مجله مداد
دوستی میان ملت‌ها بر پایه ارزش‌های مشترک و منافع متقابل استوار است. اما دوستی که در زمان نیاز در کنارت نباشد، دوست واقعی نیست.
این وضعیتی است که ایالات متحده در رابطه با دولت ترودو در کانادا با آن روبروست. در مارس ۲۰۲۳، جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده و جاستین ترودو نخست وزیر کانادا در اتاوا دیدار و بیانیه مشترکی صادر کردند که در آن هر دو رهبر «بالاترین اولویت‌شان را حفاظت از شهروندان و قلمرو ملی» اعلام نمودند. آنها حوزه‌های خاص همکاری مانند مبارزه با خشونت‌گرایی و امنیت سایبری را نیز ذکر کردند.
کانادا در برآورده کردن این تعهد گام مهمی برنداشته است. برداشتن این گام هیچ هزینه‌ای برای کانادا ندارد. این گامی است که ایالات متحده قبلاً برداشته و گامی است که ترودو و کابینه‌اش بیش از پنج سال پیش، متعهد به برداشتن آن شده بودند. با این حال، بدون هیچ توضیحی، ترودو از فهرست کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یک سازمان تروریستی خودداری می‌کند.
وضعیت به حدی وخیم شده که گروهی دوحزبی متشکل از ۱۴ عضو کنگره در اقدام غیرمعمولی، نامه‌ای به ترودو نوشتند تا دولت او را به اجرای طرح تروریستی نامیدن سپاه تشویق کنند.
اتهامات علیه سپاه فهرستی بلند است. اخیراً، همان‌طور که اعضای کنگره نیز مشتاق بودند (این نکته را) به ترودو یادآوری کنند، سپاه زمینه کشتار ۷ اکتبر (حمله حماس به اسرائيل) را ممکن ساخت و منبع تامین میلیاردها دلار بودجه و آموزش برای گروه‌هایی مانند حماس، حزب‌الله و جهاد اسلامی فلسطین است.
اما سپاه همچنین منبع سرکوب کشنده و فساد سبک مافیایی در داخل کشور (ایران) نیز هست. در سال ۲۰۲۰ یک هواپیمای مسافربری غیرنظامی (هواپیمای اوکراینی) را ساقط کرد که منجر به کشته شدن ۱۷۶ نفر از جمله بسیاری از کانادایی‌ها شد. سپاه نقشی کلیدی در دفاع از رژیم اسد در سوریه داشت که به ویرانی کامل آن کشور منجر شد. (سپاه) احتمالاً پشت بمب‌گذاری مرکز اجتماع یهودیان در آرژانتین نیز بوده است. ارتش سایبری سپاه به‌طور مرتب تلاش می‌کند زیرساخت‌های حیاتی ایالات متحده را مورد حمله قرار دهد و عوامل آن احتمالاً پشت تلاش برای ربودن یکی از منتقدان ایرانی-آمریکایی سرشناس در خاک ایالات متحده (مسیح علینژاد) نیز بوده‌اند. و همین چند هفته پیش بود که مشخص شد سپاه پشت طرحی برای ترور دو مجری تلویزیونی سرشناس فارسی‌زبان در لندن بوده است.
در این موضوع شکی نیست که سپاه پاسداران در تروریسم در سراسر جهان مشارکت دارد و از آن حمایت می‌کند.
ترودو این را می‌داند. در اکتبر ۲۰۲۲، او و معاون نخست‌وزیر، کریستیا فریلند، کنفرانسی خبری برگزار کردند که در آن فریلند صراحتاً گفت: «رهبران سپاه پاسداران تروریست هستند. سپاه پاسداران یک سازمان تروریستی است.» با این حال، در تقابل با منطق و شعور، آنها اقدامی برای قرار دادن نام سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی نکردند.
چرا کانادا از همگام شدن با نزدیک‌ترین متحدش خودداری کرده است؟
ترودو حاضر به پاسخگویی نیست. کارکنان او گاهی به یک نگرانی بسیار واقعی اما کاملاً قابل حل اشاره می‌کنند که فهرست کردن تروریستی می‌تواند سربازان عادی مجبور به خدمت در سپاه به عنوان بخشی از خدمت وظیفه اجباری ایران را در بر گیرد. اما این دلیل موجهی نیست زیرا معافیت برای کسانی که می‌توانند سربازی اجباری خود را اثبات کنند، به راحتی می‌تواند در قانون گنجانده شود.
توضیح بدبینانه‌تر این است که ترودو صرفاً اهمیت یک ائتلاف غربی علیه نیروهایی مانند سپاه پاسداران که غرب را نشانه گرفته‌اند، دست کم می‌گیرد. او دوران نخست‌وزیری خود را با تلاش برای احیای روابط با تهران آغاز کرد. هنگامی که در سال ۲۰۱۸ یک کنشگر محیط زیست ایرانی-کانادایی در ایران بازداشت و در شرایط مشکوکی جان باخت (و دوباره هنگامی که سپاه پرواز PS752 اوکراین اینترنشنال را ساقط کرد) ثابت شد حق با کسانی بود که هشدار داده بودند چنین تمایلی (برای برقراری ارتباط با جمهوری اسلامی)، رفتار رژیم ایران را تغییر نخواهد داد.
انگیزه ترودو ممکن است به دلیل سیاست‌های انتخاباتی نیز باشد. جمعیت مسلمان کانادا بخش رو به رشدی از رأی‌دهندگان است و او ممکن است این گونه محاسبه کرده باشد که خط مشی سخت‌گیرانه‌تری در برابر ایران ممکن است مورد انتقاد آن جامعه قرار گیرد. (این دیدگاه احتمالاً توضیح منطقی برای اختلاف‌نظر اخیر کانادا با اسرائیل و ایالات متحده در سازمان ملل نیز هست).
مدت‌هاست بسیاری از کانادایی‌ها از نخست‌وزیر خواسته‌اند که سپاه پاسداران را به عنوان یک گروه تروریستی تعیین کند. التماس‌های ما بی‌اثر مانده است. نامه ۱۴ نماینده آمریکایی (برای فشار به کانادا جهت تروریست نامیدن سپاه‌پاسداران) یک فشار مطلوب بود، اما بعید است ترودو فقط به درخواست‌های آنها پاسخ دهد.
بنابراین بر عهده رده‌های بالای دولت آمریکا است که پیام شدیداللحنی به کانادا برساند: سپاه پاسداران در حال ناامن‌تر کردن آمریکای شمالی و در واقع جهان است. قرار دادن نام سپاه پاسداران به عنوان یک گروه تروریستی اهمیت دارد. عدم اقدام ترودو خیانتی به روابط نزدیک دو کشور محسوب می‌شود، خیانتی که واشنگتن متوجه آن شده است.
• کاوه شهروز، حقوقدان، مشاور ارشد سابق سیاست‌گذاری در وزارت امور خارجه‌ی کانادا، عضو ارشد مرکز رفاه و امنیت آمریکای شمالی و فعال سیاسی-اجتماعی ساکن تورونتو است.
