فرمهر امیردوست
فرح علی بای پنجشنبه این هفته در اتاق فرمان ماموریت تاریخساز هدایت مریخنورد پرسویرنس حضور داشت. او درباره ماموریت پیچیده هدایت مریخنورد در اتمسفر مریخ گفته است که هفت دقیقه «دلهرهآور» را پشت سر گذشته تا پرسویرنس بر روی خاک سیاره سرخ فرود آمده. لحظه فرود برای تمامی افراد حاضر در اتاق فرمان نفسگیر بوده. «فوق العاده بود. خیلی هیجان زده بودم.» و شنیدن کلمه «فرود» در زمان نشستن کامل مریخنورد بر خاک از شیرینترین و جادوییترین کلماتی بوده که به عمرش شنیده.
«همه به هوا پریدند و از خوشحالی جیغ و هورا میکشیدند. سالها وقت برای این کار گروهی عظیم صرف شده است.»
البته ما نیز به صورت مستقیم شاهد رخ دادن این اتفاقا در اتاق فرمان بودیم و به خوبی میدانیم آنچه که فرح علی از لحظه فرود پرسویرنس تعریف میکند اغراقآمیز نیست.
علی بای رهبری تیم هدایتکننده مریخنورد پرسویرنس روی سطح ماه را برعهده دارد. این ماموریت برای جمعآوری نمونه و تصاویر منطقهای از مریخ ترتیب داده شده که احتمال میرود دانش ما را درباره سابقه حیات بر سیاره مریخ تکمیل کند.
نام این مریخنورد، پرسویرنس، در زبان فارسی به معنی «پشتکار» و تسلیم نشدن در برابر سختیهاست. صفتی که بهسزا میتوان آن را به علی بای نیز نسبت داد که هرگز نگذاشته ناملایمات و سختیهای حرفهای جلوی رسیدن به اهدافش را بگیرد.
«در بچگی افراد زیادی مثل خود من در صنعت هوافضا پیدا نمیشد. در واقع، همیشه فکر میکردم اینجا اصلا جایی برای من نیست. … اگر در فیلمها دقت کنید میبینید که آن موقع تمامی کارهای مهم ناسا به دست مردان هدایت میشد.»
فرح علی بای که در مونترال متولد شده در سیزده سالگی همراه با خانوادهاش به انگلیس نقل مکان کرد و در سال ۲۰۱۴ نیز به ناسا پیوست. اما حتی در آن زمان نیز با اینکه همیشه در دوران تحصیل در درسهای علوم و در دانشگاه در رشته مهندسی به موفقیتهای چشمگیر رسیده بود، هنوز باورش نمیشد که میتواند به جایگاههای مهمتری برسد.
«وقتی کارم را شروع کردم، مطمئن نبودم که بتوانم جایگاهی به دست بیاورم که مهم باشد. که بتوانم واقعا خودم باشم. ولی به تدریج جای بهتری در پشت میز (تصمیمگیری) به دست آورم. اعتماد به نفس پیدا کردم. … همکاران و یاران موافق بسیاری داشتهام و حالا هم در این موقعیت رویایی قرار دارم.»
مونترالیهایی که شاهد فرود موفقیتآمیز پرسویرنس بر روی سطح مریخ بودند از قبل میدانستند که یکی از همشهریانشان در اتاق فرمان این ماموریت هدایت این مریخنورد را بر عهده دارد. حتی یکی از معلمان در کبک سیتی میگوید که از دانشآموزان کلاس چهارمیاش خواسته که درباره این ماموریت و درباره موفقیتهای علی بای مطالعه کنند و پخش مستقیم فرود را هم همراه با کلاسش تماشا کردهاند. از نظر این معلم کبکی دیدن این دست موفقیتها اذهان کودکان را به سمت برداشتن گامهای مهم در زندگی سوق میدهد. «خوب است که بتوانیم الگوهای تاثیرگذار برای دخترها و پسرها داشته باشیم.»
فعالیت فرح علی بای در مریخ تازه آغاز شده است. تا چند ماه آینده وظیفه او این است که از چم و خم محل فرود و مسیرهای حرکت مریخنورد آگاهی کسب کند. باید بتوانند جهتنمایی صحیح داشته باشند تا ارتباط موثر با زمین برقرار شود. از طرفی، هدایت مریخنورد کار سادهای نیست. یک روز در سیاره مریخ ۲۴ ساعت و ۳۹ دقیقه طول میکشد و این بدان معنی است که هر روز مریخنورد پرسویرنس تاخیری ۴۰ دقیقهای را تجربه خواهد کرد. پرسویرنس همچنین به هلیکوپتری مجهز است. هدایت از راه دور این هلیکوپتر اولین پرواز با هدایت انسانی در آسمان سیارهای دیگر محسوب میشود و دشواریهای خاص خودش را دارد.
با این حال، علی بای میگوید که تا کنون به هر جایی که خواسته رفته و به هر هدفی که داشته رسیده، بنابراین مطمئن است که انسان در آینده موفق خواهد شد که با پشتکار خود اکتشاف بر سطح مریخ را به نتیجهای روشن برساند.
خبرهای صبحگاهی
