مجله مداد
پس از اینکه مشخص شد خانم مری سایمون که به عنوان فرماندار کل کانادا انتخاب شده، نمی‌تواند به فرانسوی صحبت کند، بسیاری از فرانسه‌زبانان کانادا به انتقاد از این انتصاب پرداختند. تاکنون سابقه نداشته یک مقام عالی در سطح ملی مثل فرماندار کل، نخست‌وزیر یا قاضی دیوان عالی به دو زبان اصلی کشور تسلط نداشته باشد.
در این میان، ریموند تبرژ (کمیسیونر زبانهای رسمی کانادا) نیز دست به کار شده و می‌خواهد تحقیق و تفحصی را درباره فرآیند انتصاب خانم سایمون صورت دهد.
کریس سالی (روزنامه‌نگار و مقاله‌نویس نشریه نشنال) به تازگی در مقاله‌ای در نشریه نشنال، واکنش آقای تبرژ را با واقعیت‌های عینی کانادا ناسازگار می‌داند. این روزنامه‌نگار بر این نکته تاکید دارد که به جز در برخی مناطق شهرهای بزرگی مثل اتاوا یا مونترال، دوزبانگی مورد تائید دولت، بیشتر به یک شعار شبیه است تا بخشی از واقعیت زندگی روزمره مردم.
یک ترجمه آزاد از این مقاله توسط تحریریه مداد آماده شد که به شما تقدیم می‌کنیم:
……………………………………………….
کمیسیونر زبانهای رسمی کانادا می‌گوید تاکنون صدها پیام اعتراضی از کانادایی‌ها دریافت کرده که در آن به انتصاب فردی که نمی‌تواند به فرانسوی صحبت کند گلایه شده است. برخی از معترضان می‌گویند حتی اگر او در دوره کودکی و نوجوانی فرصتی برای یادگیری زبان نداشت، بی‌تردید طی ۲۰ سال خدمت در وزارت امور خارجه کانادا از موقعیت خوبی برای یادگیری این زبان برخوردار بود.
گفتنی است خانم مری سایمون در دوره کودکی در یک مدرسه فدرال در منطقه نوناوویک درس خواند. در این مدرسه، آموزش زبان فرانسوی جزو برنامه‌های درسی نبود.
کمسیونر زبانهای رسمی کانادا تاکید دارد که هیچ مشکلی با شخص خانم سایمون ندارد و فقط ماجرای انتخاب چنین فردی به عنوان فرماندار کل دارای ابهاماتی است. او می‌گوید این کمیسیون قصد دارد به بررسی فرآیند صورت گرفته برای انتصاب فرماندار کل بپردازد. آقای تبرژ می‌گوید اگر از هم‌اکنون به بررسی موضوع انتخاب فردی که به دو زبان رسمی کانادا تسلط ندارد پرداخته نشود، بعدها ممکن است چنین پدیده‌ای عادی تلقی شود.
رسانه‌های انگلیسی چندان به موضوع این تحقیق قانونی نپرداحتند. اگر آقای تبرژ واقعا درباره این موضوع نگران است، احتمالا دلیلش را باید در سوءبرداشت از زبانهای رسمی کانادا جست.
آقای تبرژ می‌گوید این امکان وجود دارد که همزمان که پذیرای فرهنگ‌ها و زبانهای مختلف هستیم، به زبانهای رسمی هم احترام بگذاریم. اما این تفکر اشتباه است و احتمالا خود آقای تبرژ نیز از آن آگاه است.
فرض کنید جاستین ترودو می‌توانست فردی مناسب را به عنوان فرماندار کل می‌یافت که از هر جهت، شرایط لازم را داشت، از بومیان کانادا بود و به دو زبان انگلیسی و فرانسوی هم تسلط داشت. در این صورت، یک لحظه هم برای معرفی چنین فردی تردید به خود راه نمی‌داد. او با این کار می‌توانست بر رویکردش برای دلجویی از بومیان و در عین حال، دوزبانگی تاکید کند و البته از سیل انتقاد فرانسه‌زبانان کشور هم در امان بماند.
اما بیایید به سراغ بررسی یک سری نکات آماری برویم. تعداد سفیدپوستان کانادایی که به دو زبان انگلیسی و فرانسوی تسلط دارند بیشتر از کانادایی‌های غیرسفیدپوست با این توانایی است. اما درصد این افراد دوزبانه نیز آن قدرها هم زیاد نیست. از سوی دیگر، سرشماری سال ۲۰۱۶ نشان می‌داد فقط ۴۷ درصد از کبکی‌های فرانسه‌زبان می‌توانستند به انگلیسی هم صحبت کنند!
در مناطق مختلف کانادا و حتی در کبک، دوزبانگی نوعی مزیت به شمار می‌رود. سازمان آمار کانادا در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد پدیده دوزبانگی انگلیسی و فرانسوی در سال ۲۰۱۶ بیشتر در میان کودکان و نوجوانانی دیده می‌شد که والدینی دوزبانه و سطح تحصیلات بالا داشتند و درآمد خانوادگی‌شان نیز قابل‌توجه بود.
هر وقت موضوع دوزبانگی به میان می‌آید، نخبگان دوزبانه (و حتی نخبگان تک‌زبانه‌ای که می‌کوشند فرزندان‌شان را دوزبانه تربیت کنند) بر فرصت‌های متنوع و زیادی که برای یادگیری فرانسوی در کانادا وجود دارند، تاکید می‌کنند. بیشتر این افراد می‌گویند هیچ عذری برای کسی که نخست‌وزیر، فرماندار کل و یا قاضی دیوان عالی شده وجود ندارد که فرانسوی بلد نباشد.
اما اگر این افراد و البته کمیسیونر زبانهای خارجی کانادا، نگاهی به وضعیت نامطلوب آموزش زبان فرانسوی به عنوان زبان دوم در مناطق مختلف کشور بیاندازد، احتمالا به خوبی به اشتباه خودش پی می‌برد.
نگاهی به استان‌های مختلف بیاندازیم: انتاریو در این زمینه وضعیت خوبی ندارد. زبان فرانسوی تا پیش از کلاس چهارم اجباری نیست. همچنین دانش‌آموزان دبیرستانی فقط حداقل باید یک واحد درسی زبان فرانسوی را باید بگذرانند. در برخی مدارس خارج از شهرهای بزرگ، هیچ واحد درسی اختیاری فرانسوی علاوه بر این یک واحد الزامی ارائه نمی‌شود. در سایر استان‌ها مثل ساسکاچوان، آلبرتا و بریتیش کلمبیا، آموزش زبان فرانسوی اصلا الزامی نیست. گزارش سنای کانادا در سال ۲۰۱۷ نشان می‌داد ۸۰ درصد از معلمان درس فرانسوی که به صورت اختیاری در مدارس بریتیش کلمبیا ارائه می‌شود، حس خوبی از فرانسوی صحبت کردن در برابر دیگران ندارند.
قرار دادن بچه‌ها در محیط فرانسوی زبان (French immersion) روش بسیار خوبی برای والدینی است که از زمان و حوصله لازم برای متقاعد کردن فرزندان‌شان برای حضور در مدارس خصوصی برخوردارند. اما اگر همه والدین بخواهند فرزندان‌شان را به این مدارس بفرستند، اصلا معلم کافی برای تدریس فرانسوی نخواهیم داشت! واقعیت این است که سالهاست با کمبود معلم زبان فرانسوی در سراسر کشور روبرو هستیم.
اگر بخواهیم در زمینه ارتقای بومیان کانادا و به ویژه ارائه جایگاه‌های مهم به آنها تلاش کنیم، می‌بینیم که تنوع نژادی و زبانی و تاکید بر یادگیری دو زبان اصلی، باز هم در برابر یکدیگر قرار می‌گیرند! در استان انتاریو، دانش‌آموزان فقط در صورتی می‌توانند از یادگیری فرانسوی معاف شوند که بخواهند به جای آن، یک زبان بومی را بیاموزند. در سال ۲۰۱۸، بسیاری از مدارس ساسکاچوان به جای تدریس فرانسوی به عنوان زبان دوم، به آموزش زبانهای بومی و همچنین تاریخ و فرهنگ بومیان روی آوردند.
حالا فرض کنید که ۶۰ سال بعد، به فردی ساسکاچوانی که در مدرسه به جای زبان فرانسوی، یک زبان بومی را آموخته بگوییم که نمی‌تواند فرماندار کل شود، زیرا از یادگیری زبان فرانسوی غافل بود!
بی‌تردید، این حرف هیچ منطقی ندارد! در بیرون از کبک، اتاوا، نیو براونزویک، انتاریوی شمالی و چند منطقه محدود دیگر، مفهوم دوزبانگی در کانادا بیشتر شبیه به یک شعار برای ایجاد وحدت ملی به نظر می‌رسد. اینکه بسیاری از سیاستمداران و نخبگان آکادمیک و رسانه‌ای، این واقعیت را نمی‌پذیرند و تک‌زبانگی افراد را به تنبلی آنها (برای یادگیری زبان دوم) ارتباط می‌دهند، موجب نمی‌شود این واقعیت تغییر کند.
آقای تبرژ در نشست رسانه‌ای خود گفت: «بیایید کشورمان را تبدیل به مکانی کنیم که در آن دیگر مجبور نباشیم بین احترام به زبانهای رسمی از یک سو و پذیرش (فرهنگ‌ها، سلیقه‌ها و زبانهای مختلف) یکی را انتخاب کنیم.»
اما فکر نمی‌کنم چنین چیزی امکان‌پذیر باشد. بسیاری از مردم یا دقیق‌تر بگوییم، اکثر آنها، واقعا از زبان فرانسوی استفاده نمی‌کنند. بر اساس قانون، هر استانی، نظام آموزشی ویژه خودش را دارد و قرار نیست تغییری در این قانون ایجاد شود. شاید بهتر باشد آقای تبرژ به جای چنین اقدامات و اظهاراتی، به بررسی راه‌های بهبود آموزش زبان فرانسوی به عنوان زبان دوم در مدارس بپردازد.
خبرهای صبحگاهی
