شهرام يزدان‌پناه
دوشنبه هفته گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پرسروصدای آمریکا به وعده انتخاباتیش عمل کرد و آمریکا را از برجام خارج نمود. خروج آمریکا از برجام به منزله پایان این توافق نیست اما قدرت اقتصادی آمریکا آنقدر بزرگ و تاثیرگذار هست که همه دنیا تحریم‌های یکجانبه احتمالی این کشور را جدی بگیرند.
تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و افزایش فشار بر ایران به منظور مجبور کردن این کشور به نشستن دوباره سر میز مذاکره هرچند از زمان انتخابات سال ۲۰۱۶ گرفته شده بود اما تا رسیدن به اعلام نهایی آن راهی طولانی را طی کرد. راهی که در طی آن مذاکرات پشت پرده فراوانی با سران کشورهای گروه ۵ انجام شد. از فرانسه و آلمان تا انگلستان اما در نهایت همگی تقریباً با تصمیم ترامپ مخالفت کردند.
کانادا چه می‌گوید؟
کانادا تقریباً بلافاصله بعد از اعلام تصمیم ترامپ اعلام موضع کرد و از تصمیم اتخاذ شده انتقاد نمود.
کریستیا فریلند، وزیر امور خارجه، روز بعد از اعلام تصمیم ترامپ اطلاعیه‌ای صادر کرد و عدم رضایت کانادا از خروج آمریکا از برجام را اعلام و به همکاری کانادا با شرکای خود جهت اطمینان از امنیت جهانی و منطقه‌ای تاکید کرد. اما او صحبت را به همینجا تمام نکرد و سعی کرد حالا که یکی به نعل کوبیده، یکی هم به میخ بکوبد. او بلافاصله در پیام توئیتریش به تعهد کانادا جهت پاسخگو نگه‌داشتن ایران درباره حقوق بشر اشاره کرد و اعلام نمود کانادا به تلاش برای بازگرداندن مریم ممبینی به کشور ادامه می‌دهد.
مریم ممبینی، همسر کاووس سیدامامی است که اوایل امسال در داخل زندان فوت کرد. خیلی‌ها فوت او را مشکوک اعلام کردندو حتی در مجلس ایران هم انتقاداتی را برانگیخت اما مسئولان زندان فوت او را خودکشی اعلام نمودند. همسر سیدامامی بعد از آن تلاش‌هایی برای روشن شدن ماجرا انجام داد که در نهایت باعث ممنوع‌الخروجی او از ایران شد.
در این میان استفان هارپر،نخست‌وزیر پیشین کانادا از حزب محافظه‌کار و جان هووارد،نخست‌وزیر پیشین استرالیا مشترکا یادداشتی برای نیویورک‌تایمز فرستادند و با تیتر درشت نوشتند: «آقای رئیس‌جمهور، شما درباره ایران درست می‌گویید»
آن‌ها ادامه دادند: «ایران تهدیدی برای ما، هم‌پیمانان ما و آزادی است. ما در این تصمیم در کنار شما می‌ایستیم تا به این ترحم خطرناک درباره ایران پایان دهیم و هرگونه قدمی که لازم است تا جلوی اتمی شدن ایران را گرفت، برداریم.»
آن‌ها در پایان فرصت را غنیمت شمردند تا حرف دلشان را درباره رهبران قبلی بزنند که به توصیه آن‌ها گوش نکرده بودند و مقدمات این توافق را فراهم آوردند. توافقی که به نظر آن‌ها کار نکرد و شکست خورد.
پاسخ وزارت خارجه کانادا به سؤال «مداد»
وزارت خارجه کانادا در پاسخ به سؤال «مداد» درباره کسب جزئیات بیشتر از رویکرد و عمل‌کرد دولت کانادا در ادامه برجام پاسخی را ارسال کرد که متن آن به این شرح است:
«کانادا به حمایت خود از برجام ادامه خواهد داد.کانادا از مشارکت قانون‌مندانه بین‌المللی در جهت حل مشکلات بین‌المللی حمایت می‌کند و معتقد است برجام ابزار مناسبی برای ممانعت از اتمی شدن ایران است و به امنیت منطقه و جهان کمک می‌کند.
به ایران نباید اجازه داده شود سلاح اتمی تولید کند. برجام فعالیت اتمی ایران را در سطحی قابل قبول و قابل پیش‌بینی محدود کرده بود که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نظارت می‌شد.
ما قبول داریم که توافق هسته‌ای با ایران که در سال ۲۰۱۵ تصویب و به تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسید، عالی و کامل نیست اما همین توافق توانسته یک تهدید بین‌المللی درباره صلح و امنیت جهانی را محدود و کنترل کند.
دو هفته پیش در نشست وزرای امور خارجه G۷ همه کشورها توافق کردند که: ما خودمان را متعد می‌دانیم تا همواره اطمینان حاصل کنیم که فعالیت هسته‌ای ایران صلح‌آمیز و در چهارچوب برجام باقی خواهد ماند.
کانادا متاسف است که آمریکا با وجود تأکید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر متعهد ماندن ایران به چهارچوب برجام، تصمیم گرفته از این معاهده خارج شود هرچند کانادا تلاش مداوم ایران برای توسعه موشک‌های بالستیک و پرتاب آن‌ها را محکوم می‌کند چراکه این آزمایشات منطقه را ناپایدار می‌کند. به همین دلیل کانادا به ادامه تحریم‌هایی که برنامه موشکی ایران را هدف گرفته، ادامه می دهد.
ما همچنین به مخالفت خود با حمایت ایران از گروه‌های تروریستی، تهدید اسرائیل و حمایت از رژیم اسد در سوریه ادامه می‌دهیم. ما در این زمینه به همکاری با هم‌پیمانانمان برای پاسخگو نگه داشتن ایران ادامه می‌دهیم.
صرفاً به عنوان یک مدرک که نشان از تعهد کانادا بر ادامه همکاری بین‌المللی در برجام دارد اشاره می‌کنیم که کانادا به منظور تسهیل امور اجرایی برجام به شکل داوطلبانه ۱۱/۵ میلیون دلار کمک مالی کرده است.
پاسخ ایران
پاسخ ایران به این موضوع را باید از دو دیدگاه خوراک داخلی و تلاش جهانی دید. حرکت‌هایی مثل آتش زدن برجام یا پرچم آمریکا در داخل مجلس ایران را بیشتر می‌توان خوراک داخلی برای تقویت روحیه نامید اما سفرهای فشرده این روزهای محمدجواد ظریف به پکن، مسکو و بروکسل تلاش‌های دیپلماتیکی هستند که با تبادل آتش بین ایران و اسرائیل در روزهای اخیر در داخل خاک سوریه دچار دست‌انداز شد.
اسرائیل ایران را متهم به موشک‌پرانی از پایگاه‌های خود به طرف این کشور کرد و در پاسخ گسترده‌ترین حملات چند سال اخیر را به خاک سوریه نمود. حملاتی که به گفته منابع اسرائیلی پایگاه‌های نظامی ایران در داخل خاک سوریه را هدف گرفتند. تهران اما ادعای تل‌آویو را رد کرد و آن‌ها را بی‌اساس خواند.
آینده
این روزها صحبت کردن درباره آینده برجام یک گوی پیشگویی لازم دارد. از یک طرف ترامپ معتقد است می‌توان با اعمال مجدد تحریم‌ها، تهران را دوباره پای میز مذاکره کشاند و اینبار تکلیف دنیا با خیلی مسائل از جمله برنامه موشکی تهران و حمایت ایران از گروه‌‌هایی که غرب آن‌ها را تروریست و ایران آن‌ها را جهادگر می‌خواند را برای همیشه یک‌سره کرد.
در بیانیه کانادا هم مشخص است که موضوع حقوق بشر، آزادی‌های سیاسی و بسیاری دیگر از مشکلات دنیای غرب با حکومت ایران قرار است سر این میز آورده شود.
از آن طرف ایران می‌داند که نشستن سر این میز به مفهوم دست برداشتن از اصول بسیاری است که سال‌ها برای حفظ آن‌ها تلاش کرده است و این به گونه‌ای پایان یک دوران محسوب می‌شود.
در این میان مشخص نیست که ایران چقدر می‌تواند روی صحبت‌های خوشایند این روزهای سران کشورهایی مثل آلمان، فرانسه، انگلستان و کانادا حساب باز کند.
باید منتظر نشست و امید داشت این بازی جدید، ختم به خیر شود.
