سویه نگران کننده تازه چیست؟

محققان در آفریقای جنوبی در تلاشند تا بتوانند داده‌های کامل‌تری از سویه تازه ای از ویروس SARS-CoV-2 که عامل بیماری کرونا است را ردیابی کنند. این سویه تازه در خود جهش‌های ژنی متعددی دارد و از جمله برخی از ویژگی‌های سویه دلتا را در خود دارد و به نظر می‌رسد به سرعت در آفریقای جنوبی در حال توسعه است و نگرانی‌هایی در زمینه میزان انتقال و همچنین کارایی واکسن‌ها در مقابل آن وجود دارد.

به گزارش مجله در حال حاضر اولویت اصلی محققان زیر نظر گرفتن دقیق این سویه در حال انتشار است. این سویه نخستین بار در ماه جاری در جمهوری  بوتساوانا در جنوب  شناسایی شد و از طریق آفریقای جنوبی راه خود را به هنگ کنگ باز کرده است. محققان در تلاش هستند همچنین به این سوال پاسخ دهند که ویژگی‌های دقیق این سویه چیست و اینکه آیا نشانگان شدیدتری از بیماری را بروز می‌دهد یا نه و همچنین به این سوال مهم پاسخ دهند آیا واکنش آن در برابر ایمنی که واکسن‌های رایج ایجاد می‌کنند تغییری نسبت به سویه های پیشین دارد یا توان گریز بیشتری از ایمنی ایجاد شده توسط واکسن‌ها را دارد.

جهش بخشی از فرآیند تحول ویروس ها و چرخه حیات آن‌ها به شمار می‌رود. زمانی که ویروس در بدن میزبان شروع به تکثیر می‌کند ممکن است در مواردی برخی از حروف ژنتیکی آن به اشتباه تکثیر شود. در این صورت جهشی در ویروس رخ می دهد. اکثر این جهش‌ها غیر مهم بوده و پایدار نیستند یا موجب ضعف ویروس می شوند  اما در مواقعی برخی از این جهش‌ها ممکن است باعث تقویت ویروس از نظر انتقال، غلبه بر سیستم ایمنی بدن و بازتولید آن شود. در این صورت با تکثیر متعدد و سلطه‌ای که این نسخه جهش یافته ایجاد می‌کند شاهد توسعه و رواج سویه تازه‌ای از ویروس خواهیم بود.

پنی مور، یکی از محققان دانشگاه ژوهانسبورگ است که آزمایشگاه او در حال تلاش برای تعیین واکنش این سویه در مقابل واکسن ها است می‌گوید: «ما با حداکثر سرعتی که ممکن است در حال کار هستیم ولی در این مرحله هنوز برای اینکه حرفی را با قطعیت بزنیم خیلی زود است.»

یکی دیگر از محققان در کنفرانس خبری که امروز – 25 نوامبر – برگزار شد گفت هنوز چیزهای زیادی است که ما نمی دانیم اما پرونده و صورت جهش‌های این ویروس نگران کننده است.

قرار است فردا کمیته کارشناسی سازمان بهداشت جهانی تشکیل جلسه دهد و احتمالا این سویه که اکنون به نام B.1.1.529 شناخته می شود را در فهرست سویه های نگران کننده خود جای دهد. در این صورت احتمالا این سویه به نام سویه نو (Nu – ν) به نام سیزدهمین حرف الفبای یونانی نامیده خواهد شد.

نگرانی عمده در این زمینه بررسی نقش احتمالی است که این سویه در مدیریت بحران همه‌گیری بازی می‌کند. سوال مهم این است که
آیا این سویه روند رو به رشد ابتلاها که عمدتا به واسطه سویه دلتا در حال رخ دادن است تقویت می کند یا نه؟

تغییرات در شاخک‌ها

محققان این سویه را بر اساس نقشه نگاری ژنتیکی از ویروس در حال انتشار در کشور بوتساوانا شناسایی کردند. این سویه به این دلیل توجه ویژه محققان را به خود جلب کرده است که بیش از 30 تغییر در ساختار ژنی پروتیین اسپایک آن مشاهده شده است. اسپایک یا همان شاخک‌هایی که در اطراف بدنه ویروس هستند در واقع نقش ورودی اصلی ویروس به اعضا بدن را بازی می کنند و عمده واکسن های موجود بر اساس تعلیم دادن سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و مقابله با این شاخک‌ها طراحی شده اند. حال اگر تغییر درون این شاخک ها به حدی باشد که پادتن‌های تولید شده توسط بدن پس از واکسیناسیون نتوانند آن را شناسایی کنند احتمال ابتلا و انتقال بیشتر خواهد شد. تعدادی از تغییراتی که در این سویه مشاهده شده است همان تغییراتی است که در سویه های آلفا و دلتا مشاهده شده بود و باعث انتقال پذیری بالا و مقاومت بیشتر آن‌ها نسبت به واکسن‌ها شده بود.

در کنار این ویژگی‌ها عامل دیگر نگران کننده سرعت بالای انتشار این سویه در استان خائوتنگ آفریقای جنوبی است که شهر ژوهانسبورگ نیز در آن قرار دارد. در ماه نوامبر این ویروس با سرعتی بسیار زیاد در این استان و به خصوص در میان نوجوانان و در مدارس توسعه یافته است. بر اساس این گزارش در فاصله 12 تا 20 نوامبر 77 نمونه ویروس از این استان نقشه نگاری ژنتیکی شده اند و همه موارد آن مربوط به این سویه بوده است. در حال حاضر نقشه نگاری چند صد نمونه دیگر در حال انجام است.

محققان ضمن ردیابی این سویه در تلاشند به مهمترین سوال پاسخ دهند آیا این ویروس دربرابر واکسیناسیون فعلی مقاومت بیشتری دارد ؟سوالی که اگر پاسخ آن مثبت باشد چشم‌انداز مدیریت همه‌گیری را تغییر خواهد داد.

در روزهای آینده اطلاعات بیشتری منتشر خواهد شد اما در حال حاضر بهترین تمهید برای جلوگیری از ابتلا به بیماری همان توصیه های قدیمی است.

واکسن بزنید، زمانی که نوبت واکسن یادآوری یا بوستر فرا رسید حتما آن را دریافت کنید. ضدعفونی دست ها و استفاده از ماسک را فراموش نکنید و تا جایی که می توانید از معاشرت غیر ضروری خودداری کنید.