پوریا ناظمی
پاپ در این ملاقات با خواندن متنی گفت:
«من احساس شرم می‌کنم. تکرار می‌کنم احساس شرم و اندوه می‌کنم که تعدادی از اعضا کلیسای کاتولیک به‌خصوص آن‌هایی که مسئولیت آموزشی بر عهده داشته‌اند، در همه این مسائلی که شما را مجروح ساخته نقش داشته‌اند. نقشی که در عدم احترام گذاشتن به هویت شما، فرهنگ شما و حتی باورهای روحانی شما داشته‌اند. همه این‌ها مغایر با آموزه‌های انجیل عیسی مسیح است. رفتار اسفناک این گروه از اعضا کلیسای کاتولیک از خدا طلب بخشش می‌کنم. و می‌خواهم از صمیم قلبم به شما بگویم که بسیار متأسفم .»
جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا در واکنش به این سخنان پاپ از آن استقبال کرد و گفت: «این عذرخواهی حاصل تلاش‌های چند دهه‌ای بازماندگان این مدارس است.» نخست‌وزیر در این سخنان از شجاعت و رشادت بازماندگان که برای توضیح این فاجعه بارها و بارها خود را مجبور به یادآوری و زیستن دوباره این تجربه دردناک کردند تشکر کرد.
ترودو در این پیام افزود: «این گامی به جلو در مسیر آشتی و جبران گذشته است. ما منتظر هستیم تا پاپ با حضور در کانادا رسماً این عذرخواهی را به بومیان منتقل کند و گام‌های بعدی در این مسیر را برداریم.»
عذرخواهی امروز پاپ اگرچه رویدادی تاریخی و موفقیتی مهم برای پروژه آشتی و ترمیم گذشته میان بومیان و مهاجران به شمار می‌رود اما تنها یکی از قدم‌های مهم در این مسیر برای بومیان به شمار می‌رود. بخشی از این مسیر درون کانادا و در قالب پروژه جبران گذشته و آشتی با بومیان پیش خواهد رفت اما بخشی که با کلیسای کاتولیک سروکار دارد مسیر پرچالشی را پیش رو دارد.
یکی از خواسته‌های اصلی بومیان از واتیکان این بود که آرشیو و اسناد مربوط به مدیریت این مدارس شبانه‌روزی را در اختیار آن‌ها قرار دهند تا آن‌ها بتوانند تصویر دقیقی از فاجعه به دست آورند و همچنین بازماندگان و مزارهای بی‌نشان احتمالی دیگر را شناسایی کنند. در قدم بعدی آن‌ها از کلیسا می‌خواهند برای جبران رفتار گذشته خود قدمی عملی بردارد.
بااین‌وجود اگر به متن عذرخواهی پاپ – در این مرحله – دقت کنیم، به نظر می‌رسد این مسیر با دشواری فراوانی همراه باشد.
پاپ در عذرخواهی خود این فاجعه را حاصل رفتار اسفناک تعدادی از اعضای کلیسای کاتولیک دانست که مغایر با آموزه‌های مسیحی است. او با محدود کردن این رفتار به گروه اندکی درون کلیسا که مغایر با آموزه‌های آن رفتار می‌کردند، نقش نهادی و سازمانی واتیکان در این فاجعه را به رسمیت نشناخت.
کسانی که با تاریخ و عملکرد کلیسای کاتولیک و واتیکان در طول تاریخ آشنایی دارند به‌خوبی می‌دانند که این نهاد، ساختاری با نظارت دقیق و مدیریت از بالا به پایین اداره می‌شود. این نهاد بر رفتار تک‌تک کارمندان خود در سراسر جهان نظارت دقیق دارد و بارها و بارها کشیش‌های ساده‌ای را به خاطر برخی از ساده‌ترین سرپیچی‌ها با قوانین کلیسا عزل کرده است.
تصور اینکه بیش از یک قرن رفتاری در این حد و چنین وسیع با بومیان بدون اطلاع و حمایت نهاد کلیسا صورت گرفته باشد باورپذیر نیست.
این مساله در کنار این واقعیت که در آغاز و میانه دوران استعماری بسیاری از اروپایی‌های کاتولیک با اجازه و دعای خیر واتیکان عازم سرزمین‌های جدید می‌شدند و پروژه «متمدن سازی» بومیان و مسیحی سازی اجباری آن‌ها بخشی از برنامه‌های مورد تائید و تشویق کلیسای کاتولیک بوده است، ادعای اینکه این رفتار حاصل تنها سو رفتار چند عضو این نهاد بوده باشد را به‌شدت با تردید مواجه می‌کند.
در پرونده‌های دیگری که درباره رفتارهای کلیسای کاتولیک افشاشده است و برای مثال در داستان تعرضات جنسی به کودکان از سوی برخی کشیشان معلوم شد که نه‌تنها واتیکان از این رفتار اطلاع داشته که به‌طور سازمان‌یافته‌ای تلاش در سرپوش گذاشتن بر موضوع کرده است.
دلیل اهمیت این موضوع در این است که با فرض نزدیک به‌یقین نقش سازمان‌یافته و ساختاری واتیکان در این مورد، امکان اینکه اجازه دسترسی به آرشیو این رویدادها به محققان داده‌شده یا واتیکان حاضر به اقدام عملی برای جبران خسارت باشد بسیار پایین می‌آید.
اینکه پاپ نسبت به رفتار برخی از کاتولیک‌های «خودسر» به نام کلیسا عذرخواهی کند یک مساله نمادین است اما پذیرفتن نقش نهاد واتیکان، به معنی در پی داشتن آثار حقوقی و گسترده‌تری است.
پاپ اعلام کرده است که قصد سفر به کانادا را دارد.
باید منتظر ماند و دید در این سفر پاپ چه زبانی برای عذرخواهی انتخاب می‌کند و آیا این مساله را تنها رفتاری فردی خواهد دانست یا حضار خواهد بود عواقب پذیرش واقعیت نقش سازمان‌یافته کلیسای کاتولیک در این فاجعه را بپذیرد.
مجله مداد
