و آگاهی را گسترش دهد.
به گفته ویتولد هنیز، معاون دانشکده وارتون دانشگاه پنسیلوانیا، در مصاحبهای با شبکه خبری سیانان، مطالعات نشان داده است که جنبش خروج از سرمایهگذاری تاثیر محدودی بر ارزش سهام یا رفتار شرکتها دارد. در واقع، خروج از سرمایهگذاری میتواند زیانبار تلقی شود، زیرا سرمایهگذاران دارای مسئولیت اجتماعی بالا را که ممکن است بتوانند هیات مدیره شرکتها را وادار به عمل کنند حذف میکند و به جای آنها سرمایهگذارانی میآیند نگرانی کمتری در این زمینه دارند. آقای ویتولد هنیز میگوید وقتی سهامتان را میفروشید، صدایتان را از دست میدهید.
همچنین، خروج سرمایهگذاریهای صورت گرفته توسط صندوقهای سرمایهگذاری بزرگتر میتواند بسیار دشوارتر باشد.
میشل پرولکس، مدیر ارتباطات نهادی و روابط خارجی مکگیل، در ایمیلی به مونترال گزت نوشت که این دانشگاه از مدیران صندوقهای خارجی برای انتخاب سرمایهگذاریها در قالب صندوقهای مشترک استفاده میکند که ترکیب آنها به طور مداوم در حال تغییر است.
او گفت: «برای اطمینان از اینکه این سرمایهگذاریها با تعهد دیرینه مکگیل به پایداری و مسئولیت اجتماعی همسو است، دانشگاه، مدیران صندوق را بر اساس معیارهای کلیدی از جمله حسن شهرت و پایبندی به اصول زیست محیطی، اجتماعی و راهبری (ESG) انتخاب میکند.»
پرولکس همچنین اشاره کرد که مدیران در ۱۲ آوریل با گروهی از دانشجویان حامی فلسطین دیدار کرده و به آنها درباره افزایش نگرانیها در زمینه خروج سرمایهگذاریهای مکگیل توضیح دادند.
پرولکس گفت: «تاکنون، کمیتهای که این موضوعات را در مکگیل بررسی میکند، هیچ گونه ابراز نگرانی در این زمینه از سوی دانشجویان دریافت نکرده است.»
آیا تابهحال مکگیل از سرمایهگذاری خاصی خارج شده است؟
بله. در دسامبر، پس از سالها کمپین دانشجویی، مکگیل متعهد شد از سرمایهگذاری در حوزه سوختهای فسیلی خارج شود. دانشگاه میگوید تا سال ۲۰۲۵ مجموع داراییهایی که در ۱۰۰ شرکت بزرگ زغالسنگ و ۱۰۰ شرکت بزرگ نفت و گاز عمومی جهان دارد را خواهد فروخت.
این اقدام پس از تعهدات بسیاری از دانشگاهها و صندوقهای سرمایهگذاری دیگر برای فروش داراییهای نفت و گاز به عنوان راهی برای کاهش تامین مالی پروژههای جدید و نشان دادن مخالفت خود با محصولات این شرکتها انجام شده است.
