یائسگی یا (Menopause) با قطع عادت ماهیانه در خانمها معمولا در اواخر دهه ۴۰ زندگی و اوایل دهه پنجاه رخ میدهد. یائسگی به طور معمول به دنبال عدم وجود قاعدگی در ۱۲ ماه تشخیص داده میشود. این رویداد یک فرآیند زیستی طبیعی است، اما نشانههای جسمانی و روحی آن میتواند کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
نشانههای یائسگی
در ماهها یا سالهای نزدیک یائسگی (Primenopause) نشانههای زیر میتواند وجود داشته باشد:
- عادتهای ماهیانه نامنظم
- خشکی ناحیه واژن
- گر گرفتگی
- لرز
- تعریق شبانه
- اختلال خواب
- تغییرات خلق و خو
- متابولیسم پایین و افزایش وزن
- نازک شدن موها و خشکی پوست
- تغییرات در شکل پستانها
تغییرات عادت ماهیانه در زنان مختلف متفاوت است، بعضی از اوقات خود را با کوتاه شدن دوره پریود و یا نزدیک شدن دورهها به هم نشان میدهد؛ یا این که بعضی از ماهها عادت ماهیانه وجود نداشته باشد و دوباره بازگردد.
علل نشانههای یائسگی
- کاهش طبیعی هورمونهای باروری: در بدن زنان، با نزدیک شدن به اواخر دهه سیام زندگی تخمدانها هورمونهای تنظیم کننده قاعدگی – استروژن و پروژسترون- کمتری تولید میکنند و میزان باروری کاهش مییابد. در دهه ۴۰ زندگی عادتهای ماهیانه ممکن است کوتاهتر یا طولانیتر شوند و در نهایت به طور متوسط قبل از سن ۵۱ سالگی تخمکگذاری متوقف شده و قاعدگی صورت نمیگیرد.
- برداشتن رحم: در مواردی که رحم به همراه تخمدانها به دلایلی با جراحی خارج شده باشد، یائسگی اتفاق میافتد. در صورتیکه تنها رحم برداشته شده باشد و تخمدانها خارج نشده باشند، فرد به سرعت وارد مرحله یائسگی نمیشود.
- شیمیدرمانی یا رادیوتراپی برای درمان سرطانها میتوانند نشانههای یائسگی را به وجود آورند.
- نارسایی زودرس تخمدانها: در یک درصد زنان یائسگی در قبل از ۴۰ سالگی اتفاق میافتد. در بیشتر مواقع علت آن نامشخص است، ولی علل ژنتیکی و بیماریهای خود ایمنی میتواند علت آن باشد.
عوارض یائسگی
به دنبال یائسگی خطر بعضی از بیماریها افزایش مییابد؛
- بیماریهای قلبی-عروقی: بعد از یائسگی با کاهش استروژن، خطر بیماری های قلبی-عروقی در زنان افزایش یافته و با مردان برابر میشود.
- پوکی استخوان: بعد از یائسگی ریسک پوکی استخوان در زنان بالا می رود و فرد را مستعد شکستگیهای لگن، نخاع و مچ دست میکند.
- بیاختیاری ادراری: به دلیل کاهش یافتن خاصیت ارتجاعی واژن و مجرای ادراری بعد از یائسگی فرد به طور مکرر و ناگهانی نیاز به ادرار کردن پیدا میکند که میتواند به بیاختیاری ادراری یا نشت ادرار به دنبال سرفه و یا خنده یا بلند کردن جسم سنگین منجر شود.
- عملکرد جنسی: وجود خشکی واژن و از دست رفتن خاصیت ارتجاعی آن میتواند سبب احساس ناراحتی و خونریزی مختصر در زمان آمیزش شود و میل جنسی نیز کم میشود.
- افزایش وزن
درمان
یائسگی نیاز به درمان ندارد و بیشتر تمرکز بر روی کاهش نشانهها و علائم و پیشگیری از به وجود آمدن بیماریهای مزمن است. به همین منظور ممکن است پزشک با توجه به شرایط فرد درمانهایی نظیر هورموندرمانی یا استفاده از کرمهای استروژنی واژنی یا ضد افسردگیهایی با مقدارکم و … را پیشنهاد دهد. در کنار درمانهای تخصصی تغییراتی در سبک زندگی نیز به التیام هر چه بیشتر علائم کمک میکند. راهکارهایی مانند:
- داشتن خواب کافی با پرهیز از استفاده از کافئین یا الکل؛
- داشتن رژیم غنی از سبزیجات و میوهها و دانههای کامل و محدود کردن استفاده از روغن و شکر؛
- ترک سیگار؛
- ورزش منظم؛
- انجام حرکات ورزشیKegel برای کمک به تقویت عضلات کف لگنی و جلوگیری از بیاختیاری ادراری؛
- انجام مراقبه و تکنیکهای ایجاد آرامش مانند تنفس عمیق و ماساژ؛
- کاهش احساس ناراحتی واژن با استفاده از لوبریکانتهای واژنی مانند Astroglide یا Replens؛
- لایهلایه لباس پوشیدن و همراه داشتن آب خنک برای جلوگیری از گر گرفتگی
بهتر است با مطالعه هرچه بیشتر و افزایش آگاهی نسبت به تغییرات روحی- جسمانی در یائسگی مشکلات و خطرات احتمالی این دوره زندگی را به حداقل برسانیم .