نیروانا احسانی
به گزارش CBC، رالف گدال مشاور نخست‌وزیر کانادا و مسئول کمک به خانواده قربانیان فاجعه پرواز PS752 تهران-کی‌یف در گزارشی که دیروز منتشر شد به موارد متعددی از ابعاد این پرونده اشاره کرده است. وزیر پیشین کابینه فدرال در این گزارش تصریح کرده است که ایران نباید مسئولیت تحقیقات را به عهده بگیرد زیرا نیروهای نظامی این کشور مسبب بروز فاجعه‌اند و در حال حاضر همین مسببان مخفیانه مسئول تحقیقات نیز شده‌اند که قطعا باعث اعتمادسازی نخواهد شد. به باور رالف گدال، بسیاری از نکات کلیدی ساقط شدن هواپیمای اوکراینی پس از قریب به یک سال هنوز نامشخص باقی مانده است.
در این پرونده همان‌طور که تاکنون مشخص شده است، نشانه‌هایی از بی‌کفایتی، گستاخی و بی‌توجهی به زندگی انسان‌های بی‌گناه وجود دارد. با اینکه رویه‌های بین‌المللی مسئولیت بررسی بلایای هوایی را به كشور محل سقوط واگذار می‌کنند، این قوانین در حوادث مربوط به نیروهای نظامی در تناقض هستند و استقلال، بی‌طرفی و قانونی بودن تحقیقات در آن تضمین نمی‌شود.
گدال در ادامه این گزارش عنوان کرد: موارد فوق، اعتبار تحقیقات را تضعیف کرده و این شبهه را ایجات می‌کند مسببان از پاسخگویی و مجازات مصون هستند.
جاستین ترودو در ماه مارس گدال را برای تحقیق در این زمینه منصوب کرد تا با توجه به وضعیت خانواده‌های داغدار بر واکنش کانادا نظارت کند. پیش از این دولت فدرال متهم شده بود که در پی فاجعه «ایر ایندیا» در سال ۱۹۸۵ و سقوط پرواز ۳۰۲ شرکت هواپیمایی اتیوپی در سال گذشته در احقاق حقوق خانواده قربانیان کم‌کاری کرده است.
رالف گدال در این رابطه اعتقاد دارد که به عنوان یک کشور باید کم‌کاری‌های خود را در پاسخ به فاجعه‌های پیشین پذیرفته و اطمینان حاصل کنیم که درس‌های حیاتی از این رویدادها گرفته می‌شوند.
وی تحقیق درباره سقوط این هواپیما را پیچیده و دشوار خوانده و گفت از آنجا که کانادا روابط دیپلماتیک با ایران نداشته و در قوانین کانادا، ایران به عنوان کشور حامی تروریسم معرفی‌شده است، تحقیقات دوجانبه که نیاز به همکاری دو کشور دارد با دشواری انجام شده و ایران هنوز به سوالات کانادا پاسخی نداده است. یکی از این سوالات اساسی که بی پاسخ مانده، دلیل بازماندن فضای هوایی ایران پس از حمله و شلیك موشكی نیروهای نظامی این كشور به پایگاه‌های آمریكا در عراق است. بسیاری از جزئیات اصلی این واقعه هولناک برای کانادا و سایر کشورهای گروه هماهنگی و خانواده قربانیان نامعلوم است.
مشاور نخست‌وزیر کانادا و مسئول کمک به خانواده قربانیان فاجعه پرواز PS752 اعلام کرد ایران مسئولیت کامل این فاجعه را بر عهده دارد زیرا حداقل تاکنون تحقیقات خود را مستقلا، عینی و شفاف انجام نداده و پاسخی نیز به سؤالات و نکات مبهم ارائه نشده است.
گفتنی است مقامات ایرانی تا چند روز پس از سقوط این هواپیما هرگونه تخلف را انکار کرده و تنها زمانی که شواهد جمع‌آوری شده در سراسر جهان خلاف گفته مقامات ایرانی را نشان داد، به واقعیت اعتراف کردند.
فرانسوا فیلیپ شامپاین وزیر امور خارجه نیز در مورد کیفیت اطلاعات ارائه شده توسط رژیم تهران ابراز نگرانی کرده. وی در این رابطه گفته است که همه آنچه دولت ایران می‌گوید را زیر سؤال خواهد برد زیرا این اطلاعات بی‌ارزش هستند.
به اعتقاد وزیر امور خارجه کانادا، حمله موشکی به پرواز PS752 نمی‌تواند ناشی از خطای انسانی باشد. هرچند از بیان آنچه که به نظرش باعث بروز این فاجعه شده است خودداری کرد.
وی در تکمیل توضیحات خود گفت باید اجازه بدهیم تا روند تحقیقات انجام شود. شاهد شلیک موشک به سمت یک هواپیمای مسافربری بوده‌ایم و سوالات بسیاری در این زمینه ایجاد شده. هرچند که ایران خطاهای انسانی و سایر کمبودها را مقصر دانسته است.
کانادا گزارش تحقیقات موقت ایران را معتبر نمی‌داند. در این گزارش ادعا شده که موشک‌ها پس از شلیک به‌درستی تغییر جهت نداده‌اند و مشکل ارتباطی باعث شده است ماموران سپاه پاسداران این هواپیمای مسافری را به‌اشتباه به عنوان تهدید شناسایی و بدون گرفتن مجوز از مقامات بالاتر به شلیک دو موشک اقدام کنند.
گدال در گزارش خود نوشت: با توجه به ماهیت خارق‌العاده این توصیف از وقایع، قابل درک است که خانواده قربانیان قادر به پذیرش توضیحات ایران نخواهند بود. ایران شش ماه زمان را صرف بازیابی اطلاعات جعبه سیاه کرد که این امر طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی باید بدون تاخیر انجام شود.
ایران همچنین درخواست کانادا برای عضویت در تیم تحقیقات را رد کرد در حالی که این امر باعث می‌شد کانادا اطلاعات دست اول بیشتری داشته باشد. در عوض، به کانادا اجازه داده شد تنها به شکل ناظر در این تحقیقات حضورداشته باشد.
تاکنون شش نفر در ایران در ارتباط با حمله موشکی به پرواز PS752 متهم شده‌اند اما ایران جزئیات بیشتری را در این رابطه منتشر نکرده و هیچ کس نمی‌داند این افراد چه کسانی هستند؟ سطح مسئولیت آنها چقدر است؟ از چه مدارکی علیه آنها استفاده می‌شود و روند قضایی دقیق که در آن گناهکار بودن یا بی‌گناهی آنها تعیین می‌شود نیز نامشخص است.
طی هفته گذشته، مارک گارنو وزیر حمل‌ونقل کانادا از کشورهای جهان خواست بیانیه تعهد آسمان‌های امن پیشنهاد شده توسط کانادا را تایید کنند. این تلاش برای جلب توجه کشورها به منظور کاهش خطر پرواز هواپیماها بر فراز مناطق درگیری است. ایالات متحده، آلمان، اوکراین، ژاپن، انگلیس و جمهوری کره از جمله کشورهایی هستند که تاکنون این طرح را امضا کرده‌اند.
در خاتمه گفتنی است اعضای خانواده قربانیان این پرواز در کانادا که بعد از کشته شدن عزیزانشان در سرنگونی پرواز PS752، دولت ایران را موردانتقاد قرار داده‌اند، از سوی دولت تهران مورد تهدید و ارعاب قرارگرفته‌اند.
رالف گدال در گزارش خود از پلیس و آژانس‌های امنیت ملی کانادا می‌خواهد تا در مورد هرگونه تهدید و آزار و اذیت علیه شهروندان کانادا تحقیق کنند و می‌گوید تهدیدکنندگان باید تحت پیگرد قانونی قرار گیرند.
گزارش وی همچنین حاوی لیستی از توصیه‌ها در مورد چگونگی پاسخگویی کانادا به خسارات جانی گسترده مانند پرواز PS752 در آینده است. این موارد عبارت‌اند از: قرار دادن نیازهای خانواده‌ها در اولویت، مبارزه با اطلاعات غلط از طریق سازماندهی پاسخ و واکنش سریع، جمع‌آوری حقایق مربوط به رویداد در زمان مناسب، ارائه خدمات مشاوره استرس پس از سانحه و ارائه تسهیلات به خانواده قربانیان.
