شهرام يزدانپناه
قرار بود در اجلاس امسال اعضای ناتو که در لندن، انگلستان برگزار شد، هفتاد سال «اتحاد» و «هوای هم را داشتن» جشن گرفته شود. اما یک درددل بی موقع جاستین ترودو، همه اجلاس را تحت پوشش خود قرار داد و نگاهها را متوجه نخستوزیر تازه انتخاب شدهی کانادا نمود.
جاستین ترودو برای جلب نظر خبرنگاران همیشه راههای خلاقانهای دارد. جورابهای عجیب و غریب او را که یادتان هست. اما وقتی صحبت از دونالد ترامپ، رئیسجمهور قلدر ایالات متحده به میان میآید، او همیشه محافظهکارانه برخورد میکند. مخصوصا اینکه حقوق آخر هفتهی بسیاری از کارگران کانادایی به ادامه روابط خوب و دوستانه دو کشور بستگی دارد. اما او معمولا وقتی چشم دونالد ترامپ را دور میبیند عقده انباشته شدهاش را خالی میکند.
در هفتادمین سالگرد تاسیس پیمان نظامی آتلاتیک شمالی، موسوم به «ناتو»، رهبران کشورهای عضو به صرف شام در کاخ باکینگهام دعوت شده بودند. جاییکه جاستین ترودو پس از یک روز کاری فشرده با امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، بوریس جانسون، نخستوزیر انگلستان و چند نفر دیگر درباره علت تاخیر خود صحبت میکند و در حین صحبت با حالتی شاکی و متعجب از کنفرانس خبری ۴۰ دقیقهای دونالد ترامپ میگوید و اینکه چگونه چانه اعضای تیم ترامپ به خاطر این تصمیم ثانیه آخری او افتاده است. در این مکالمه که توسط دوربین یک خبرنگار از فاصله دور ذخیره شده، امانوئل مکرون هم چیزی میگوید که چون پشتش به دوربین بوده، مشخص نیست اما حالت چهرهاش نشان از دست انداختن دونالد ترامپ دارد. (ویدئوی پیوست را در انتهای مطلب ببینید)
ثبت و پخش این مکالمه دوستانه آنهم درست در شب قبل از تشکیل کنفرانس توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب کرد. مخالفان دونالد ترامپ که کم هم نیستند، به آن خندیدند و دلشان به اصطلاح خنک شد و طرفداران ترامپ، برای جاستین ترودو و کانادا دندان تیز کردند و خط و نشان کشیدند.
ویدئو چگونه لو رفت
یکی از تهیهکنندگان برنامه Power &Politics در تلویزیون CBC درباره چگونگی یافتن این لحظه از ویدئو و انتشار آن با تلویزیون آمریکایی سیانان مصاحبه کرده که ویدئوی آن را میتوانید اینجا ببینید:
نکته مهم در این مصاحبه این است خبرنگار کانادایی با اینکه میدانسته انتشار این ویدئو میتواند نخستوزیر را در موقعیت دشواری قرار دهد، خود را سانسور نکرده است.
چرا موضوع مهم شد؟
در روز دوم اجلاس، ترامپ که در نشست خود با آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان، با پرسش خبرنگاری در این خصوص روبرو شده بود، ترودو را «دو رو» خواند. هرچند بلافاصله پس از آن اضافه کرد که ترودو از نظر او آدم خوبی است اما چون توسط ترامپ برای پرداخت سهم بیشتری به ناتو تحت فشار قرار گرفته بوده، ناراحت است.
ماجرا این بود که ترامپ و ترودو در عصر همان روزی که به شام در حضور ملکه دعوت شده بودند، نشست مشترک داشتند. آنجا هم یک خبرنگار ترامپ را خطاب قرار داد که در مقابل عدم پرداخت سهم توافق شدهی کانادا برای تامین بودجه ناتو چه خواهد کرد. ترامپ هم از تردو درباره میزان پرداخت فعلی آنها پرسید و ترودو که مشخصا از این پرسش خوشش نیامده بود، پس از پرسیدن از یکی از همراهانش اعلام کرد که کانادا ۱/۳ درصد درآمد سالانه خود را به ناتو پرداخت میکند که ۰/۷ درصد کمتر از توافق پیشبینی شده است. ترودو گفت اما کانادا در عوض هر جا که لازم بوده نیرو پیاده کرده و مشارکت در ناتو صرفا پرداخت پول نیست.
اما این پاسخ، دونالد ترامپ را که هدفش وادار کردن بقیه اعضای ناتو به مشارکت بیشتر در تامین بودجه برای ناتو است، راضی نکرد. او به خبرنگاران گفت که کانادا پولدار است و باید سهم توافق شدهی خود را پرداخت کند.
این اولین بار نبود
این اولین باری نبود که جاستین ترودو با صحبتهایش رئیسجمهور ایالاتمتحده را هدف قرار میداد. سال گذشته و در جریان برگزاری اجلاس G7 که در کبک-کانادا برگزار شد، جاستین ترودو به عنوان نخستوزیر، از دونالد ترامپ به خوبی میزبانی کرد. آن دوران زمانی بود که اختلاف بین کانادا و آمریکا بر سر مذاکرات پیمان اقتصادی «نفتا» و وضع عوارض گمرکی توسط آمریکا بر محصولات فلزی و الوار کانادایی بالا گرفته بود. زمانیکه ترامپ اجلاس را ترک کرد، جاستین ترودو پشت میکروفون قرار گرفت و گفت که «کاناداییها مودب و منطقی هستند اما حرف زور را قبول نمیکنند» و همچنین افزود که عوارض گمرکی نوعی توهین به کاناداییهاست.
ترامپ این حرفها را وقتی سوار بر هواپیمای خود بود به قصد ترک اجلاس بود، شنید و از همانجا توئیت کرد: «جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا در ملاقاتهای ما طی اجلاس G7 بسیار فروتن و ملایم بود اما به محض اینکه من اجلاس را ترک کردم، گفته عوارض گمرکی ایالات متحده نوعی توهین است و اینکه او حرف زور را قبول نمیکند. صداقت ندارد و آدم ضعیفی است. عوارض گمرکی ما پاسخی است به ۲۷۰درصد عوارض گمرکی کانادا بر محصولات لبنی آمریکایی»
پاسخ ترودو
زمانیکه ویدئو لو رفت و ترودو به خاطر رفتارش در به سخره گرفتن ترامپ توسط رئیسجمهور آمریکا «دو رو» خوانده شد، ترودو مانند سال گذشته و پس از اجلاس G7 به پشت تریبون رفت و پیام دوستی و ارادت فرستاد:
«من فکر میکنم که مردم میدانند رابطه بین کانادا و ایالات متحده عمیق و فراتر از روابط بین نخستوزیر و رئیسجمهور است هرچند همانطور که همه شما میدانید ما (ترودو و ترامپ) روابط خوب و سازندهای با هم داریم»
همه این اتفاقات در حالی رخ داد که جاستین ترودو تازه از پنجم دسامبر قرار است کار جدی خود به عنوان نخستوزیر را در مجلس آغاز کند و برای انتخاب رئیس (سخنگوی) مجلس و نوشتن متن «سخنرانی سلطنتی» که قرار است توسط ژولی پییت، فرماندار کل کانادا خوانده شود، وقت بگذارد. آنهم در حالی که او نخستوزیر دولت اقلیت است و برای به کرسی نشاندن هرکدام از ایدههای خود باید حمایت سایر احزاب را به دست آورد.
شاید به همین دلیل بوده که جاستین ترودو از زمان پیروزی لب مرزی در انتخابات، عامدانه خود را از خبرها و توجه عمومی دور نگه داشته بود و تمرکز خود را برای کار جمع کرده بود. اما حالا و پس از لو رفتن این ویدئو و حرفهای او پشت سر رئیسجمهور آمریکا و درست زمانی که پارلمان کانادا قرار است کار خود را پس از انتخابات شروع کند، او تصادفا در سطح جهانی سوژه خبرها شده است.
شاید به همین دلیل است که اندرو شییر، رهبر حزب محافظهکار و رئیس حزب رسمی مخالف دولت در مجلس عوام به پشت تریبون رفت تا پیام خود را به ترودو که به عنوان نخستوزیر دولت اقلیت باید دنبال ائتلاف باشد، پیام مهمی بدهد: «عدم توانایی جاستین ترودو در قضاوت درست شرایط، عدم حرفهایگری او و عشقش به هیاهو و مرکز توجه بودن باعث ادامه تضعیف جایگاه کانادا در جایگاه بینالمللی شده است»
آنچه مسلم است چه ترودو در لندن این کار را میکرد و چه نه، به نظر نمیرسد محافظهکاران تمایلی به حمایت از «سخنرانی سلطنتی» که برنامههای دولت آینده کانادا را تشریح میکند، داشته باشند. در دنیای مدرن، «سخنرانی سلطنتی» که انتظار میرود توسط مقام سلطنت نوشته شده باشد، در واقع توسط دفتر نخستوزیر نوشته میشود اما طبق سنت توسط نماینده مقام سلطنت در کانادا که فرماندار کل است، قرائت خواهد شد. این متن برنامهها و آینده کشور تحت مدیریت دولت و مجلس جدید را تبیین میکند.
