پوریا ناظمی
در طی ۲۴ ساعت گذشته بار دیگر خبرهای مربوط به سویه‌ای تازه از ویروس سارز کوو-۲ یا SARS-CoV-2 که عامل بروز بیماری کووید-۱۹ است توجه بخش بزرگی از مردم را به خود جلب کرده است و سوال‌های زیادی را مطرح کرده است.
در ادامه به تعدادی از این سوالات بر اساس داده‌های موجود پاسخ داده شده است؟
این سویه جدید چیست؟
سویه B.1.1.529 که در صورتی که در نشست امروز سازمان بهداشت جهانی به عنوان سویه نگران‌کننده طبقه‌بندی شود، به نام سویه نوو Nu (سیزدهمین حرف الفبای یونانی) شناخته خواهد شد، در ماه نوامبر در یکی از کشورهای جنوب آفریقا شناسایی شد و به سرعت در آفریقای جنوبی توسعه یافت. به نظر می‌رسد این سویه باعث جهشی ۲۰۰ درصدی در ابتلا در آفریقای جنوبی شده است. تا کنون نمونه‌هایی از این سویه در هنگ‌کنگ، اسراییل و برخی از کشورهای دیگر شناسایی شده است.
این سویه دربردارنده بیش از ۳۰ جهش ژنتیکی در پروتیین اسپایک یا شاخک‌های ویروس است که از جمله شامل جهش‌هایی می‌شود که پیش‌تر در سویه‌های بتا (که به دلیل فرار از ایمنی واکسن معروف است) و سویه دلتا (که به دلیل انتقال سریع‌تر و راحت‌تر معروف است) مشاهده شده بود. اهمیت این شاخک‌ها در این است که علاوه بر اینکه حکم ابزار ورودی ویروس به سلول‌های بدن میزبان را دارند، عمده واکسن‌های فعلی بدن را در برابر این بخش از بدنه ویروس (پروتئین شاخک یا اسپایک)، ایمن می‌کنند و در صورتی که تغییرات در این بخش زیاد باشد ممکن است بدن نتواند آن را شناسایی و با آن مقابله کند.
چقدر خطرناک است؟
هنوز پاسخ دقیقی نداریم. داده‌های اولیه نگران‌کننده هستند، اما هنوز لازم است تا داده‌های بیشتری برای بررسی میزان شیوع و همچنین احتمال گریز از ایمنی ناشی از واکسن در این سویه به دست بیاید. در طی چند روز آینده اطلاعات ما درباره این دو سوال مهم بهتر می‌شود.
چرا این کشورها را قرنطینه نمی‌کنند و با منع پرواز جلوی انتشار را نمی‌گیرند؟
برخی از کشورها از جمله انگلستان و برخی از کشورهای دیگر منع سفر هوایی به کشورهایی که تا کنون این سویه در آن مشاهده شده است به خصوص آفریقای جنوبی و هنگ کنگ را اعمال کرده‌اند. امروز اتحادیه اروپا نیز از کشورهای عضو خواست پروازها به این کشورها را متوقف کنند؛ اما مطالعات نشان می‌دهد این اقدام پس از شناسایی گونه‌های تازه اثر کمی دارد. نکته مهم این است که از زمان شیوع این سویه تا شناسایی آن زمانی قابل توجه سپری شده و احتمالا سویه تازه در کشورهای مختلف پخش شده است.
آیا این سویه با تست‌های رایج قابل شناسایی است ؟
یکی از جهش‌های رخ داده در این سویه در بخشی از هدف آزمون‌ها است که ممکن است تشخیص را دچار مشکل کند. با این وجود عمده این تست‌ها دو یا سه هدف را برای تشخیص ویروس در نظر دارند و برای همین احتمال اینکه سویه تازه به طور کامل از آزمون‌ها فرار کند وجود ندارد. با این وجود درباره دقت تست‌ها درباره این سویه در روزهای آینده داده‌های بیشتری خواهیم داشت.
آیا واکسن‌ها بیهوده بوده؟
خیر. واکسن بهترین ابزار ما برای مقابله با کووید-۱۹ است. آمارها همگی نشان می‌دهد که میزان بروز شدید بیماری، بستری و مرگ ناشی از ابتلا به طور جدی در افراد واکسینه کمتر است.
هنوز نمی‌دانیم آیا این سویه از ایمنی ایجاد شده از واکسن‌های فعلی گریزان است یا نه. حتی در صورتی که این موضوع تایید شود، کماکان واکسن شما را به بخش بزرگی از سویه‌های در جریان ایمن می‌کند و خطر ابتلا به سویه‌های جدید را نیز کاهش می‌دهد. واکسن‌های خود را بزنید.
من که واکسن زده‌ام می‌توانم با خیال راحت به ادامه رفتارهای رایجم ادامه بدهم؟
اگر شما تمام دوزهای واکسن توصیه شده را دریافت کرده‌اید به طور قابل توجهی ایمنی بیشتری نسبت به کسی دارید که واکسن دریافت نکرده است. اما فارغ از سویه جدید، واکسن سپر غیر قابل نفوذ نیست و شما ممکن است باز هم مبتلا شوید. اگر معلوم شود سویه تازه از واکسن گریزان‌تر است، این موضوع ایمنی شما را کمی کاهش خواهد داد. اما فارغ از این موضوع باید هوشیار باشید. تا زمانی که همه‌گیری تمام نشده است، ماسک بزنید، بهداشت شخصی را رعایت کنید، از حضور غیر ضروری در مکان‌های عمومی خودداری کنید. با توجه به اینکه ما آمار دقیقی از میزان توسعه فعلی سویه جدید نداریم، بهترین کار این است که نهایت هوشیاری را حفظ کنید. حداقل تا زمانی که وضع آن معلوم نشده است، سطح احتیاط‌های خود را به دوران پیش از واکسن برگردانید. از سفر غیر ضروری، میهمانی یا معاشرت تفریحی خودداری کنید و به خصوص مراقب انتقال ویروس به سالخوردگان و کودکان باشید.
در روزهای آینده اطلاعات دقیق‌تری از این سویه به دست خواهیم آورد. اما فارغ از وضعیت آن که شاید نیازمند افزایش اقدامات ایمنی باشد، به یاد داشته باشید هنوز در میان دوران همه‌گیری هستیم و تا پایان آن باید کج‌دار و مریز رفتار کنیم.
