نیروانا احسانی
بیماری‌های قلبی- عروقی به چه بیماری‌هایی گفته می‌شود؟
قلب یک عضو حیاتی و پر اهمیت در بدن انسان است که اگر دچار عارضه یا بیماری شود زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار داده و حتی آن را تهدید می‌کند. بیماری قلبی به عنوان بیماری ایسکمیک قلب یا بیماری عروق کرونر قلب نیز شناخته می‌شود که به تجمع پلاک در شریان‌های قلب اشاره دارد و می‌تواند منجر به حمله‌ی قلبی، نارسایی قلبی یا حتی مرگ شود.
نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد کمتر از هفت درصد از جمعیت بزرگسالان جهان دارای سلامت متابولیک قلبی خوب هستند بنابراین اکثریت مردم جهان با یکی از بیماری‌های قلبی-عروقی از جمله فشارخون، قند خون، کلسترول خون دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
تخمین زده می‌شود در سراسر جهان حدود ۲۰۰ میلیون نفر با بیماری‌های قلبی-عروقی زندگی می‌کنند که حدود ۱۱۰ میلیون را مردان و تقریباً ۸۰ میلیون را زنان تشکیل می‌دهند. این بیماری سالانه نه میلیون نفر را می‌کشد. بیماری قلبی در سال ۲۰۱۹ بزرگ‌ترین قاتل جهان ثبت شد.
به‌طورکلی دسته‌ای از بیماری‌ها که قلب و دستگاه گردش خون را درگیر کند، بیمار‌های قلبی-عروقی گفته می‌شود و طیف وسیعی از بیماری‌ها را در بر می‌گیرد که شامل موارد زیر است:
- بیماری شریان‌های کرونری
- بیماری ماهیچه‌ی قلب یا کاردیومیوپاتی
- بیماری قلبی فزون‌تنش که پس از فشارخون بالا ایجاد می‌شود
- نارسایی قلبی
- فشارخون بالا
- فشارخون پایین
- آریتمی قلب یا همان نامنظم بودن ضربان قلب
- بیماری‌های التهابی قلب اعم از اندوکاردیت یا التهاب لایه‌ی درونی قلب، کاردیومگالی ملتهب- التهاب ماهیچه‌ی قلب
- نارسایی دریچه‌ی قلب
- تب روماتیسمی
- پریکاردیت حاد
- آنفارکتوس حاد
بسیاری از مشکلات قلبی از طریق الکتروکاردیوگرافی یا همان نوار قلبی که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند، قابل‌تشخیص هستند. آنژیوگرافی، اسکن اولتراسوند داپلر و اکوکاردیوگرافی یا سونوگرافی قلب هم از دیگر روش‌های تشخیص بیماری‌های قلبی است.
در این میان محققان نسبت به حمله‌ی قلبی خاموش هشدار دادند. سکته یا حمله‌ی قلبی انفارکتوس میوکارد قلبی (Myocardial infarction) یک وضعیت اورژانسی است که اگر اقدامات درمانی به موقع برای آن انجام نشود، زندگی بیمار را تهدید خواهد کرد. در واقع حمله‌ی قلبی زمانی رخ می‌دهد که خون به اندازه‌ی کافی در اختیار عضله‌ی قلب قرار نگیرد. یکی از انواع حملات قلبی، حمله‌ی قلبی خاموش است که به دلیل عدم وجود هر نوع نشانه پیش از ظهور، بسیار خطرناک بوده و قابل پیش‌بینی نیست. بهترین گزینه برای اجتناب از این عارضه، داشتن سبک زندگی سالم و انجام تمرینات ورزشی است.
همان‌طورکه می‌دانیم در حملات قلبی کلاسیک برخی از علائم مانند درد در قفسه سینه، تنگی نفس، عرق سرد و انقباض عضلات سینه می‌تواند به عنوان نشانه‌های حمله‌ی قلبی در نظر گرفته‌شده و باعث شود سریع‌تر برای نجات فرد اقدام شود اما پژوهش‌های دانشمندان نشان می‌دهد در حدود پنجاه درصد موارد حملات قلبی در سراسر جهان از نوع بدون نشانه‌ی آن رخ می‌دهند.
حمله‌ی قلبی در بین مردان بسیار بیشتر از زنان بوده و می‌توان گفت به‌طورمتوسط حدود چهار برابر بیشتر از زنان است اما موارد منجر به مرگ بر اثر حملات قلبی خاموش در زنان بیشتر گزارش شده است.
وضعیت بیماری‌های قلبی-عروقی در کانادا
داده‌های بهداشت و سلامت سال ۲۰۲۲ کانادا نشان می‌دهد بیماری‌های قلبی حدود یک نفر از هر ۱۲ نفر، تقریباً ۲/۶ میلیون بزرگسال کانادایی (افراد ۲۰ ساله و بالاتر) را تحت تأثیر قرار داده و دومین عامل مرگ‌ومیر در کانادا بوده است. طبق این داده‌ها هر ساعت، حدود ۱۴ بزرگسال کانادایی مبتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی جان خود را از دست داده‌اند.
البته در سال ۲۰۲۰، به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، حدود ۱۹۱ مورد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی عمده در کانادا ثبت شد که در مقایسه با نرخ ۲۴۷ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر سال ۲۰۰۰ کاهش قابل قبولی داشته است. این کاهش به احتمال زیاد به دلیل افزایش آگاهی از عوامل خطر و تمرکز بیشتر روی زندگی سالم است.
در سال ۲۰۲۰ در کانادا، مقایسه‌ای بین جان‌باختگان کووید۱۹ و بیماری‌های قلبی-عروقی انجام شد که نشان می‌دهد بیش از چهار برابر کانادایی‌هایی که در همه‌گیری فوت کردند یعنی۱۶ز هزار و ۱۵۱ نفر، ۶۷ هزار و ۳۹۹ نفر بر اثر بیماری‌های قلبی یا سکته جان خود را از دست دادند. تا سال ۲۰۲۲ بیماری قلبی با ۵۳ هزار و ۷۰۴ نفر مرگ‌ومیر، دومین عامل مرگ‌ومیر در کانادا پس از سرطان بود.
قابل توجه است با افزایش سن بیماری‌های قلبی-عروقی بیشتر رخ می‌دهد که کانادا هم از آن مستثنا نیست. علاوه بر این، بیماری‌های قلبی، مردان و زنان را متفاوت تحت تأثیر قرار می‌دهد به‌طوری‌که مردان دو برابر بیشتر از زنان در معرض حمله‌ی قلبی قرار دارند.
درعین‌حال، تحقیقات پژوهشگران کانادایی نشان می‌دهد بیماری‌های قلبی یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر زنان در کانادا است به‌طوری‌که هر ۲۲ دقیقه یک زن در کانادا بر اثر سکته‌ی قلبی جان خود را از دست می‌دهد. از دیگر یافته‌های محققان می‌توان مسئله اشاره کرد که سن ابتلا به فشارخون بالا در زنان کانادایی کاهش‌یافته و میزان حمله‌ی قلبی در بین زنان ۳۵ تا ۵۴ ساله افزایش یافته است.
طبق گزارش‌ها علائم حمله‌ی قلبی در زنان می‌تواند متفاوت از علائم مردان باشد که باعث می‌شود هم پزشکان و هم خود زنان آن را به استرس و زندگی پرمشغله نسبت دهند و تشخیص درست را به تعویق بیاندازد. به عنوان مثال، زنان ممکن است چند ماه پیش از حمله‌ی قلبی، خستگی غیرعادی، مشکلات خواب، سوءهاضمه و اضطراب را تجربه کنند و حتی در طول یک حمله‌ی قلبی، ناراحتی در قفسه‌سینه، تنگی نفس و حتی درد گردن، فک یا کمر را احساس کنند.
بخش پیشگیری از بیماری‌های قلبی و سکته (DHDSP) به مردم یاد می‌دهد تا برای سلامت قلب خود اهمیت قائل شوند و برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی تلاش کنند.
چگونه قلبی سلام داشته باشیم؟
انتخاب یک سبک زندگی سالم، از جمله عدم مصرف دخانیات، ترک سیگار، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، خواب کافی، ورزش منظم، محدود کردن مصرف الکل و نظارت بر فشارخون و سطح کلسترول خون، به داشتن قلبی سالم کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
تشخیص زودهنگام و مدیریت شرایط پزشکی مانند فشارخون بالا، دیابت و کلسترول بالای خون نیز می‌تواند به فرد در کاهش خطر بیماری‌های قلبی کمک کند.
در این میان، داشتن یک سبک غذایی سالم به انسان کمک می‌کند از بیماری‌های قلبی – عروقی دورمانده یا اگر دچار این بیمارها است، آن را تحت کنترل داشته باشد و به بهبود آن کمک کند. برای نمونه محققان طی تحقیقات جامع دریافتند پروتئین‌های ویژه‌ای در شیر و غذاهای تخمیری طبیعی وجود دارند که در جلوگیری و یا کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی موثر بوده و می‌تواند باعث بهبود عملکرد و افزایش سلامت قلب و عروق انسان شوند.
در کانادا برای اینکه به کانادایی‌ها در ایجاد برخی از این تغییرات سبک زندگی کمک شود، دولت فدرال از برنامه‌ها و مشارکت‌های نوآورانه مانند Run to Quit که یک استراتژی ترکیبی برای ترک سیگار است، اپلیکیشن Carrot Rewards برای پیشگیری‌های سلامت فرد، برنامه‌ی APPLE Schools به عنوان ارتقای سلامت جامعه با تمرکز بر سلامت دانش‌آموزان و برنامه‌ی Kid Food Nation برای بهبود مهارت‌های غذایی کانادایی‌ها و حمایت از عادات غذایی سالم با توانمندسازی و آموزش کودکان، والدین و سایر اقشار جامعه حمایت می‌کند. به‌طورکلی این طرح‌ها از زندگی سالم حمایت کرده و به پیشگیری از بیماری‌های مزمن در تمام سنین کمک می‌کنند.
بنیاد قلب و سکته‌ی کانادا که یک مؤسسه‌‌ی خیریه کانادایی است نیز به حمایت، آموزش و تأمین مالی تحقیقات پیرامون بیماری‌های قلبی اختصاص دارد. این بنیاد با پزشکان و مراکز بهداشتی و درمانی برای کاهش مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی همکاری می‌کند.
علاوه بر این، یک استراتژی تغذیه‌ی سالم نیز در کانادا راه‌اندازی شده که با به‌روزرسانی راهنمای غذا در کانادا، مردم را به داشتن یک تغذیه‌ی سالم ترغیب می‌کند. در این استراتژی به مردم راهنمایی می‌شود چگونه به تعهدات خود نسبت به توجه به برچسب‌های تغذیه و مواد تشکیل‌دهنده‌ی موادغذایی، از جمله قندها و رنگ‌های غذایی، کاهش سدیم در غذا، حذف چربی ترانس تولیدشده در صنعت عمل کنند.
در کنار اهمیت تغذیه‌ی سالم، عدم استعمال دخانیات برای داشتن قلبی سالم از اهمیت بالایی برخوردار است بنابراین دولت به کاهش نرخ استعمال دخانیات، به ویژه در میان جوانان ادامه می‌دهد. در طرح کنترل دخانیات کانادا، دولت تبلیغات پیشگیری از مصرف دخانیات و هشدار ضرر آن‌ها برای سلامتی را از چاپ روی بسته‌های سیگار به چاپ روی هر نخ سیگار افزیش داده است. علاوه بر این دولت تلاش کرده تا به ویپ‌ها یا همان سیگارهای الکترونیکی به‌طور جداگانه تمرکز شود و قوانینی در محدود کردن مصرف آن‌ها وضع شود.
به نظر می‌رسد سلامت روان نیز بر سلامت قلب و به دور ماندن از بیماری‌های قلبی نقش به سزایی دارد. مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد افسردگی در بیشتر موارد قلب را در معرض خطر قرار داده و با کاهش سطح افسردگی، می‌توان خطرات ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی عمده اعم از نارسایی قلبی و حمله‌ی قلبی که ممکن است به مرگ ختم شود را به حداقل برساند.
منابع: وب‌سایت کانادا بخش بهداشت کانادا، وب‌سایت کانادا بخش Publications: Diseases and conditions، وب‌سایت کانادا heart-disease pdf
خبرهای صبحگاهی
