شهرام يزدان‌پناه
بگذارید با آمار دیروز (سه‌شنبه، پنجم ماه می) شروع کنیم. طی ۲۴ ساعت منتهی به ظهر دیروز ۳۸۵ بیمار جدید شناسایی شده که هم اندازه‌ی کل استان انتاریو است. در همین زمان شهر مونترال شاهد فوت ۷۸ بیمار مبتلا به کووید-۱۹ بوده که تقریبا معادل نیمی از قربانیان کل کشور در همین مدت است.
از هر یکصدهزار مونترالی ۸۲۲ نفر به کروناویروس آلوده شده‌اند که تقریبا پنج برابر آمار کشور کانادا است که در آن از هر یکصدهزار نفر فقط ۱۶۴ نفر به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده‌اند.
اما چرا مونترال به این روز افتاد و چگونه شد که این شهر آرام و زیبا به قربانگاه نخست کروناویروس در کانادا تبدیل شده است؟
مونترالی‌های بدشانس
کبکی‌ها تعطیلات ماه مارس (Spring break یا March break) را زودتر از بقیه کشور می‌گیرند. امسال این تعطیلات در بیست و هشتم فوریه یعنی زمانی که تازه مسئولان بهداشتی کشور داشتند نسبت به همهگیری کروناویروس جدی فکر می‌کردند، آغاز شد. کبکی‌ها هم توریست‌های معروفی هستند و محبوب‌ترین مقاصد گردشگری آنها نیویورک، فلوریدا، فرانسه و ایتالیا است که کمی بعد مشخص شد همگی کانون‌های به شدت آلوده شده‌ی همهگیری کووید۱۹ در جهان شده‌اند. جدای از این بخشی از تازه‌مهاجران مثل اعضای کامیونیتی ایرانیان نیز از فرصت تعطیلی برای سفر به ایران استفاده کرده بودند که در آن زمان مشخصا یک کانون همهگیری بود. وقتی تعطیلات ماه مارس تمام شد و گردشگران کبکی به خانه‌هایشان بازگشتند،مرزهای کشور همچنان کاملا باز بود و هیچ کنترلی صورت نمی‌گرفت و اخطاری داده نمی‌شد.
در یازدهم مارس و زمانیکه سازمان بهداشت جهانی کووید۱۹ را همهگیری جهانی اعلام کرد، توریست‌های کبکی از سفر بازگشته بودند و مدتی هم بود که به سر کار و تحصیل خود می‌رفتند. اما چرا از بین همه شهرهای استان کبک، مونترال دچار بحران شده است؟
چرا مونترال؟
دلیل اول به تجمع جمعیتی در این شهر باز می‌گردد. تقریبا یک چهارم جمعیت استان کبک در کلانشهر مونترال زندگی می‌کنند. تجمع بیشتر جمعیت به مفهوم تماس بیشتر و انتقال آسان ویروس است. از طرفی مونترال مرکز چند دانشگاه مهم با انبوهی از دانشجویان که با هم ارتباط زیادی داشتند و زندگی اجتماعی مثال‌زدنی مثل فرهنگ کافه‌نشینی و رستوران و بار در کل کانادا است. همه‌ی این خصوصیت‌ها که در حالت عادی نقطه مثبت شهر قلمداد می‌شدند، در هنگامه همهگیری ویروسی به پاشنه آشیل شهر تبدیل شدند.
این شد که ویروس کرونا، چراغ خاموش و بی سر و صدا در جان‌های بسیاری لانه گزید و از این خانه به خانه بعدی رفت تا اینکه قربانیان واقعی خود را در خانه‌های سالمندان یافت، آنهم از حدود دو هفته بعد و زمانیکه برای هرگونه اقدامی خیلی دیر شده بود. سالمندان و بیمارانی که برای طولانی مدت با یک گرفتاری پزشکی دست به گریبان هستند به شکل طبیعی آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه در برابر هرگونه آلودگی ویروسی یا باکتریایی هستند. این اتفاق در ماجرای تبدیل شدن مونترال به کانون بحران کروناویروس در کل کشور نیز بی‌تاثیر نبوده است.
ورود زودهنگام ویروس به شهر مونترال قبل از اینکه توجه مسئولان بهداشتی کشور به آن جلب شود و دوره نهفته طولانی مدت این ویروس و فرهنگ ارتباط نزدیک مونترالی‌ها باعث شد تا امروز شاهد درگیر شدن حداقل ۱۳۵ خانه نگهداری طولانی مدت از بیماران و سالمندان با همهگیری کروناویروس باشیم.
اما این تمام ماجرا نبود. در استان کبک کارکنان چنین خانه‌هایی با حداقل دستمزد کاری سخت انجام می‌دهند. کاری که هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی انرژی بالایی لازم دارد. این کارکنان معمولا مزایای طبیعی یک شغل مثل بیمه بیکاری و غیره را نیز ندارند و بنابراین طبیعی است وقتی کووید۱۹ روی سرشان خراب شد، خیلی از آنها به همان سادگی که آمده بودند، رفتند. حالا ویروس کرونا تعداد زیادی قربانی ضعیف و آسیب‌پذیر داشت که به حال خود رها شده بودند و شروع به قتل‌عام کرد.
اما مشکل خانه‌های سالمندان در همانجا باقی نماند. این مشکل خیلی زود خودش را به بیمارستان‌ها و اتاق‌های اورژانس شهر کشاند و در حالی که سایر بیمارستان‌های کشور با ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت خود مشغول ارائه خدمت به بیماران کووید۱۹ هستند، بیمارستان‌های مونترال آنقدر از بیمار پر شده که از دیشب دستور داده شده تا بیماران اورژانس به سایر شهرهای نزدیک مثل بیمارستان شهر Trois-Rivières در ۱۵۰ کیلومتری شمال شرقی مونترال فرستاده شوند. اما چرا؟
ظرفیت تکمیل است
چون وضعیت سلامتی سالمندان یا بیمارانی که دچار بیماری‌های مزمن هستند و در چنین خانه‌هایی زندگی می‌کنند با ابتلا به کووید۱۹ زود حاد می‌شود و باید به اورژانس و بیمارستان منتقل شوند و وقتی هم به بیمارستان آمدند حتی در صورت بهبود نسبی و پایداری شرایط نمی‌توانند مانند سایر بیماران به منزل خود فرستاده شوند و باید تا پایان دوره بهبودی (اگر حاصل شود) در بیمارستان باقی بمانند.
تمام این داستان ترسناکی که تا اینجا خواندید در شرایطی رخ داده که استان کبک در تعطیلی سراسری به سر می‌برد و تماس‌های فیزیکی بیشتر مردم با هم در کم‌ترین میزان خود قرار دارد. اما چه خواهد شد اگر درها باز شوند و مردم به سر کارهای خود بازگردند؟
از دوشنبه تعدادی از کسب‌وکارهای غیرضروری در خارج از کلانشهر مونترال، کرکره‌های خود را بالا کشیدند و کار خود را دوباره و البته با محدودیت‌هایی آغاز کردند. اگر این بازگشایی موجب موج دوم همهگیری شود، صدای آن حدود دو هفته دیگر درخواهد آمد. اما قبل از آن که این تشت به زمین بیفتد و صدایش شنیده شود، قرار است از دوشنبه آینده مدارس ابتدایی و مهدهای کودک نیز در خارج از محدوده کلانشهر مونترال باز شوند. همزمان برخی از کسب‌کارها مثل کارخانجات و کارگاه‌های ساختمانی در محدوده مونترال و یک هفته بعد مدارس و ….
به کجا چنین شتابان!
فرانسوا لوگو بارها اعلام کرده که علی‌رغم برنامه‌ی اعلام شده برای بازگشایی کسب و کارهای کبکی، همیشه گوشه چشمی به نمودارها دارند و به محض اینکه ببینند استان مشغول وارد شدن به پیک دوم است، دوباره حجم فعالیت‌های مجاز را محدود‌تر خواهند کرد.
اما مونترال با ۵ درصد جمعیت کشور اکنون سی درصد آمار مبتلایان به کووید۱۹ را در خود جای داده است. بنابراین آقای لوگو بهتر است هنگامی که لبه دره مشغول رقص با نمودار تعداد بیماران و باز و بسته کردن شیر فعالیت‌های اقتصادی استان است، حسابی مراقب جای پای خود باشد.
