پوریا ناظمی
پیشرفت درخشان آماده‌سازی چشمان تیزبین بشر در فضا و هیجان در مونترال
تلسکوپ فضایی جیمز وب روزبه‌روز به مرحله نهایی آمادگی خود نزدیک‌تر می‌شود و در این مسیر بهتر از خوش‌بینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها عمل می‌کند.
روز گذشته نقطه عطفی در عملیاتی شدن این ابزار بود. سرانجام 18 قطعه آینه شش‌ضلعی که در کنار هم آینه اصلی شش و نیم متری این تلسکوپ را تشکیل می‌دهند هم خط شده و آماده می‌شوند تا بعد از تنظیمات ظریف مرحله عملیاتی خود را آغاز کنند.
این مرحله بخش مهمی از فرآیندی است که به نام عملیاتی کردن تلسکوپ یا commissioning تلسکوپ معروف است. در این مرحله کیفیت و عملکرد تک‌تک قطعات آینه اصلی بررسی‌شده و همه آن‌ها در کنار هم همخط شده‌اند و موفق شده‌اند که نور اجسام دور را جمع‌آوری و با موفقیت به ابزارهای علمی منتقل کنند.
در این مرحله تصویری آزمایشی توسط تلسکوپ تهیه‌شده است. اگرچه این تصویر نهایی و کیفیت اصلی این ابزار نیست اما حتی در همین مرحله می‌توان عملکرد درست آینه‌ها را دید و فراتر از آن در پس‌زمینه تصویر این ستاره کهکشانهای دوردست را مشاهده کرد.
هنوز چند ماهی از تا زمانی که تلسکوپ فضایی وب نخستین تصاویر علمی خود را تهیه و به زمین ارسال کند زمان باقی است اما اتفاق روز گذشته و موفقیت در این مرحله نقطه مهمی در مسیر عملیاتی شدن این تلسکوپ به شمار می‌رود.
بیست سال است که دانشمندان در تلاش برای طراحی و ساخت این ابزار هستند.
در این مرحله یکی از ابزارهای علمی مستقر در جعبه‌ابزار علمی این تلسکوپ بار دیگر تصویری از بازتاب آینه اصلی این تلسکوپ تهیه‌کرده است. این بار شاهد هم خطی قطعات آینه‌ها هستیم که نشان می‌دهد سیستم آینه‌ها به‌درستی تنظیم‌شده‌اند.
این رصدخانه فضایی که در فاصله یک‌میلیون و پانصد هزار کیلومتری زمین و دورتر از ماه نسبت به سیاره ما قرار دارد همواره پشت به خورشید و زمین دارد و در زیر سایه سایه‌بان خود می‌تواند به‌دوراز نور و حرارت خورشید به اعماق فضا نگاه کند.
این رصدخانه وظیفه دارد در طول مدت فعالیتش به اعماق ژرف‌تر زمان آغاز کیهان نفوذ کند، به دنبال ردهای تحول کهکشانهای نخستین بگردد و ضمن شکار سیاره‌های فراخورشیدی به دنبال اثرانگشت مواد نشانگر حیات در جو آن‌ها باشد.
روزهای پرهیجان ستاره و کیهان‌شناسی در حالی در پیش روی ما است که کانادا یکی از شرکای اصلی این طرح است.
پروژه جیمز وب با مشارکت ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا طراحی و ساخته‌شده است.
آژانس فضایی کانادا یکی از ابزارهای علمی این تلسکوپ را طراحی کرده است و در مشارکت یکی دیگر از چهار ابزار این تلسکوپ مشارکت داشته است.
بخشی از گروه راهبردی علمی این ابزارها در مونترال حضور دارند و به همین دلیل هم تصاویر و داده‌های این تلسکوپ اگرچه برای همه شهروندان جهان مهم است و دست آوردی برای بشریت به شمار می‌رود اما برای کانادایی‌ها و به‌خصوص مونترالی‌ها طعمی ویژه خواهد داشت.
تحریریهی «مداد»
مجله مداد
