نیروانا احسانی
کتابفروشی مکتبا (Maktaba) یک کتابفروشی کاملاً جدید در خیابان سنپل در مرکز شهر مونترال است که جدیداً افتتاح شده است.
این کتابفروشی علاوه بر فروش کتابهایی با موضوعات مختلف که توسط طیف متنوعی از نویسندگان نوشتهشده، به عنوان دفتر مرکزی گروه We Are The Medium فعالیت خواهد کرد که توسط ساندوس عبدالهادی (Sundus Abdul Hadi)، هنرمند و نویسنده چند رسانهای عراقی-کانادایی، مالک مکتبا با همکاری موسیقیدان یاسین السلمان (Yassin Alsalman) با نام هنری نرسی تأسیس شده است.
منظور شما از ایجاد این کتابفروشی به عنوان یک فضا چه بود؟
ساندوس عبدالهادی: رویاپردازی در مورد مکتبا و تأسیس آن حدود پنج سال پیش، پس از اینکه یک پاپآپ در بلوار سنلوران برای یک نمایشگاه یک هفتهای و مجموعه رویدادهایی به نام مراقب خودت باش (Take Care of Your Self) که شامل کارهای ۲۸ هنرمند رنگینپوست میشد را اجاره کردم، شروع شد.
به نظرم این تجربه یک هدیه بود. خود این پروژه، یک پروژه تحقیقاتی خلاق برای کارشناسی ارشدم در مطالعات رسانه در دانشگاه کنکوردیا بود و بعداً به کتاب من با عنوان «مراقب خودت باش: هنر و فرهنگ مراقبت و رهایی» (مفاهیم رایج، ۲۰۲۰) تبدیل شد.
در طول آن هفته، از بسیاری از بازدیدکنندگان شنیدم که این نمایشگاه زودگذر، فضایی است که برای شهر بسیار مورد نیاز است و خلأ فرهنگی را پر میکند. به نظرم پس از بسته شدن این نمایشگاه، بذری کاشته شد و اکنون در کتابخانه مکتبا گل داده است. این مفهوم کتابفروشی و بوتیک مکتبا است، جایی که میتوانیم با کارهای افرادی که به ما الهام میبخشند احاطه شویم و سپس این الهام را به شهر بازگردانیم.
در این کتابخانه، محلی به نام «مجلس» برای نشستن روی زمین در نظر گرفتهشده که تصور میکنم فضایی رویایی است که در آن گفتگوهای مهم زیادی انجام خواهد شد و لحظاتی از الهام گرفتن یا الهام بخشیدن در آن جرقه خواهد زد. در مجموع، ورود به مکتبا یک تجربه، تجربه گسترش دنیای خلاق درونی من و یاسین (نرسی) و جامعه گسترده ما است.
مکتبا را به عنوان یک کتابفروشی چگونه توصیف میکنید؟
ساندوس عبدالهادی: در حال حاضر، قفسههای مکتبا از کتابهای نویسندگانی پر شدهاند که دوستشان دارم و بر من به عنوان یک هنرمند، متفکر و انسان تأثیر گذاشتهاند. من میتوانم تقریباً در مورد هر کتابی که جمعآوری کردهام، صحبت کنم و این برای من مهم است.
این کتابها، کتابهایی هستند که برای الهام بخشیدن، شعلهور کردن تخیل و گسترش دانش طراحیشدهاند. بیشتر کتابها توسط نویسندگانی (یا نویسندگان رنگینپوست) با ریشه عمیق نوشتهشدهاند. دستهبندیها به طور متفکرانه تنظیم و عنوانشدهاند که میتوان به دسته «نظریه و اندیشه»، دسته «همه چیز سیاسی است»، دسته «رویاها و رئالیسم جادویی» اشاره کرد. ما کتابها، مجلات و برندهای هنرمندی داریم که هرگز در این بخش از جهان فروخته نشدهاند.
من بخشهای کاملی را به اکتاویا باتلر (Octavia Butler) نویسندهٔ علمی–تخیلی آمریکایی آفریقاییتبار و ادوارد سعید (Edward Said) نویسنده و منتقد فرهنگی آمریکایی فلسطینی اختصاص دادهام. یا میتوانم بگویم عنوان «کودکان، آینده هستند» را برای یک بخش کتاب کودک کتابخانه خود انتخاب کردم.
وقتی درها باز میشوند و ما از کامیونیتی خود استقبال میکنیم، هیجانزده هستم ببینم قفسهها با توصیههای دیگر خوانندگان تکامل مییابند. کتابها شروعکننده مکالمه و گفتگو هستند. هرکس کتابی دارد که زندگیاش را تغییر داده یا دیدگاهش را به یک شکل عوض کرده است. ما همچنین یک کتابخانه کوچک اما رو به رشد داریم که خوانندگان میتوانند در بخش «مجلس» نشسته و به مرور کتابها بپردازند.
آینده یا تکامل مکتبا را چگونه تصور میکنید؟
ساندوس عبدالهادی: مکتبا در حال حاضر برای من یک پروژه رویایی است. من مانند هر پروژه هنری دیگری که در گذشته انجام دادهام به این پروژه نزدیک شدم و کار من تا به امروز به طرز چشمگیری نشان میدهد که چگونه در جنبه تجاری این کار خوب عمل کردم.
من و یاسین به عنوان نویسنده، هنرمند و دوستدار فرهنگ همیشه در طرف دیگر این صنعت بودهایم بنابراین من واقعاً از ایجاد فضاهایی برای کتابها، نویسندگان و هنرمندان که حاشیه را به مکانی هیجانانگیز تبدیل میکنند، لذت میبرم.
کار ما با گروه We Are the Medium همیشه عمدی، شهودی و به شدت مستقل بوده است. با نگاهی عمیق به این صنعت میتوان دید قصد ما این است آنچه را که از فرهنگ دریافت کردهایم، به جامعه بازگردانیم. در واقع تابیدن نور به حاشیهها باعث میشود که دیگر حاشیهای به وجود نیاید. به نظرم این نقطه مرکزی کاری است که ما انجام میدهیم و امیدواریم با شهر خود به اشتراک بگذاریم.
با توجه به موقعیت مرکزی ما در خیابان سنپل، هدف ما این است که مکتابا را به یک مکان خاص و مقصدی برای مونترالیها، تازهواردان و گردشگران تبدیل کنیم.
شهرام يزدانپناه
