قارچ‌، همسایه‌ی مفید، خوشمزه و گاهی سمی کانادایی

شکل عمومی که ما از قارچ‌ها (Mushrooms) در ذهن داریم یک ساقه لاغر و بلند یا توپر و کوتاه است که به یک سر پهن کلاه مانند منتهی می‌شود. اما درواقع این شکل چتر مانند، بخش تولید هاگ موجودی به نام میسلیوم (Mycelium) است که با تارهای فراوانی که می‌گستراند در منطقه وسیعی در زیر زمین، در کنار شاخ و برگ‌های در حال پوسیدن و حتی در درون بدن جانداران زندگی می‌کند.

قارچها نه جزء گیاهان هستند و نه جانوران. در واقع آنها  به دسته‌ای از موجودات زنده تعلق دارند که به آنها فانگی (Fungi) می‌گویند. فانگی‌ها از آنجا که می‌رویند شبیه گیاهان هستند ولی سبزینه (کلوروفیل) ندارند تا  از طریق فتوسنتز نور خورشید برای خودشان غذا تهیه کنند. پس برای زنده ماندن نیاز به تغذیه از گیاهان سبز دارند. آنها از طریق دانه‌های ریزی به نام هاگ که در زیر کلاهکشان تولید می‌شود، خود را تکثیر می‌کنند و معمولا نقاط کم نور و مرطوب را برای زندگی ترجیح می‌دهند.

همراهی گیاهان و قارچ‌ها برای تولید غذا یکی از مسالمت آمیزترین همزیستی‌های جهان است که خیرش به تمام موجودات زنده می‌رسد. قارچ‌ها جذب مواد غذایی و آب را برای ریشه گیاهان تسهیل می‌کنند و درعوض از هیدروکربنی که توسط گیاه تولید می‌شود برای تغذیه خود استفاده می‌کنند. یکی دیگر از نقش‌های مهم قارچ در طبیعت، کمک به تجزیه بدن جانوران و گیاهان مرده و برگرداندن آنها به ذرات اولیه شان در خاک است. وقتی به این کارکرد قارچ‌ها در طبیعت توجه کنیم بیش از پیش برایمان اهمیت پیدا می‌کنند.

قارچ‌ها برای گروه‌های مختلف مردم ارزش متفاوتی دارند. بیولوژیست‌ها مجذوب تنوع گونه این موجودات هستند و نحوه تعامل آنها با سایر موجودات موضوع تحقیقات این دانشمندان است. داروسازها به قارچ‌ها به عنوان منبع تولید داروهای جدید نگاه می‌کنند و بعضی‌ها نیز با قارچ‌ها مواد روان گردان می‌سازند.

هنرمندان و عکاسان شیفته زیبایی در فرم و رنگ قارچ‌ها هستند. قارچ‌ها از اندازه‌های میکروسکوپی تا پیکره‌های غول‌آسا یافت می‌شوند.

قارچ، بزرگترین موجود زنده در جهان

فیل‌ها و وال‌ها را فراموش کنید بزرگترین موجود زنده روی زمین یک قارچ است که درپارک ملی مالهور (Malheur National Forest) در آمریکا زندگی می‌کند که البته بخش عمده آن  در یک منطقه ۹ کیلومتری در زیر زمین گسترده شده است.

قارچها رنگ‌های گوناگونی دارند .اگر چه رنگ اغلب آنها بین طیف سفید و قهوه‌ای تغییر می‎کند، ولی هر کس در جنگلهای کانادا قدم زده باشد حتما قارچ‌هایی بی‌نهایت زیبا با رنگ‌های درخشان قرمز و زرد و یا حتی بنفش و آبی نیز دیده است. بعضی از قارچ‌ها مانند چتر هستند و بعضی صدفی شکل هستند و در یک کلونی طبقاتی روی تنه درختان دیده می‌شوند.

نزدیک به ۹۰ درصد از مواد تشکیل دهنده یک قارچ آب است و همین دلیل خوبی برای درک این واقعیت است که  چرا قارچ‌ها برای  روییدن نیاز به محیط‌های مرطوب دارند.  همچنین قارچ‌ها در دمای زیر صفر و بالای ۴۰ درجه نمی‌توانند زندگی کنند.

همین عوامل آب و هوایی باعث شده است که در کبک از اواسط آپریل تا اواخر اکتبر بهترین فصل قارچ‌چینی باشد. در این دوره علاقه‌مندان، در گروه‌های ویژه همراه با سبد و چاقوهای‌شان به جنگل می‌روند و لابلای بوته‌ها و زیر درخت‌ها دنبال قارچ‌های وحشی خوراکی می‌گردند.

مهمترین سوال در این سفرهای اکتشافی این است که چگونه می‌توان قارچ‌های سمی را از قارچ‌های غیرسمی تشخیص داد. متاسفانه پاسخ قطعی به این پرسش وجود ندارد. ولی نتایج تحقیقات زیادی که روی انواع قارچ‌ها انجام شده می‌تواند نشانه‌هایی را به دست دهد که ما را تا حدودی در این مورد راهنمایی کند.

همانطور که می‌دانیم بیشتر مردم قارچ‌ها را به چشم منبع غذایی می‌بینند. هزاران گونه مختلف قارچ در کشور کانادا وجود دارد. بعضی از آنها خوردنی هستند، بعضی‌ها مصرف دارویی دارند، برخی توهم‌زا هستند و بعضی نیز در درجات مختلفی سمی هستند. مسمویت ناشی از مصرف بعضی از قارچ‌ها می‌تواند منجر به مرگ شود. بنابراین هیچ گاه، هیچ قارچی را بدون آنکه از ماهیت دقیق آن اطلاع داشته باشید، مصرف نکنید.

هیچ گاه سعی نکنید تنها با مقایسه عکس، قارچ‌های خوراکی را شناسایی کنید. اگر بیماری زمینه‌ای و یا شرایط فیزیولوژیکی خاصی دارید در مصرف قارچ‌های ناشناس احتیاط زیادی کنید. در صورتی که تا میزان زیادی به سمی نبودن قارچ مطمئن هستید، در اولین بار مصرف، فقط مقدار کوچکی از آن را امتحان کنید و حتما نیز این کار را بعد از پختن قارچ انجام دهید. اینجا می‌توانید نام و شکل قارچ‌های سمی معروف و اثری که در بدن شخص بعد از خوردن می‌گذارند را بیابید.

در طول هزاران سال تمدن بشری، قارچ یکی از منابع تغذیه انسان بوده و طعم دل‌انگیز و خواص منحصر بفردش آن را تبدیل به یکی از مواد غذایی کرده که به صورت انبوه تولید و مصرف می گردد. بنابراین اگر هم تخصصی در تشخیص قارچ‌های وحشی ندارید در سوپرمارکت‌های نزدیک محل زندگیتان می‌توانید با خیال راحت انواع قارچهای خوراکی را پیدا کنید.

مواد غذایی در قارچها با توجه به گونه آنها متفاوت است ولی به طور متوسط قارچ‌ها حدودا ۸۹ درصد آب، ۳ درصد پروتئین، ۰/۴ درصد چربی ، ۶ درصد کربوهیدرات و حدود یک درصد نیز مواد معدنی دارند و می‌توانند منبع خوبی برای آهن و مس مورد نیاز بدن تلقی شوند.

اکر علاقه‌مند به شناسایی گونه های قارچ در کانادا هستید و می‌خواهید اطلاعات معتبری درباره تشخیص قارچ‌های سمی از قارچ‌های غیر سمی به دست آورید می‌توانید کتابی را که توسط  سازمان غذا و کشاورزی کانادا تهیه شده را از طریق این پیوند بیابید و مطالعه کنید.

همچنین می‌توانید تا پایان اکتبر عکس‌های زیبایی که از قارچ‌های کانادایی در هنگام  گشت و گذارتان در پارک‌های جنگلی کانادا گرفته‌اید را با ذکر نام محل برای مداد بفرستید تا با نام خودتان در کانال تلگرام مداد منتشر کنیم.