یکی از بیماریهای شایعی که تقریبا در هر فصلی وجود دارد و میتواند بزرگ و کوچک را درگیر و فرد را خانه نشین کند، گاستروانتریت یا «Stomach Flu» است که البته برخلاف نامی که به آن مصطلح است ربطی به آنفلونزا ندارد. این بیماری که در ایران بیشتر به نام مسمومیت غذایی معروف است، میتواند به علت تماس با فرد آلوده و یا مصرف مواد غذایی یا آب آشامیدنی آلوده به باکتری یا ویروسها فرد را مبتلا کند.
نشانه های بیماری
نشانههای شایع بیماری شامل موارد زیر است:
- اسهال آبکی که معمولا خونی نیست (چنانچه اسهال خونی باشد نشانه بیماریهای جدیتری است)
- دل پیچه یا درد شکم
- تهوع، استفراغ یا هردو
- دردهای مختصر عضلانی یا سردرد
- تب مختصر
نشانههای بیماری یک تا سه روز بعد از آلوده شدن -با توجه به علت بیماری- در فرد ظاهر میشود و یک تا سه روز ادامه مییابد. در مواردی این علایم تا ۱۰ روز هم ادامه خواهد داشت.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در کودکان و نوزادان ؛
- تب ۳۸.۹ و بالاتر داشته باشد؛
- درد یا احساس ناراحتی زیادی داشته باشد؛
- اسهال خونی داشته باشد؛
- کودک بیحال یا بسیار بیقرار به نظر برسد؛
- کودک کمآب به نظر برسد (از مقایسه میزان مایعاتی که مینوشد و میزان ادرار و مقایسه آن با مواقع عادی میتوان کم آبی کودک را متوجه شد).
در صورت وجود موارد بالا حتما باید هر چه سریعتر کودک توسط پزشک معاینه شود.
در بزرگسالان؛
- استفراغ بیشتر از دو روز؛
- استفراغ خونی؛
- وجود خون در مدفوع؛
- تب بالای ۴۰ درجه؛
- کم آب شدن بدن ( تشنگی بسیار زیاد، خشکی دهان، ادرار کم و غلیظ زردرنگ یا عدم وجود ادرار، ضعف شدید، سرگیجه یا سیاهی رفتن چشمها نشانه های کم آبی در بدن است).
در صورت وجود نشانه های بالا باید به طور اورژانسی به پزشک مراجعه شود.
چه کسانی در خطر بیماری شدیدتر هستند و بیشتر نیاز به بستری شدن دارند؟
- کودکان کمتر از دو سال
- افراد بزرگتر از ۶۵ سال
- زنان باردار
- افرادی که بیماری مزمن زمینهای مانند دیابت دارند
علت بیماری
بیشترین دلیل بیماری ویروسها هستند. مواردی که باعث بیماری میشوند شامل:
- نوروویروس: هم بزرگسالان و هم کودکان را مبتلا میکند و در سراسر دنیا بسیار شایع است. از طریق آب و غذای آلوده به ویروس و تماس فرد به فرد منتقل میشود.
- رترو ویروس:بیشتر بچهها را درگیر میکند و اغلب زمانی که کودک اشیای آلوده را به دهان میگذارد، ایجاد بیماری میکند.
- در موارد نادرتر باکتریها (مانند شیگلا و Coli) و انگل (ژیاردیا) میتوانند علت بیماری باشند.
تشخیص و درمان
تشخیص بیماری بیشتر از روی نشانه ها توسط پزشک صورت میگیرد، مگر در مواقعی که پزشک به عامل بیماری شک داشته باشد و آزمایش مدفوع درخواست میکند.
در مواقع ویروسی که شایعترین علت بیماری هستند، درمانی برای بیماری وجود ندارد و معمولا بیماری خود به خود خوب میشود. تنها باید اقدامات حمایتی برای پیشگیری از به وجود آمدن عوارضی مانند کم آبی، به خصوص در کودکان انجام داد.
اقداماتی که در خانه باید انجام داد
- از خوردن غذاهای جامد برای چند ساعت پرهیز کنید و تلاش کنید مایعات (مانند نوشیدنی های غیر کافئینه ورزشی، دوغ بدون گاز نمک دار) بنوشید؛ حتی اگر مقادیر کمی باشد تا از کم آبی پرهیز کنید.
- کم کم مواد غذایی جامد ساده مانند موز، برنج و مرغ و نان تست را شروع کنید و از خوردن مواد غذایی چرب، دارای ادویه زیاد، الکل، کافئین و محصولات لبنی مانند شیر یا بستنی پرهیز کنید.
- استراحت کنید و از داروهای مانند ایبوبروفن به دلیل اثر منفی بر روی معده استفاده نکنید.
در مورد کودکان؛
- از محلولهای آب رسان تجاری موجود در داروخانهها که بدون نسخه پزشک عرضه میشوند مانند Gastrolyte میتوان استفاده کرد. این محلولها نه تنها مایعات از دست رفته بلکه مواد معدنی و نمک های بدن را جبران میکنند.
- از دادن هرگونه مواد غذایی حاوی محصولات لبنی و نوشیدنیها یا خوراکیهای شیرین مانند بستنی یا شکلات به کودک پرهیز کنید. آب سیب میتواند اسهال را بدتر کند.
- در مورد کودکان شیرخوار باید شیردهی توسط مادر یا شیرخشک ادامه یابد.
- مانند بزرگسالان کمکم با غذاهای ساده جامد شروع کنید.
- از دادن داروهای ضد اسهال داروخانهای به کودک جدا پرهیز کنید.
- بعد از هر بار اسهال یا استفراغ در مورد شیرخواران ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به کودک استراحت دهید و بعد تغذیه اش کنید.
پیشگیری
مهمترین بخش در مورد این بیماری پیشگیری از آن است. مهمترین بخش در پیشگیری رعایت نکات بهداشتی است:
- به طور مرتب دستهای خود و کودکتان را بشویید.
- با تزریق واکسن رتروویروس به کوددر سال اول زندگیاش میتوان از بروز این نوع گاستروانتریت پیشگیری کرد.
- جداسازی وسایل شخصی مانند لیوان.
- با استفاده از مواد ضدعفونی تمامی سطوح مانند میز، کانتر آشپزخانه و دستگیرههای در را ضدعفونی کنید، به خصوص اگر فرد بیماری در خانه است.
- مهدکودک فرزندتان را در مورد داشتن فضای جدا برای تعویض پوشک و محل آماده سازی غذای بچه ها کنترل کنید.
- فاصله خود را با افراد بیمار حفظ کنید.