زینب یوسفزاده
چرا باید به فکر تغییر رویه باشیم؟
تولید پسماند ماهیت زندگی است. هر موجود زندهای بقایای غذایی که میخورد را در طبیعت بر جا میگذارد. انسان نیز از این قاعده مستثنی نیست. چیزی که در مورد گونه ما متفاوت است این است که ما علاوه بر پسماندی که به راحتی در طبیعت قابل تجزیه است، مواد و وسایلی نیز تولید میکنیم که تجزیه آن در طبیعت گاهی به هزاران سال زمان نیاز دارد. مشهورترین آنها که اخبار را اشغال کردi، پلاستیک است.
یک ماه پیش خبری منتشر شد که مردم جهان را شگفتزده کرد. یک نهنگ مرده در سواحل فیلیپین پیدا شد که در شکمش حدود ۴۰ کیلوگرم پلاستیک بود. این خبر مانند سایر اخبار دیگر مثل وجود میزان بالای میکروپلاستیک در بدن انسان، کشته شدن پرندگان جزایر غیرمسکونی به خاطر بلعیدن پلاستیک و انتقال میکروپلاستیک به بکرترین نقاط طبیعی جهان، سند دیگری بر مدیریت غلط پسماند است که محیط زیست و سلامت سیاره زمین و به تبع آن انسان را تهدید میکند.
پلاستیک یک پسماند ملموس است، ولی پسماندهای دیگری نیز هستند که ارمغان زندگی مدرن شده و صنعتی امروزند. آنها به راحتی دیده نمیشوند ولی آثار کشندهای دارند. مهمترین آنها گازهای گلخانهای حاصل از گاوداریهای صنعتی، سوزاندن سوختهای فسیلی در کارخانجات و وسایل نقلیه و فرایند غلط دفن زباله است. این پسماند که در سطوح بالایی جو، مانعی برای خروج حرارت از زمین ایجاد میکند، مهمترین تهدید بقا ما و سایر موجودات سیاره زمین است.
»همچنین بخوانید دود ضایعات پلاستیکی در چشم انسان
همین دو موضوع به اندازه کافی میتواند به ساکنان جوامع انسانی بگوید که باید نگرشمان را به توسعه و پیشرفت تغییر بدهیم. چرا که راهی که هم اکنون در پیش گرفتهایم دارای اشکالات بزرگی است که اگر به سرعت آنها را حل نکنیم، ممکن است امکان بقای ما بر این سیاره را غیرممکن سازد.
جنبش زباله-صفر چه میگوید؟
از تمام زبالههای تجزیهناپذیری که سالانه در جهان تولید میکنیم، تنها ۹ درصد آن بازیافت میشود. این یعنی ما هر سال ۹۱ درصد زبالههایمان را در زمین تلانبار میکنیم. تصور کنید اگر هر سال بیش از ۹۰ درصد زبالههای منزلتان را در محیط خانه نگهدارید، چه اتفاقی خواهد افتاد!
جنبش زباله-صفر فلسفهای است که میخواهد مردم را به تجدیدنظر در مورد رویکردشان نسبت به زباله فراخواند و آنها را تشویق کند تا میزان زبالههای تجزیهناپذیری که تولید، دفن، سوزانده یا در آبها رها میشوند را به صفر برسانند. در واقع جنبش زباله-صفر در پی آن است که هر فرد را تشویق کند تا با مشارکت در تولید و مصرف مسئولانه به کاهش زباله (Reduce)، استفاده مجدد (Reuse) و بازیافت (Recycle) کمک کند و باری از دوش زمین بردارد.
» همچنین بخوانید راه و رسم بازیافت در مونترال
ولی بعضی وقتها دست ما نیست…
گاهی به نظر میرسد، خیلی راحت نیست که ردپای محیط زیستی خود را کاهش دهیم چون تلاشهای ما تا زمانیکه تولیدکنندگان عمده، تغییری در نحوه تولید و بستهبندی خود ایجاد نکنند، اثرشان کوچکتر از آن است که جلوی بحرانهای بزرگ را بگیرد. به همین دلیل است که در حال حاضر مردم جهان در قالب جنبشهای مدنی مانند تظاهرات دانشآموزان یا «طغیان علیه انقراض»، انگشت اتهام را به سمت دولتها، قانونگزاران و صاحبان شرکتهای بزرگ چند ملیتی نشانه رفتهاند.
جالب است که میبینیم این حرکتهای اعتراضی آرام آرام جای خود را در میان صاحبان تجارت باز میکند. یکی از راههای کاهش زباله، کاهش استفاده از بستهبندیهای یکبارمصرف کالا است. در همین راستا مدیریت فروشگاههای زنجیرهای مترو (Metro) در استان کبک در حال برنامهریزی و پیادهسازی طرحی است که به مشتریان خود اجازه دهند به جای استفاده از ظرفها و پلاستیکهای یک بارمصرف، اقلام غذایی خود را در ظرفها و یا کیسههای پایداری که با خود به فروشگاه میآورند، بستهبندی کنند. این مواد شامل اقلام ارائه شده در بخشهای فروش مواد اولیه غذایی، غذای پخته، گوشت، ماهی و شیرینی خواهد بود. بعضی از مواد غذایی اول وزن میشوند و سپس در ظرفهای مشتریان بستهبندی و تحویل میگردند.
سالادها مستقیما با توجه به مقدار مورد درخواست در ظرفها قرار میگیرند. قیمت کالا توسط برچسب بر روی درب ظرف چسبانده میشود تا امکان پرداخت در صندوق فراهم شود.
ظروف و پاکتهای پلاستیکی که توسط مشتریان آورده میشود باید تمیز و سالم باشند و ظرفهای شیشهای به خاطر احتمال شکستن مورد قبول نیستند. ظرفهایی که بر روی آنها اطلاعات یک نام تجاری دیگر وجود داشته باشد، مورد قبول نیستند، چرا که بارکد محصول قبلی را دارند و ممکن است در هنگام پرداخت در صندوق مشکل ایجاد کنند.
مشتریانی که ظروف یا پاکتهای پلاستیکی مناسب برای استفاده دوباره، همراه ندارند میتوانند آنها را از فروشگاه مترو خریداری کنند ولی ظرفها باید قبل از مصرف به خانه برده شده و شسته شوند.
فعلا دو شعبه در کبک سیتی و شهر سن-اوستاش این طرح را از ۲۲ آوریل آغاز کردهاند. سایر شعب مترو نیز در آینده به این طرح خواهند پیوست. این طرح هنوز فقط مربوط به کبک است و در انتاریو اجرایی نخواهد شد. مترو همچنین گفته که حق تعلیق، اصلاح و یا توقف این طرح را در هر زمان لازم برای خود محفوظ میدارد.
