تحریریه «مداد»
پایش فعالیت کاربران در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی یکی از موضوعاتی است که در چند سال اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است. پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا تاکنون از شیوه‌های مختلف برای این کار استفاده می‌کرده و اکنون قصد تدوین سازوکاری واحد در سراسر کشور را برای این منظور دارد. سی‌بی‌سی در مطلبی به بررسی این موضوع می‌پردازد.
کسب اطمینان از امنیت در جامعه، یکی از رسالت‌های پلیس در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود. اما در دنیایی که در آن، بسیاری از تعاملات به فضای مجازی رفته است، پایش این فضا نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا نیز در این میان مستثنی نیست. این سازمان اعلام کرده که به دو شکل فعال و منفعل به بررسی فعالیت کاربران در شبکه‌های مجازی می‌پردازد. در شکل منفعل، این نیرو صرفا پس از انجام جرم به بررسی سرنخ‌ها و نشانه‌ها در فضای مجازی مشغول می‌شود. اما در شیوه فعال، این سازمان به شناسایی جرایم بالقوه و تلاش برای جلوگیری از آن می‌پردازد.
طی دوره تبلیغات انتخابات فدرال، پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا هر روز گزارش‌هایی درباره تهدیدات و نیز پیام‌های حاوی محتوای نژادپرستانه یا خشن را تدوین می‌کرد.
اما اکنون پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا قصد دارد همه این شیوه‌ها را یک بار دیگر مورد بررس قرار دهد تا اطمینان یابد روش اجرای آنها با قوانین کشور همخوانی دارند.
در یکی از اسناد مربوط به این پروژه آمده است: نحوه مدیریت و بررسی اطلاعات به دست آمده از حساب کاربران در فضای مجازی باید در سراسر کشور یکنواخت باشد تا الگوی قانونی مورد نظر دادگاه رعایت شده و در عین حال، حریم خصوصی افراد نیز حفظ شود.» در بخشی دیگر از این اسناد آمده که «اینکه نیروهای پلیس ضمن استفاده از شیوه‌های اطلاعاتی نظیر دسترسی به حساب کاربران در شبکه‌های اجتماعی و نیز مکالمات ضبط شده آنها، باید به حریم خصوصی آنها نیز احترام بگذارند باید به صورت مشخص در دستورالعمل جامع پایش فضای مجازی درج شود.»
کارولین دوال (سخنگوی پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا) می‌گوید که این نیرو از پایش آزاد (یعنی مشاهده محتوایی که کاربر به صورت آنلاین در اختیار عموم قرار داده) در مواردی که ریسک بالایی دارد، مثل احتمال جدی قتل، برای شناسایی و رفع تهدید استفاده خواهد کرد.
خانم دوال می‌گوید پلیس توانسته یک تهدید به قتل علیه یکی از مقامات فدرال را در سال ۲۰۱۸ با همین شیوه بررسی پست‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی شناسایی و خنثی کند.
او تاکید کرد که اطلاعات به دست آمده از طریق شیوه پایش آزاد شامل اطلاعات خصوصی نظیر پیام‌های خصوصی و یا ایمل افراد نمی‌شود. او گفت که هر نوع دسترسی به اطلاعات شخصی (نظیر بررسی ایمیل‌ها و یا شنود مکالمات) نیازمند اجازه مقام قضایی است.
البته برخی کارشناسان حوزه حریم خصوصی بر این باورند که پایش اطلاعاتی که کاربران در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌دهند، به نوعی تفتیش در زندگی خصوصی آناه به شمار می‌رود.
کریستوفر پارسونز که از پژوهشگران موسسه امور جهانی و امنیت عمومی مانک است می‌گوید این باور نادرست بود دارد که بررسی هر آنچه کاربر به صورت عمومی در فضای مجازی قرار می‌دهد از سوی پلیس اقدام درستی است. او می‌گوید: «وقتی در کانادا چیزی را در توئیتر و یا فیسبوک با دسترسی عمومی منتشر می‌کنید…هنوز هم تا حدی بر حریم خصوصی‌تان در آن زمینه کنترال دارید. به همین دلیل، پیش از اینکه یک مسئول دولتی به سراغ آن رفته، آن را دانلود کرده، به آن دسترسی یافته، خوانده و تحلیل کند، باید هدف روشنی و دقیقی از این کار داشته باشد. اینکه دولت بخواهد از آنچه در تورنتو روی می‌دهد مطلع شود و برای همین باید همه ارتباطات در این شهر را پایش کنیم، هدف درستی نیست. این کار همانند یک شنود در سطح گسترده است.»
آقای پیرسون می؛وید این نوع شنود می‌تواند در مواردی که پلیس برداشتی نادرست از پیام‌ها داشته و مثلا توئیت‌های طنز را تهدید ارزیابی کند، می‌تواند دردسرساز باشد.
برای مثال، در سال ۲۰۱۲، ایالات متحده جلوی ورود یک گردشگری بریتانیایی را به این کشور گرفت. ماجرا ازا ین قرار بود که او در توئیتی گفته بود که قرار است «آمریکا را ویران کند» (destroy America). پلیس آمریکا نمی‌دانست که این اصطلاح کوچه بازاری در بریتانیا به معنای جشن گرفتن است!
آقای پیرسون می‌گوید: «فرض ما بر این است که کسانی که پیام‌مان را دریافت می‌کنند، آن را درک می‌کنند. اما نمونه‌های متعددی در زمینه پایش پیام‌ها در شبکه‌های اجتماعی در آمریکا وجود دارد که نشان می‌دهد پیام‌های بی‌طرف، ساده و طنز به یک سری پیامد‌های بسیار بد و مساله‌دار انجامیدند.» او تاکید دارد که پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا یک سری معیارهای مشخص را برای پایش شبکه‌های اجتماعی تعیین کند.
آقای پیرسون با اشاره به اینکه سیاست‌های تبعیض‌آمیز غیررسمی زیادی علیه برخی افراد نظیر مهاجران در کانادا وجود دارد، تدوین مقررات شفاف در زمینه پایش شبکه‌های اجتماعی را ضروری دانست.
پلیس سواره‌نظام سلطنتی کانادا ابراز امیدواری کرده که جزئیات این مقررات تا تابستان ۲۰۲۰ در دسترس عموم قرار گیرد.
نیروانا احسانی
تحریریهی «مداد»
