فرخ هوشمند
از جمله ویژگی‌های این مناظره این بود که به نامزدها به مدت دو دقیقه فرصت داده می‌شد تا بدون قطع کلام از سوی نامزد رقیب پاسخگوی سوالات باشند. بدین منظور، میکروفن طرف مقابل تا اتمام پاسخ نامزد اول قطع می‌شد. این تمهیدات به دلیل شکایت کمیته انتخابات حزب دموکرات اندیشیده شد تا مشکلات مناظره اول مجددا تکرار نشود. به نظر کارشناسان کارزار انتخاباتی جو بایدن، سخنان وی به شکل عامدانه از سوی نامزد رقیبش قطع شد و امکان پاسخگویی صحیح را از او گرفته بود.
فضای مناظره نسبت به مناظره اول تب و تاب کمتری داشت ولی این بار بر خلاف روند آرام، دو نامزد حملات بی‌پرده و صریحی به طرف مقابل نموده و در این چند روز باقی مانده از انتخابات سیلی از تهمت‌ها را روانه کارزار طرف مقابل کردند. سوالات باز هم به چند موضوع اساسی مانند کرونا، اقتصاد، سیاست خارجی، محیط‌زیست و مسائل اجتماعی محدود شدند و جواب‌ها هم تا حدی مشابه با مناظره پیشین بود. نامزدها در این مناظره بیشتر از تلاش برای پاسخگویی، سعی در جلب نظر مخاطبان داشتند و هریک از حیله‌ای جدید در مواجهه با دیگری بهره می‌جستند.
مثلا ترامپ در طول مناظره بارها بایدن را به این متهم کرد که در ۴۷ سال حضورش در دنیای سیاست هرگز آنچه را که اکنون وعده می‌دهد، اجرا نکرده و اگر به آنچه می‌گوید اعتماد و اعتقاد دارد چرا در هشت سالی که به عنوان معاون باراک اوباما کار می‌کرده، به این وعده‌ها عمل نکرده و تا امروز دست روی دست گذاشته است؟ در جواب، بایدن معمولا جوابی نداشت به جز یک مورد خاص که گفت چون در آن زمان مجلس نمایندگان سنا دست جمهوری‌خواهان بود و از پیشروی ما جلوگیری می‌کردند. ترامپ هم در پاسخ به شرایط مشابه خودش اشاره کرد و گفت اما من سر میز مذاکره نشستم و کار را تمام کردم.
برای آگاهی بیشتر از جزئیات و روند این مناظره سرنوشت‌ساز، در ادامه خلاصه‌ای از مهمترین موضوع‌های مطرح شده را مرور می‌کنیم.
همه‌گیری کرونا
در این بخش دونالد ترامپ شروع کننده مناظره بود و در پاسخ به این سوال به تجربه شخصی‌اش در بیمارستان اشاره کرد و گفت که داروهایی که به او داده شد، داروهای موثری بودند و حضورش در این مناظره را مدیون آنهاست. در ادامه از بهبود نسبی شرایط در ایالت‌هایی همچون تگزاس و فلوریدا خبر داد. ایالت‌هایی که در انتخابات پیش‌رو نقش تعیین‌کننده ای خواهند داشت. وی از عملکرد دولتش دفاع کرد و مدعی شد که در موضوع مهار کرونا مورد تحسین رهبران کشورهای جهان بوده است. در مقابل بایدن به آمار هزار مورد مرگ در روز اشاره کرد و عملکرد دولت فعلی را بی اثر و برنامه‌هایشان را بی‌نتیجه خواند. ترامپ هم در پاسخ گفت که این ویروس از چین آمده و تقصیر من نیست که کشور گرفتار کرونا شده و تقصیر جو بایدن هم نیست. مقصر چین است. اما ما باید کشور را باز نگه داریم و نمی‌توانیم تسلیم شده و کشور را تعطیل کنیم و همه آمریکا هم مانند جو پولدار نیستند که به زیرزمین خانه‌اشان پناه ببرند. بایدن هم در پاسخ اتهام ترامپ مبنی بر بستن شرکت‌ها در دوران پاندمی گفت باید شرکت‌ها را فعال نگاه داشت ولی در عین حال قوانین بهداشتی سخت‌گیرانه‌تری بر آنها اعمال کرد. ترامپ هم پاسخ داد که وضع قوانین برای بازگشایی شرکت‌ها وظیفه فرمانداران هر ایالت است و آنها باید بر اساس شرایط محلی خود تصمیم بگیرند.
این یکی از نقاط جدایی دموکرات‌ها در سمت چپ طیف سیاسی آمریکا با جمهوری‌خواهان در سمت راست این طیف است. دموکرات‌ها مایل به تمرکز قدرت در دولت مرکزی و کنترل بیشتر و وضع قوانین و دستورالعمل‌های محدودکننده‌تر هستند در مقابل جمهوری‌خواهان خواستار توزیع قدرت بین دولت‌های محلی و تفویض اختیار بیشتر به ایالت‌ها و شهرها و آزادی بیشتر مردم در تصمیم‌گیری هستند تا بر اساس وضعیت و شرایط خود، مسیر زندگی خویش را تعیین نمایند.
تهدیدهای خارجی در زمان انتخابات
در پی اعلام FBI و وزارت اطلاعات آمریکا مبنی بر شناسایی حملات سایبری روسیه و دخالت‌های ایران با فرستادن ایمیل‌های تهدیدآمیز انتخاباتی به مردم آمریکا از جمله در ایالت فلوریدا، بایدن در این مورد شدیدا اظهار انزجار کرد و گفت به هیچ کشوری اجازه نخواهد داد که به تمامیت ارضی و استقلال و دموکراسی آمریکا لطمه بزند. سپس موضوع را به سوی جانبداری ترامپ از روسیه کشاند. ترامپ هم ضمن یادآوری ماجرای تحقیق گسترده درباره ارتباط او و اعضای کمپین انتخاباتی‌اش با روسیه که بیش از سه سال به طول کشید و در نهایت هیچ چیزی یافت نشد، به اخبار و مدارک جدیدی اشاره کرد که در آنها ادعا شده پسر بایدن از یکی از مقامات مسکو مبلغ سه و نیم میلیون دلار پول دریافت کرده است. بایدن تمام آن اتهامات را منکر شد و در ادامه سیل اتهامات را به سوی ترامپ روانه کرد. او مدعی شد دونالد ترامپ حساب‌های مخفی در چین دارد و با چین کار میکند و در ادامه خواستار بررسی اظهار نامه های مالیاتی ترامپ شد. ترامپ هم گفت که حساب بانکی او در چین مربوط به زمانی است که او تاجر بوده و قبلا اعلام شده و موضوع مخفی نیست و قبل از اینکه برای ریاست‌جمهوری اقدام کند آن را بسته است. اما در ضدحمله به بایدن اتهام زد که تو وقتی معاون ریاست‌جمهوری شدی با کمک اعضای خانواده‌ات دسترسی به دفتر معاون ریاست‌جمهوری کشور را به روس‌ها، چینی‌ها و اوکراینی‌ها فروختی. او این ادعاها را بر اساس مدارک به دست آمده از لپ‌تاپی مطرح کرد که گفته می‌شود به پسر بایدن تعلق دارد و کمپین جو بایدن تاکنون وجود این لپ‌تاپ یا صحت این اطلاعات را به زیر سوال نبرده است و فقط تلاش کرده تا با استناد به نظر کارشناسان امنیتی که می‌گویند این لپ‌تاپ به کمک روس‌ها به دست وکیل ترامپ افتاده، از اعتبار اطلاعات آن بکاهند.
پرونده هانتر بایدن
مدتی است که بایدن و پسرش هانتر از سوی رسانه‌های جمهوری‌خواه آمریکا متهم می‌شوند که با سوءاستفاده از قدرت برای هانتر کاری در سطح عالی در یکی از شرکت‌های نفتی اوکراین به نام باریسما که سابقه تیره‌آی در پول‌شویی و فساد مالی دارد، فراهم شده است. ترامپ مدعی است هانتر بایدن از ارتش اخراج شد و زمانی که پدرش به معاونت ریاست‌جمهوری رسید توانست برای وی پستی مهم در شرکتی مهم دست و پا کنند. آنها جو بایدن را متهم می‌کنند که وقتی دادستان کل اوکراین مشغول تحقیق درباره شرکت باریسما بوده از قدرت خود به عنوان معاون ریاست‌جمهوری سواستفاده کرده و با گرو نگه داشتن کمک مالی دولت آمریکا به اوکراین زمینه را برای اخراج آن دادستان فراهم آورده است. ترامپ همچنین برادران جو بایدن را متهم به فساد و دریافت پول در عراق کرد. بایدن در جواب تمام این ادعاها را رد کرد و مجددا به تاخیر در انتشار اظهارنامه مالیاتی ترامپ و حساب بانکی‌اش در چین اشاره نمود. ترامپ هم پاسخ داد که اداره مالیات آمریکا مشغول حسابرسی مالیاتی او و بنیاد ترامپ است و هر زمان این حسابرسی تمام شود، او اسناد مالیاتی را منتشر خواهد کرد. او همچنین افزود که در زمان بررسی پرونده ارتباط احتمالی بین کمپین او و روسیه در مجلس، FBI ده‌ها میلیون دلار پول خرج کرد و همه زندگی او را برای یافتن یک مشکل زیر و رو کردند اما در نهایت هیچ چیزی نیافتند و بعد به طعنه به جو بایدن گفت اما مطمئن هستم اگر فقط یک میلیون دلار پول خرج کنند کوهی از اسناد درباره تو پیدا خواهند کرد چون تو یک سیاستمدار فاسد هستی!
تا امروز رسانه‌های لیبرال و دموکرات آمریکا از پرداختن جدی به موضوع لپ‌تاپ هانتر بایدن امتناع کرده‌اند.
سیاست خارجی
از مهمترین بحث‌ها موضوع چین، روسیه و کره شمالی بود. بایدن معتقد است سیاست‌های ترامپ باعث قدرت گرفتن چین، روسیه و کره شمالی شده است. ترامپ در مقابل ضمن اشاره به ضعف دولت اوباما و بایدن که باعث جداسازی جزایر کریمه از اوکراین و الحاق آن به روسیه گردید، مدعی شد که برخلاف آنها بسیار قدرتمند ظاهر شده و توانسته بیست و هشت میلیارد دلار از چین پول دریافت کند که به کشاورزان آمریکایی پرداخت شده است. ادعایی که در همان لحظه از سوی بایدن رد شد. داستان اینجاست که در آغاز رودررویی اقتصادی آمریکا با چین، آمریکا ضمن افزایش تعرفه‌‌های وارداتی شرایطی را فراهم آورد که چین مجبور شد برای رقابت در بازار، ارزش پول خود را کاهش دهد و ترامپ ادعا میکند از این راه میلیاردها دلار سود نصیب اقتصاد آمریکا شده است.
موضوع بعدی رفتار دولت آمریکا در مقابل کره‌شمالی بود. ترامپ خاطره‌ای از زمان ورودش به کاخ سفید بازگو کرد که در آن باراک اوباما به وی گفته بود کره شمالی بدترین مشکل ما در حال حاضر است که ممکن است به جنگ قریب الوقوع بیانجامد. بنا بر اظهارات وی، اوباما برای آمریکا در موضوع کره‌شمالی یک افتضاح به جا گذاشته بود اما ترامپ توانست با سیاست آن را حل کند. ولی در مقابل، به نظر خودش رابطه‌ای خوب با رهبر کره‌شمالی برقرار کرده در حالی که وی هرگز مایل نبوده با اوباما و دولتش وارد مذاکره شود. جو بایدن در پاسخ به این سوال مدعی شد که رهبر کره‌شمالی همچون هیتلر قبل از جنگ جهانی است و مذاکره با وی به این شکل کاری اشتباه است. ترامپ هم در پاسخ گفت اما خود تو و اوباما بارها تلاش کردید با همین فرد مذاکره کنید اما رهبر کره شمالی شما را دوست نداشت و مذاکره نکرد اما با من مذاکره کرد. بایدن هم مدعی شد عدم تمایل رهبر کره شمالی به اوباما به دلیل سیاست‌های سخت‌گیرانه آنها بود.
بهداشت و تامین اجتماعی
در طرح بیمه اوباما که به اوباما-کر شهرت دارد حدود بیست میلیون نفر در حال دریافت خدمات بیمه بودند و این طرح به دیوان عالی برای تایید نهایی فرستاده شده است ولی به گفته بایدن، ترامپ قصد دارد آن را به کلی لغو کند. به نظر ترامپ، این طرح بیمه برای مردم گران بود و خدمات خوبی نداشت. بنابراین، وی به فکر ایجاد طرح جدیدی افتاد که بتواند افراد بیشتری را پوشش دهد. وی همچنین در خلال پاسخ به این سوال رو به مردم گفت در صورت انتخاب بایدن، بیمه خصوصی حدود صد و هشتاد میلیون آمریکایی لغو خواهد شد. اظهاراتی که از سوی بایدن رد شد. بایدن گفت که قصد دارد پس از انتخاب به سمت ریاست جمهوری یک طرح بیمه با رویکردی سوسیال بر روی بنای اوباما-کر ایجاد کند تا تعداد بیشتری از مردم به صورت بسیار ارزان یا رایگان به دارو و درمان اولیه دسترسی داشته باشند. همچنین در این طرح، طبقه متوسط خواهند توانست همچنان بیمه خصوصی خود را حفظ کنند. به گفته وی، در بحران کرونا ده میلیون نفر بیمه خود را به خاطر شغلشان از دست دادند. به طور کلی در این بحث هر دو نامزد یکدیگر را به نابود کردن بیمه سلامت اجتماعی متهم کردند که در نهایت به جایی نرسید.
بیکاری و اقتصاد
بنا بر آمار ارائه شده از سوی نامزد دموکرات در حال حاضر حدود دوازده میلیون نفر بیکار و هشت میلیون نفر در حال گذار به زیر خط فقر هستند. وی پیشنهاد داد تا دستمزد حداقلی به ساعتی پانزده دلار افزایش یابد. هرچند ترامپ نیز تا حدی موافق با افزایش دستمزد بود ولی معتقد است باید این موضوع به ایالت‌ها واگذار شود. بنا به نظر ترامپ، اگر بایدن انتخاب شود بازار سهام به شدت سقوط خواهد کرد و رکود بی سابقه‌ای به وجود خواهد آمد و تمام برنامه 401 بازنشستگی مردم به قهقرا خواهد رفت. موضوعی که بایدن آن را یک سیاست تبلیغاتی از سوی ترامپ قلمداد کرد.
مهاجرت
در موضوع مهاجرت، سیاست جدا کردن مادر و فرزند در مرزهای مکزیک به یکی از جنجالی‌ترین موضوع‌های محافل سیاسی در چند ماه اخیر تبدیل شده بود. ترامپ مدعی شد کودکان جدا شده به تنهایی و بدون والدین خود و توسط قاچاقچیان به آمریکا آورده شده‌اند و به همراه مادرانشان به آمریکا نیامده‌اند. او همچنین مدعی شد برخلاف سروصداها در رسانه‌ها، در زمان او کودکان در قفس نگهداری نمی‌شوند و این قفس‌ها در سال ۲۰۱۴ و در زمان ریاست‌جمهوری اوباما ساخته شده است. ترامپ بارها از بایدن خواست به مردم بگوید که چرا این قفس‌ها را ساخته اما بایدن هر بار از پاسخ به این سوالات امتناع کرد.
یکی از وعده‌های انتخاباتی ترامپ در سال ۲۰۱۶ ساختن یک دیوار مرزی در مرز جنوبی با مکزیک و جلوگیری از ورود مهاجران غیرقانونی به کشور بود. این موضوع یکی از دیگر از نقاط افتراق جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها است. جمهوری‌خواهان خواهان کنترل بیشتر روی مهاجرانی هستند که داخل کشور می‌شوند اما در مقابل هستند دموکرات‌هایی که حتی خواستار حذف مرزها و ورود آزادانه مهاجران به آمریکا می‌باشند.
ترامپ همچنین سیاست وضع شده در زمان اوباما موسوم به «بگیر و رها کن» را مسخره کرد. طبق این قانون اگر یک مامور مرزی یا یک پلیس مهاجری غیرقانونی را دستگیر کند، باید او را رها کرده و فقط از او بخواهد در زمان مشخص شده‌ای خود را به دادگاه معرفی کند. بایدن مدعی بود که این سیاست خیلی خوب کار می‌کرد اما ترامپ با تکیه بر آمار گفت که فقط یک درصد از مهاجران غیرقانونی به دادگاه رجوع می‌کردند و در بین آنهایی که به دادگاه نمی‌رفتند، قاچاقچیان و خلافکاران بسیاری بودند.
نژاد پرستی
بنا بر اخبار و آمار به دست آمده، والدین رنگین‌پوست آمریکایی به فرزندانشان آموزش می دهند که وقتی به وسیله پلیس دستگیر شدند چه کنند. چرا که ممکن است تنها به جرم رنگین‌پوست بودن مورد اصابت گلوله قرار گیرند. جو بایدن به نقل از دخترش که در امور اجتماعی کار میکند به بیان مثال‌هایی تکان‌دهنده در این زمینه بسنده کرد و گفت که او و حزبش همواره سعی داشته‌اند بین اقشار جامعه اتحاد ایجاد کنند. کاری که دولت فعلی با ترویج خشونت، کاملا عکس آن عمل کرده است. بایدن در حای این موضوع را مطرح می‌کرد که خود او دهه‌ها پیش حامی سیاست جداسازی سیاهان در سطح جامعه بوده و حتی کامالا هریس، کاندیدای معاونت ریاست‌جمهوری او هم در هنگام مناظرات انتخاباتی بایدن را نژادپرست خوانده بود.
ترامپ در پاسخ، با اشاره به نقل قولی از بایدن در مورد متجاوز بودن اقلیت‌ها و سیاه‌پوستان، از کارنامه خود مجددا دفاع کرد. در این هنگام، مجری برنامه مجموعه‌ای از پاسخ ها و اظهارنظرهای جنجالی ترامپ در مورد جنبش سیاهان ارائه کرد و ترامپ مدعی شد که اولین چیزی که او از جنبش «جان سیاهان ارزش دارد» BLM شنیده است این بوده که آنها خواهان سربه‌نیست کردن پلیس هستند و ترامپ گفت با این خشونت‌گرایی مخالف است. وی در ادامه اضافه کرد که در بین تمام افراد حاضر در جمع از همه کمتر نژادپرست است.
دونالد ترامپ سابقه خوبی در این موضوع ندارد. او بارها به شکل ضمنی از گروه‌های تندروی راست‌گرا دفاع کرده و نوع رفتار سیاسی او زمینه را برای قدرت گرفتن دوباره آنها فراهم کرده است.
تغییرات اقلیمی
مجددا موضوع گرمایش زمین طبق روال همه مناظره‌های اخیر مطرح شد. رئیس‌جمهور فعلی آمریکا مدعی شد علت اصلی خروج از پیمان پاریس این بوده که این پیمان برای آمریکا گران تمام شده و در صورت اجرایی شدن، به مشاغل آمریکایی لطمه وارد می‌کرد. وی ادامه داد که دولتش بهترین رکورد آلودگی کربن در سال های اخیر را دارد. بایدن در مقابل به خطر بزرگی که جهان را تهدید میکند اشاره کرد و گفت که دولت آینده برنامه مهمی در ایجاد حدود هشت و نیم میلیون شغل در این زمینه و سرمایه‌گذاری اساسی در محیط زیست دارد. ترامپ، بایدن را متهم کرد که یک برنامه بسیار پر خرج و بسیار کم اثر دارد که حدود 100 تریلیون دلار خرج برای آمریکا در بر خواهد داشت و گفت اگر بایدن انتخاب شود صنعت نفت را به نابودی کامل خواهد کشاند. وی رقیبش را به نابودی صنعت نفت متهم کرد و رو به دوربین به ایالت های اوهایو، پنسیلوانیا و تگزاس هشدار داد. بایدن هم تایید کرد که در صورت انتخاب نفت و سوخت فسیلی را جایگزین خواهد کرد.
در این بخش ترامپ بار دیگر گفت که بایدن می‌خواهد صنعت استخراج ذغال‌سنگ را نابود کند. اما بایدن بلافاصله تکذیب کرد و گفت که قصد انجام چنین کاری را ندارد و مدعی شد ترامپ دروغ می‌گوید. ترامپ هم بلافاصله قول داد ویدئویی که در آن بایدن و هریس قول نابودی صنعت ذغال‌سنگ را می‌دهند منتشر کند. قولی که بلافاصله پس از پایان مناظره عملی کرد.
Here you go @JoeBiden! pic.twitter.com/UBqPJT85Pt
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) October 23, 2020
این مناظره نیز با تشویق حاضرین به پایان رسید. اما آیا این سری از مناظرات واقعا تاثیر محکمی در نتیجه انتخابات خواهد داشت یا خیر؟ پاسخ این سوال را به شرکت‌های تحلیل‌گر و آماری واگذار خواهیم نمود. آنچه مسلم است این است که انتخابات امسال می‌تواند یکی از جنجالی‌ترین و سرنوشت‌سازترین انتخابات تاریخ معاصر آمریکا باشد که تاثیر آن نه تنها برای کانادا و ایران بلکه برای کل جهان مهم است.
ایالات متحده امریکا ابرقدرت اقتصادی دنیا است که حدود یک چهارم کل اقتصاد دنیا را در دست دارد. رویکرد و مسیر انتخاب شده در این کشور، مسیر کل دنیا را عوض میکند.
نظرسنجی مداد پس از این مناظره نشان داد که از نظر مخاطبان مداد هر دو طرف جمهوری‌خواه و دموکرات به یک اندازه توانستند نظر مردم را به خود جلب کنند. نظرسنجی‌های متعدد دیگری نیز در سطح دنیا انجام شده که با توجه به شرایط مخاطبان برخی ترامپ را برنده مناظره ارزیابی کرده‌اند و برخی جو بایدن را.
ویدئوی کامل این مناظره را تماشا کنید:
تحریریهی «مداد»
