زینب یوسف‌زاده
هر چه جدا کردن مواد آلی (زباله‌های آشپزخانه) از سایر زباله‌ها، در جهت مدیریت بهینه زباله شهری کار مثبتی است، مخلوط کردن آن با زباله‌هایی که در زمین دفن می‌شود اثرات محیط زیستی بدی دارد. چرا که تفکیک زباله آلی می‌تواند مقادیر زیادی خاک غنی پرورش گیاه در اختیار شهروندان قرار دهد ولی دفن آن با سایر زباله‌ها، آب، خاک و هوا را آلوده می‌کند.
در شهر مونترال ۲۰ درصد زباله‌های آلی، تفکیک و جمع آوری می‌شود ولی این میزان هنوز با اهداف شهرداری مونترال برای جداسازی ۶۰ درصدی این گونه زباله‌ها تا سال ۲۰۲۰ فاصله زیادی دارد.
پسماند آلی، ارگانیک یا قابل کمپوست چیست؟
پسماند آلی که بزرگترین بخش پسماند شهری را تشکیل می‌دهد به ضایعات مواد غذایی‌ای اطلاق می‌شود که هر روز دور می‌ریزیم: پوست میوه و سبزیجات، پسماند غذاهایی که می‌پزیم، ضایعات نان و بخش‌هایی از گوشت، مرغ و ماهی که در هنگام پاک کردن از آنها جدا می‌کنیم.
البته به این فهرست می‌توان دستمال کاغذی‌های استفاده شده در هنگام صرف غذا، پاکت‌های کاغذی قهوه‌ای بسته‌بندی غذا و ضایعات باقیمانده پرورش گل و گیاه را هم اضافه کرد.
» همچنین بخوانید نگاهی به ضایعات مواد غذایی در جهان و تبعات آن
وجه اشتراک همه این مواد این است که از مواد آلی ساخته شده‌اند و تجزیه‌پذیری بالایی دارند. در مباحث مربوط به مدیریت زباله به آنها مواد قابل کمپوست (Compostable Materials) می‌گویند.
روی خوب سکه؛ طلای قهوه ای
مواد قابل کمپوست می‌توانند به عنوان یک سرمایه در جامعه دیده شوند. جدا کردن این مواد در مبدأ توسط شهروندان و جمع آوری آن به صورت جداگانه توسط شهرداری، باعث می‌شود که مواد کمپوست‌پذیر از یک زباله متعفن، تبدیل به کودی غنی و بارور برای گیاهان آپارتمانی، باغچه‌ها و فضاهای شهری شوند.
همچنین کارخانجات تولید کمپوست می‌توانند به پایگاه‌های ایجاد شغل‌های پایدار دوست‌دار محیط‌زیست تبدیل شوند و قابلیت فروش محصول این کارخانه‌ها می‌تواند به عنوان منبع تولید درآمد برای شهرداری‌ها و شرکت‌های خصوصی به حساب آید.
تبدیل ضایعات آلی یا ارگانیک به خاک مرغوب کشاورزی که به آن طلای قهوه‌ای می‌گویند، از طرفی مصرف کودهای شیمیایی را کم می‌کند و از طرف دیگر باعث افزایش فضای سبز شهری و جذب بیشتر کربن از هوا توسط گیاهان می‌شود.
روی بد سکه؛ گاز متان
در صورت مخلوط شدن زباله ارگانک با سایر زباله‌ها، همین منبع با ارزش به راحتی می‌تواند رخ بگرداند و دست در دست ناکارآمدی شهرداری‌ها و سهل‌انگاری شهروندان، تبدیل به بلای جان محیط زیست شود. همانطور که می‌دانیم زباله‌هایی که قابلیت بازیافت ندارند در زمین دفن می‌گردند.
در خاک‌‌چال‌های محل دفن پسماند، زباله‌ها تا حد امکان فشرده می‌شوند تا کمترین فضا را اشغال کنند. بنابراین در این مکان‌ها، محیط برای مواد ارگانیک محبوس درمیان زباله‌ها، عاری از اکسیژن خواهد بود و آنها شانس تجزیه هوازی را از دست می‌دهند.
فعل و انفعالات شیمیایی بی‌هوازی که در این شرایط اتفاق می‌افتد منجر به تولید گاز گلخانه‌ای متان می‌شود که یکی از مهمترین عوامل گرمایش زمین است. همچنین شیرابه زباله‌های آلی ممکن است فلزات سنگین موجود در زباله‌ها را در مسیر عبور، در خود حل کند و معجونی خطرناک و شدیدا آلوده‌کننده را وارد آب و خاک گرداند.
مدیریت پسماند ارگانیک در مونترال
در یک سیستم بهینه مدیریت پسماند شهری، تولید کمپوست راه حل تبدیل یک تهدید محیط زیستی به فرصتی درخشان است که چهار مرحله را شامل می‌شود.
مرحله اول تفکیک مواد قابل کمپوست در مبدأ است. شهرداری مونترال از سال ۲۰۱۵ تفکیک و جمع آوری مواد ارگانیک را در دستور کار خود قرار داده است.
در ابتدای این طرح توزیع سطل‌های قهوه‌ای زباله‌های آلی در هشت محله و ۱۸۷ هزار خانه آغاز شد. بعد از گذشت دو سال این میزان به ۳۴۴ هزار خانه در ۱۹ محله رسید.
قرار بود تا سال ۲۰۱۹ تمام ساختمان‌های شهر مونترال که کمتر از ۸ آپارتمان دارند، به سطل‌های قهوه‌ای جمع آوری کمپوست مجهز باشند. طبق گفته شهرداری مونترال این تعداد حدود یک سوم ساکنان مونترال را پوشش می‌دهد. ولی به نظر می‌رسد با تأخیر یک ساله در راه‌اندازی پروژه ساخت مرکز جدید تولید کمپوست مونترال، این هدف تا سال ۲۰۲۰ به تعویق افتاده است.
» همچنین بخوانید بازگشت زباله به چرخه مصرف، کاربرد جدید یعنی مصرف دوباره
در مرحله دوم، پسماند باید از سطح شهر جمع‌آوری و به کارخانه تولید کمپوست حمل گردد. قدم سوم این است که کارخانه‌های تولید کمپوست به ابزار بهینه برای تبدیل این مواد به کود کشاورزی مجهز باشند. در نهایت باید برای محصول به دست آمده بازار و مشتری فراهم کرد.
مسئولیت پذیری شهروندان مونترال
اگر چه زیرساخت تفکیک مواد آلی از سایر زباله‌ها باید توسط شهرداری‌ها فراهم گردد ولی در اجرای کامل و موفق این طرح‌ها، نقش شهروندان مونترال بسیار پررنگ است. استفاده از کیسه‌های نایلونی تجزیه ناپذیر (کیسه پلاستیک‌های معمولی)، کار تولید کمپوست را با مشکل روبرو می‌کند.
بنابراین برای قراردادن مواد کمپوست‌پذیردر سطل‌های ویژه باید از نایلون‌های تجزیه‌پذیر، پاکت‌های روزنامه‌ای دست‌ساز یا پاکت‌های کاغذی قهوه‌ای استفاده کنیم. همچنین باید از مخلوط کردن زباله غیرتجزیه‌پذیر مانند انواع پلاستیک و فوم با زباله‌های قابل کمپوست اجتناب کنیم.
» همچنین بخوانید راه و رسم بازیافت در مونترال
در نهایت متعهد باشیم که زباله‌ها را بر اساس برنامه‌ریزی هفتگی شهرداری محله‌مان در سطل‌های قهوه‌ای و جلوی درب منزل قرار دهیم.
تعهد و آگاهی ما در مورد زباله‌های ارگانیک کمک می‌کند که حجم زباله‌هایی که در زمین دفن می‌شوند کاهش یابد، حجم عملیات مورد نیاز برای تولید کمپوست کم شود و در نهایت شهر ما از نظر معیارهای زیستی، نظیر کیفیت خاک، آب و هوا جای بهتری برای زندگی گردد.
