سپهر صادقی
معروف است که مونترالیها از هر وسیله نقلیه به جز چیزی که خودشان از آن استفاده میکنند، متنفرند! دوچرخهسواران اصلا حوصله رانندگان حواسپرت و عابران پیادهای که در دنیای خود هستند را ندارند. از نظر عابران پیاده، دوچرخهسواران و رانندگان، یک مشت آدم دیوانه هستند که قصد جانشان را دارند. رانندگان نیز دوچرخهسواران و عابران پیاده را شهروندانی قانونشکن میدانند که میخوانند به هر قیمتی شده، جلوی حرکت خودرویشان را بگیرند. اما آیا در این وضعیت، اضافه شدن یک وسیله نقلیه جدید میتواند به رفاه بیشتر شهروندان بیانجامد یا اینکه اوضاع را از آنچه هست، آشفتهتر میسازد؟
به زودی مونترال شاهد حضور اسکوترهای برقی اجارهای خواهد بود. این اسکوترها با باتری کار میکنند، برای روشنشدن نیاز به یک اپلیکیشن ویژه گوشی دارند و نیازی به ایستگاه شارژ هم ندارند. اما آیا اسکوتر برقی اجارهای میتواند همانند بسیاری دیگر از شهرهای دنیا، در مونترال نیز محبوب و فراگیر شود؟
پروفسور گرانت مککینزی (استاد دانشگاه مکگیل) برای حضور ناگهانی اسکوترهای برقی در مونترال، از اصطلاح «آخرالزمان اسکوتری» استفاده میکند! از نظر آقای مککینزی، مونترالیها از فناوریهای نو و سیاستهای همراستا با حفاظت از محیطزیست حمایت میکنند. با این وجود، شاید حضور اسکوترهای برقی در خیابانهای مونترال، در ابتدا چندان هم آسان نباشد.
او میگوید: «مونترال هنوز نتوانسته خصومت عجیبی را که بین رانندگان و دوچرخهسواران وجود دارد حل کند. ورود یک وسیله جدید مثل اسکوترهای اجارهای میتواند حتی به پیچیده شدن اوضاع کنونی بیانجامد.»
البته حضور اسکوترهای برقی اجارهای در شهر، چیز جدیدی نیست و مقامات شهر مونترال و نیز استان کبک، مدتهاست روی این موضوع کار می کنند. مونترال در اوایل سال جاری، قوانینی ویژه کاربران اسکوترهای برقی را تصویب کرد. همچنین در سطح استانی نیز یک سری تغییرات در مقررات جادهای داده شد تا فاز آزمایشی حضور اسکوترهای برقی در خیابانهای این استان به راحتی انجام شود.
این احتمال وجود دارد که اسکوترهای برقی شنبه (۶ ژوئیه) به خیابانهای مونترال بیایند. اما هنوز مقامات شهری هیچ اظهارنظر دقیقی در این باره نکردهاند.
اسکوتر برقی: روندی جهانی
اسکوترهای برقی را میتواند در بیش از ۵۰ شهر ایالات متحده و نیز برخی شهرهای اروپایی یافت. سیتیلب (Citylab) که یک رسانه مربوط به موضوعات مربوط به شهرهای مدرن است، سال ۲۰۱۸ را سال اسکوتر اعلام کرد. سرمایهگذاران خطرپذیر، سرمایهگذاریهای چندین میلیارد دلاری بر روی دو شرکت بزرگ در این حوزه یعنی لیم (Lime) و بِرد (Bird) انجام دادهاند. این سرمایهگذاریها به خوبی نشانگر بازار خوب این محصول است. در سال گذشته، اسکوترهای برقی اجارهای عنوان محبوبترین شیوه حملونقل را به خود اختصاص داده و در جایگاهی بالاتر از دوچرخههای اجارهای ایستادند.
» همچنین بخوانید گسترش خطوط ویژه دوچرخه در مونترال: خوب یا بد؟
مت لوبرایکو (مدیر بازارهای جدید شرکت اجاره اسکوتر لیم) میگوید: «امیدوارم کاربران اسکوتر بتوانند الگوهای رایج را بشکنند و از سایر شکلهای حملونقل متنفر نباشند! به نظر میرسد، مونترال شهری باشد که به صورت خاص برای اسکوترسواران طراحی شده باشد. مردم این شهر، از فناوریهای نوین استقبال میکنند. آنها عاشق فناوریهای دوستدار محیطزیست هستند.»
اصلا چرا اسکوتر؟
احمد الگنیدی (استاد برنامهریزی شهری دانشگاه مکگیل) بر این باور است که اسکوتر به راحتی میتواند از حجم مسافران سیستم متروی مونترال و نیز ترافیک خیابانها بکاهد. او میگوید: «اگر برخی از مردم، خودرویشان را رها کرده و برای سفرهای کوتاه از اسکوتر استفاده کنند، همین یک نتیجه مثبت خواهد بود.»
» همچنین بخوانید خیابانهای مونترال، میزبان اولین اتوبوس بدون راننده
او به اصطلاح تخصصی «مایل اول، مایل آخر» (first mile, last mile) در برنامهریزی شهری اشاره میکند که به معنای مسیرهای کوتاه شهری است. اگر مسیر بین محل سوار شدن به وسیله نقلیه عمومی و مقصد فرد کوتاه (مثلا کمتر از یک مایل) باشد، اسکوتر میتواند به عنوان وسیلهای بسیار موثر وارد عمل شود و به این ترتیب، دیگر نیازی به استفاده از خودروی شخصی و یا حتی وسایل حملونقل عمومی نخواهد بود.
مساله دیگری که اسکوتر برقی میتواند حل کند، عرق کردن است! دکتر ژنویه بویولی (استاد مهندسی حملونقل دانشگاه پلیتکنیک مونترال) میگوید: «اگر با دوچرخه سر کار بروید، حتما باید دوش بگیرید. اما با اسکوتر برقی، دیگر نیازی به دوش گرفتن پس از رسیدن به محل کارتان نخواهید داشت.»
دردسرهای اسکوترسواری در مونترال
دو عامل اصلی میتواند موانعی جدی در مسیر استفاده از اسکوتر در مونترال باشد که یکی زمستانهای طولانی و دیگری هم وضعیت جادههای این شهر است. وجود چالهها و ناهمواریهای زیادی در سطح خیابانها میتواند دردسرهایی جدی برای اسکوترسواران ایجاد کند.
همان طور که دوچرخههای کرایهای در مونترال یعنی بیکسی (Bixi) در زمستان عملکرد چندانی دارند، سرنوشت مشابهی در ماههای سرد در انتظار اسکوترهای برقی اجارهای باشد. اما برای چالهها چه کار کنیم؟
» همچنین بخوانید پایان فصل برای بیکسی، خداحافظی موقت با دوچرخههای کرایهای مونترال
آقای لوبرایکو بر این باور است که میتواند طی راندن اسکوتر، مراقب این چالهها بود. او میگوید: «اسکوترها به شکلی طراحی شدهآند که در برابر ضربه ناشی از افتادن در چالهها مقاوم هستند. اما این دلیل نمیشود که مستقیم به سمت چالهها حرکت کنیم!»
البته این طور نیست که ورود اسکوترهای برقی به یک شهر، همیشه بیدردسر است. در برخی از شهرهای دنیا، ورود صدها و یا هزاران اسکوتر برقی در خیابانها، پیادهروها، پارکها و حتی زمین چمن شهروندان، با واکنش تند برخی از افراد روبرو شده، تا جایی که برخوردهایی خشن از سوی شهروندان با برخی از این اسکوترسواران صورت گرفته و حتی به سوی آنها شلیک شده است!
آقای مککینزی طی دورهای که در سال ۲۰۱۸ در واشنگتن دیسی بود، با اسکوتر آشنا شد. از نظر او، اصطلاح «اخرالزمان اسکوتری» نشانگر آشفتگی عمومی ناشی از این وسیله نقلیه جدید برای مردم است، زیرا بسیاری از مردم نمیدانند چطور باید از آن استفاده کرده و یا در برابر یک اسکوترسوار چه واکنشی نشان دهند. به نظر میرسد، مقامات شهری مونترال نیز گامهایی جدی برای آشناسازی مردم با این وسیله برنداشتهاند.
حتی اسکوترسواران نمایشی (نوعی ورزش مشابه اسکیتبرد که فرد با آن به اجرای حرکات نمایشی میپردازد) نیز از حضور اسکوترهای برقی در شهر نگرانند!
اسکوتر برای لویید بیرو و کدی لاکوا، مهمترین چیز در زندگی است. این دو نفر شرکتی به نام تراینایتی (Trynyty) را در مونترال برای این ورزش تاسیس کردند و رقابتهایی را در این زمینه ترتیب میدهند. این دو نفر، بیشتر از اینکه روی پاهای خود راه بروند، سوار اسکوتر هستند!
نگرانی اصلی این دو نفر، نه اسکوترسواران، بلکه سایر شهروندان است. آنها نگرانند که برخی از کاربران اسکوترهای برقی به خاطر عدم تسلط به شیوه درست استفاده از آن، در پیادهرو با عابران پیاده برخورد کنند و تصویری ناخوشایند را از این وسیله در ذهن شهروندان بر جای بگذارند. آقای بیرو میگوید: «یک فرد معمولی شاید نتواند این وسیله را به خوبی هدایت کند. ما که به صورت حرفهای به ورزش اسکوترسواری تفریحی مشغولیم نگرانیم که چنین مواردی سبب ایجاد تصویری نامطلوب از ما هم بیانجامد.»
» همچنین بخوانید دوچرخههای الکتریکی اوبر به مونترال میآیند
احمد الگنیدی (استاد برنامهریزی شهری دانشگاه مکگیل) میگوید که ورود یک شیوه جدید برای حملونقل سبب پیچیدهتر شدن وضعیت برای شیوههای موجود کنونی میشود. برای نمونه، احتمال شاهد این خواهیم بود که دوچرخهسواران با اسکوترسوارانی که وارد خط ویژه دوچرخه شدهاند، به جروبحث بپردازند.
البته آقای الگنیدی باوری به سهگانه راننده خودرو-موتورسوار-عابر پیاده ندارد و ورود اسکوترسواران را عامل تشدید وضعیت نمیداند. او میگوید رفتارهای انسانی، بخشی از فرهنگ است که میتوان آن را تغییر داد.
دکتر ژنویه بویولی (استاد مهندسی حملونقل دانشگاه پلیتکنیک مونترال) نیز دیدگاه مثبتی به این قضیه دارد و میگوید که تضاد میان استفادهکنندگان از شیوههای مختلف برای جابهجایی در شهر، معمولا بزرگنمایی میشود، اما مطالعات به نقش زیرساختها اشاره دارند. در واقع، زیرساخت درست میتواند مشکلات را حل کند، زیرا اگر در صورت وجود فضای کافی برای هر دسته، دیگر شاهد مشکلی هم نخواهیم بود. خانم بویولی میگوید اگر شهری نتواند فضای متناسبی را به وسایل مختلف نقلیه اختصاص دهد و قوانینی را برای همزیستی میان آنها وضع کند، شاهد چنین تعارضاتی خواهیم بود.
گفتنی است شهر مونترال به بررسی تجربیات سایر شهرها پرداخته و مقرراتی را برای جلوگیری از بروز هر نوع مشکل پس از ورود اسکوترهای برقی به این شهر وضع کردهاند. مونترال تنها شهر در دنیا خواهد بود که اسکوترسواران را به پارک کردن وسیله خود در جاهایی مشخص ملزم میکند. البته تاکنون هیچ خبری از اختصاص زیرساختهای دیگر برای اسکوترسواران اعلام نشده است. همچنین تدابیری برای جلوگیری از حضور اسکوترسواران در پیادهروها و محدودسازی حداکثر سرعت آنها تعیین شده است.
معلوم نیست آینده اسکوتر در مونترال به چه شکلی خواهد بود. اما آقای مککینزی بر این باور است که تجربهای مشابه یک شکست عشقی در انتظار این وسیله است! در واقع ابتدا یک شوک، سپس افسردگی و پس از آن، خشم در شهروندان ایجاد میشود. اما در نهایت شاهد کنار آمدن شهروندان با اسکوتر خواهیم بود.
به نظر میرسد گذشت زمان، موجب عادت کردن مردم به اسکوتر برقی و پذیرش آن به عنوان یک شیوه حملونقل شهری خواهد شد.
