پریسا کوکلان
میتوانم در آلبوم عکسهایم به دنبالش بگردم و صدها تصویر، به تعداد سفرهایم به پاریس پیدا کنم. تصویر شمعها، شکوه و عظمتش از روی رودخانهی سِن و تلاقی سنگها و درختانش با نور آفتاب بهاری. وقتی برای اولین بار پیکر این دلبر پاریسی را دیدم، گویی واژه به واژهی ویکتور هوگو برایم معنای دیگری پیدا کرد. نوتردام را بار دیگر در میان تصاویر و خاطرات کودکی، زمانی که هیچ ذهنیتی از ساختمان عظیمالجثهاش نداشتم، میجویم. کازیمودو بیخانمان و اسمیرالدا در میان هیاهو گم میشود. نوتردام پاریس در آتش سوخت.
به همت فنآوری عصر حاضر، سوختن کلیسای نوتردام به شکل زنده در سراسر دنیا پخش شد و نگاه کردن به افتادن صلیب بزرگ میانی بنا، بدون شک سختترین تصویر برجایمانده از برهم فروریختن این شاهکار معماری بود.
نوتردام در شهری میزیست که از سالها پیش پایگاه و پایتخت هنری دنیا محسوب میشود. این شاهکار معماری و هنر گوتیک در میان مردم و تمدنی سوخت که ادعایشان در نگهداری از آثار هنری تا به عرش میرود.
فاجعهی کلیسای نوتردام، همچون اتفاقهای مشابه، در میان کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی، هیاهو ایجاد کرد. برخیها کاسهی داغتر از آش و برخی دیگر با اعتراض به همدردی با مردم فرانسه، قصهی تلخ بناهای تاریخی و کهن ایرانی را پیش کشیدند.
شاید فکر کنیم که کلیسای جامع نوتردام پاریس باارزشتر از پلدختر، بودای بامیان افغانستان و اینهمه آثار هنری که در کشور خودمان به خاطر بلایای آسمانی و زمینی یا بیتوجهی مسئولان از بین میرود نیست. یا عرق ملی خاموشمان که گاه در اینجور شرایط بیدار میشود، به ما یادآوری کند که ما خودمان نوتردامهای زیادی را به خاک سپردهایم.
اما در تمام این اتفاقات تفاوتی وجود دارد و آن داستان بعد از سوختن است. نوتردام در پاریس ۲۰۱۹ سوخت، پلدختر با اهمال از بین رفت و تندیسهای بودای بامیان به دست طالبان فروریخت. اما فرق اینجاست که فروپاشی نوتردام همیشگی نیست، چراکه از فردای روز فاجعه، متخصصانی به بازسازیاش مشغول خواهند شد.
اگر ۸۰۰ سال دیگر هم طول بکشد نوتردام، بانوی زیبای پاریسی، دوباره برپا خواهد شد و به روایتی، همین حالا که من این متن را مینویسم، چیزی کمتر از ۲۴ ساعت بعد از ماجرا، ۸۰۰ میلیون یورو برای بازسازی نوتردام، از کمکهای مردمی، جمع شده است. اما پلدختر هزارسالهی ایران برای همیشه خاموش خواهد ماند. تفاوت این دو اتفاق در همان عرق ملی گاه خاموش و گاه بیدار است که بنایی را، هر چیزی را، در هر ابعادی، پس از فروپاشی دوباره خواهد ساخت یا نه؟
کلیسای جامع نوتردام پاریس La cathédrale Notre-Dame de Paris که نام آن ادای احترامی به مریم مقدس، مادر عیسی مسیح است، از مراکز پراهمیت مذهبی در قلب شهر پاریس بهحساب میآید. این کلیسا طی قرنها از بزرگترین کلیساهای جامع در غرب و مدتها بلندترین بنای شهر بوده است.
ساخت این بنا در سال ۱۱۶۳ آغاز و در سال ۱۳۴۵ میلادی به پایان رسیده است. با طاقهای ضربی زیبایی که دارد، از مظاهر پرارزش معماری گوتیک است. هنرمندان و ادبای زیادی برای خلق آثار خود از آن الهام گرفتهاند. از این میان میتوان به رمانی با نام کلیسا که در فارسی به «گوژپشت نوتردام» ترجمهشده است، اثر ویکتور هوگو اشاره کرد. این کلیسا تا پیش از شعلهور شدن در آتش، در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۹، پربینندهترین بنای تاریخی در پاریس و در اروپا بود.
