مهرنوش اردلان یکتا
واقعیت این است که نمیتوان فرمول و میزان ثابتی را برای همه افراد بیان کرد و به عوامل مختلفی مانند سلامت فردی، میزان فعالیت و محل زندگی فرد بستگی دارد.
آب یکی از اجزای اصلی بدن است و ۶۰ درصد وزن بدن ما از آب تشکیل شده است. هر سلول، بافت و ارگان برای حیات نیاز به آب دارد و در کل درست انجام شدن عملکرد بدنی وابسته به آب است. کمبود آب در بدن منجر به دهیدراسیون یا کمآبی میشود و حتی کمآبی خفیف میتواند علایمی مانند کاهش انرژی دهد و فرد احساس خستگی کند.
روزانه بدن از طریق تنفس، تعریق، ادرار و مدفوع آب از دست میدهد. به منظور حفظ عملکرد طبیعی بدن لازم است که این آب به وسیلهی مصرف مایعات و غذا جبران شود. میزان متوسط مایعاتی که برای یک فرد بالغ سالم و ساکن منطقهی معتدل پیشنهاد میشود، در مردان 3.7 لیتر و در زنان 2.7 لیتر است. نوشیدن آب بر دیگر مایعات برتری دارد. 20 درصد از این میزان هم از خوراک مصرفی تامین میشود.
عواملی که بر میزان نیاز آب تاثیر دارند
ورزش: روشن است که در هنگام فعالیت، بدن بیشتر عرق میکند و آب را از دست میدهد. نکتهی مهم این است که حتما باید قبل از ورزش، در هنگام آن و بعد از این نوع فعالیت آب نوشیده شود. چنانچه ورزش سنگین بیشتر از یک ساعت طول بکشد، از نوشیدنیهای ورزشی (Sport Drink) جهت جایگزینی مواد معدنی و الکترولیتهای از دست رفته میتوان استفاده کرد.
محیط: آب و هوای گرم و یا شرجی تعریق را زیاد میکند و به مایعات بیشتری نیاز است. در ارتفاع بالا نیز کمآبی اتفاق میافتد.
سلامت عمومی: هنگامی که فرد علایمی مانند تب، اسهال یا استفراغ دارد، میزان بسیار بیشتری مایعات از دست میدهد. در این حالت باید میزان بیشتری آب و یا مایعات نوشیده شود و در صورت توصیهی پزشک از محلولهای سرمی خوراکی استفاده شود. در زمان بیماریهای دیگری مانند عفونت مثانه و سنگهای مجاری ادراری نیز مایعات بیشتری نیاز است.
بارداری و شیردهی: زنانی که در دورهی بارداری و یا شیردهی هستند برای پیشگیری از کمآبی به مایعات بیشتری نیاز دارند. مرکز سلامت زنان توصیه میکند که زنان باردار حدود 10 لیوان -2.4 لیتر- و زنانی که به نوزاد خود شیر میدهند 3.1 لیتر مایعات در روز نیاز دارند.
مصرف آب به اندازه کافی
ولی با توجه به این که در شرایط گوناگون میزان نیاز بدن به مایعات تغییر میکند، چگونه اندازه کافی مایعات مصرفی را باید تشخیص داد؟
برای پاسخ باید گفت که در فرد سالم اگر به ندرت احساس تشنگی شود و یا رنگ ادرار بیرنگ یا زرد روشن باشد نشانه این است که به احتمال زیاد میزان مایعات مصرفی کافی است. در ضمن پزشک و یا متخصص تغذیه میتوانند در تشخیص میزان مایعات مصرفی به فرد کمک کنند. برای پیشگیری از کمآبی بهتر است نوشیدن آب نسبت به دیگر مایعات در اولویت باشد و میتوان با هر نوبت غذا و یا میاننوبتهای غذایی یک لیوان آب یا سایر نوشیدنیهای کمکالری یا بدون کالری نوشید. از ایدههای دیگر برای پیشگیری از کمآبی، نوشیدن آب قبل، در هنگام ورزش و بعد از آن است. اگر احساس گرسنگی میکنید آب بنوشید زیرا در برخی زمانها بدن در هنگام تشنگی به اشتباه پیام گرسنگی میفرستد.
در افراد سالم به ندرت ممکن است آب زیاد مصرف شود و آسیبرسان باشد، مگر مشکلی در کلیههای فرد وجود داشته باشد و فرد به دلیل تجمع آب دچار کمبود سدیم شود که تهدیدکنندهی حیات است. با توجه به مطالبی که گفته شد «8 لیوان آب در روز» عبارت کاملی نیست و بسته به شرایط متغیر است.
در هر حال با گرمتر شدن هوا در مونترال و شرجی بودن هوا در بعضی از روزها یادمان باشد که نوشیدن مایعات به ویژه آب، به خصوص در هنگام فعالیت فراموش نشود.
