تحریریه «مداد»
امروز پنجم نوامبر است و در انگلستان امروز و این شب که به روز گای فاکس و آتش بازی نیز معروف است ممکن است شاهد برافروختن آتش در مکان‌های عمومی باشید.
اما چه داستانی در پشت این مراسم قرار دارد؟
این مراسم یادبود حادثه‌ای است که در 1605 رخ داد اما در طول تاریخ با تفسیر و تعبیرهای فراوانی مواجه شد و به یکی از نمادهای مهم دنیای مدرن بدل گشت.
پنجم نوامبر سالگرد تلاش ناموفق گروهی از معترضان کاتولیک برای نابود کردن پارلمان انگلستان است. این گروه از مخالفان با انبار کردن بشکه های باروت در تونل های زیر زمین پارلمان انگلستان قصد داشتند پارلمان را منفجر کرده و همچنین با ترور جیمز اول پادشاه وقت سلطنت را به دختر او واگذار کنند.
بر اساس برخی از گزارش‌ها با خیانت یکی از اعضای این گروه، نیروهای دولتی متوجه این توطئه شده و به موقع جلوی اجرای آن را میگیرند. در جریان کشف مواد منفجره که در زیر پارلمان کار گذاشته شده بود، آنها یکی از اعضای این گروه به نام گای فاکس را دستگیر کرده و بعد از محاکمه گای فاکس به عنوان چهره اصلی این توطئه اعدام می‌شود. این در حالی است که گای فاوکس طراح این توطئه نبود و به نظر می‌رسد تنها یکی از اعضای این محفل بود که در زمان نامناسبی در موقعیت نامناسب کشف مواد منفجره حضور داشت و به چهره اصلی این توطئه معروف شد.
پس از خنثی سازی این توطئه به دعوت دولت مردم لندن در حوالی شهر آتش‌هایی را برای شکرگذاری از نافرجام ماندن توطئه باروت و نجات جان شاه جیمز برگزار می‌کنند و چند وقت بعد این روز به عنوان روزی رسمی برای یادبود شکست این توطئه شناخته می‌شود.
در طول تاریخ بزرگداشت مراسم پنجم نوامبر فراز و نشیب های فراوانی داشت و دستخوش تغییرات و تفسیرهای متفاوتی شد.
در طول زمان آنچه در اصل تلاش یک گروه مذهبی برای سرنگونی حکومتی غیر کاتولیک بود به نمادی از اعتراض به ساختار موجود بدل شد.
نقش مهم در این تحول در قرن بیستم را آلن مور، نویسنده داستان‌های مصور بازی کرد.
او در داستانی به نام ک به سان کینخواهی یا V for Vendeta با الهام از داستان گای فاکس، و تحت تاثیر شرایط سیاسی دوران مارگارت تاچر، داستانی سیاسی و هشدار دهنده خلق کرد. داستان مور در دنیایی پسافاجعه اتفاق می‌افتد. انگلستان با عدم درگیری در جهانی که در گیر نبردی اتمی شده است، به جزیره‌ای از ثبات بدل می‌شود اما فقر و قحطی در آن بیداد می‌کند و فشار اقتصادی و اجتماعی باعث ظهور حزبی خودکامه در کشور می‌شود که می تواند به قدرت رسیده و حکومتی خودکامه را بر انگلستان حاکم کند.
مردم از هراس به جایگزین بدتر تن به این بیداد می‌دهند اما در این بین شخصی که نقاب گای فاکس را بر چهره دارد، از مردم می‌خواهد تا پنجم نوامبر را به یاد آورند. او که شخصیتش در داستان نه قهرمان است و نه ضد قهرمان، جهان را به آشوب و آنارشیسم دعوت می‌کند و رد نهایت با نابودی پارلمان و نهادهای اصلی قدرت خودکامه عرصه سیاست انگلستان را آماده می‌کند تا مردم بر دشت سوخته آن حکومتی که می‌خواهند را بنا کنند.
این داستان مصور که یکی از مهمترین داستان‌های مصور به شمار می‌رود باعث ایجاد جنبشی در میان علاقه مندان آنارشیسم و ضدیت با سیستم حاکم بدل شد اما در سال 2005 زمانی که فیلمی الهام گرفته از این داستان، به کارگردانی جیمز مک‌‌تیگو و تهیه کنندگی واچووسکی‌ها با بازی ناتالی پورتمن و هیگو ویوینگ به روی پرده های سینما رفت، بار دیگر این داستان و نماد گای فاکس به عنوان آشوبگری مصلح محبوبیت یافت.
نقاب چهره گای فاکس به عنوان نماد اصلی گروه «ناشناس» ها که یک گروه هکر بزرگ و با نفوذ است بدل شد. گروهی که سعی داشت با افشای اسرار دولتی پرده از پنهان کاری آن ها بردارد.
امروز پنجم نوامبر برای افراد مختلف معانی مختلفی دارد.
از تلاش نافرجام برای سرنگونی دولت قانونی تا قیام علیه استبداد و تلشا برای آشکرا سازی اسراری که دیگران نمی خواهند آشکار شود.
زمانی اسکار وایلد نوشته بود، «زمانی که انسان با نام و چهر هخود سخنی می‌گوید کمتر از هر زمانی خود را بروز می دهد. نقابی به او بدهید تا حقیقت را به شما بگوید.»
در پشت نقاب گای فاکس نیز حقیقت هایی نهفته است که هر یک از ما در زندگی روزمره در پشت نقاب طراحی شده جامعه پنهان کرده‌ایم. در پشت نقاب‌ها آن طور که شخصیت وی در داستان ک به سان کینخواهی می گوید، ایده‌هایی پنهان است. ایده هایی که با مرگ افراد از بین نمی روند و باقی می مانند.
پس پنجم نوامبر را به یاد داشته باشید و برای یک روز سعی کنیم پشت این نقاب را بنگریم.
خبرهای صبحگاهی
فرمهر امیردوست
