شهرام يزدان‌پناه
مونترال هفته گذشته را با یک خبر غافلگیرکننده آغاز کرد. بمباردیه غول صنعت هوانوردی کانادا ناگهان اعلام کرد که قصد دارد ۵ هزار نیروی کار را تعدیل کند. نیمی از این تعداد، کبکی‌هایی هستند که طبق اعلام بمباردیه ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده شغل خود را از دست خواهند داد.
بی‌کار شدن این تعداد آدم متخصص موضوعی نبود که بتوان به‌سادگی از کنارش گذشت. سیاستمداران کبکی فوراً دست‌به‌کار شدند و حدود یک هفته بعد سروصداهایی از این‌طرف و آن‌طرف شنیده شد و به نظر می‌رسید همه مشغول رایزنی برای حل این مشکل هستند.
همچنین بخوانید:
گفته شد که قرار است فهرستی از افرادی که قرار است بی‌کار شوند همراه با تخصصشان تهیه شود تا آئرومونترال با همکاری سایر شرکت‌های هوافضایی شهر مونترال یا استان کبک، شرایط استخدام آن‌ها در یک کمپانی دیگر را فراهم آورند.
اما بمباردیه چگونه به چنین وزنه سنگین و تأثیرگذاری در بازار شغل کبک و مخصوصاً مونترال تبدیل‌شده و چه شد که مونترال پایگاه صنعت هوافضای کانادا شد. برای رسیدن به پاسخ این پرسش باید کمی در زمان به عقب بازگردیم.
داستان بمباردیه
داستان شرکت عظیم بمباردیه مثل ماجرای خیلی از شرکت‌های بزرگ دنیا از یک خانواده معمولی در یک شهر معمولی با یک نیاز و قلبی مشتاق شروع شد. ماجرای بمباردیه با یک تعمیرکار ماشین‌های کشاورزی به نام «ژورف آرمان بمباردیه» در حومه شهر کبک شروع شد که در یک روز بورانی و وقتی برف همه راه‌ها را بسته بود، پسر ۲ ساله خود را در راه بیمارستان از دست داد. برای شروع داستان یک شرکت هواپیماسازی، ماجرای مرتبطی به نظر نمی‌رسد اما نکته اینجاست که بمباردیه در ابتدا اصلاً یک کمپانی هواپیماسازی نبود.
اتفاقی که به آن اشاره کردیم باعث شد تا مسیو بمباردیه به فکر ساخت وسیله نقلیه موتوری بیفتد که با آن بتوان روی برف اسکی کرد. حاصل مدت‌ها طراحی و ساخت او منجر به اختراع اسنومبیل شد. همان وسیله محبوبی که امروزه بیشتر به‌عنوان تفریح و سرگرمی از آن استفاده می‌شود، روزگاری قرار بود ناجی جان آدم‌ها باشد.
در آن روزگاران راه‌های کانادا برف‌روبی نمی‌شد و اگر هم راهی تمیز می‌شد صرفاً به همت خود مردم بود. ازاین‌رو وقتی بارش برف فزونی می‌گرفت، عملاً راه‌ها بسته می‌شد تا برف به‌مرورزمان کوبیده شده و برف روی برف انباشته شود و راهی برفی شکل گیرد.
داستان شرکت عظیم بمباردیه با یک تعمیرکار ماشین‌های کشاورزی به نام «ژورف آرمان بمباردیه» در حومه شهر کبک شروع شد که در یک روز بورانی و وقتی برف همه راه‌ها را بسته بود، پسر ۲ ساله خود را در راه بیمارستان از دست داد. این اتفاق جرقه اختراع اسنومبیل بود که موتور محرک شرکت بمباردیه شد. شرکتی که تازه در دهه ۸۰ با خرید سهام چند شرکت ورشکسته هواپیماسازی، وارد دنیای هوانوردی شد.
شرایط محیطی و عملکرد خوب اسنومبیل ساخت بمباردیه باعث شد تا کاسبی او رونق چشمگیری پیدا کند و شرکت بمباردیه متولد شود. شرکتی که تا سال‌ها فقط سازنده اسنومبیل بود.
حساب بانکی بمباردیه در سال‌های دهه ۸۰ به لطف تولیدات متنوع خود در عرصه خودرو، ترابری سنگین و صدالبته اسنومبیل، پر از پول بود. درست در همین زمان شرکت عظیم دولتی کانادایر که سازنده هواپیما بود با بزرگ‌ترین زیان مالی تاریخ کانادا روبرو شد و بمباردیه آن را به قیمت ناچیزی خرید. کمی بعد بمباردیه چند شرکت دیگر در آستانه ورشکستگی مثل هاویلند-کانادا، شورت‌برادرز و لیرایر آمریکایی را نیز خرید و به بازوی هوافضایی خود اضافه کرد تا به مهره‌ای قدرتمند و تأثیرگذار در صنعت هواپیماسازی جهان تبدیل شود.
تمرکز عمده بخش هوافضای شرکت بمباردیه در مونترال باعث شد تا سایر شرکت‌های قطعه‌سازی در صنعت هوافضا نیز به‌تدریج این شهر را به‌عنوان پایگاه طراحی یا تولید خود انتخاب کنند. موضوعی که مونترال طی سال‌های ابتدایی قرن بیست و یکم به یکی از مراکز صنعت هوافضای آمریکای شمالی تبدیل کرد.
اما امروز دیگر فقط بمباردیه نیست که قلب هوافضای مونترال را تپنده نگه می‌دارد. حالا ۳ کمپانی «بل بالگرد»، «پرات اند ویتنی» و «کائه (CAE)» نیز آن‌قدر بزرگ هستند و آن‌قدر محصولات پیشرفته‌ای می‌سازند که صنعت هوافضای مونترال را بزرگ و قوی و زنده کرده است.
پرواز مونترال
می‌گویند مونترال تنها شهر دنیا است که از نوک تا دم هواپیما در آن ساخته می‌شود. صنایع ریزودرشت ساخت قطعات و تجهیزات هواپیمایی مونترال صد درصد یک هواپیمای کامل را همین‌جا تولید می‌کنند. آمار سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که حدود ۴۰ هزار مونترالی در یکی از ۲۰۰ کمپانی هوافضایی مونترال کار می‌کنند. نیروی کار متخصص و پرتعدادی که سالانه حدود ۱۵ میلیارد دلار صادرات برای استان کبک به ارمغان می‌آورد. این یعنی نیمی از نیروی کار در صنعت هوافضای کانادا در مونترال متمرکز شده است.
این آمار همچنین نشان می‌دهد که ۷۰ درصد تحقیقات هوافضایی کانادا در یکی از پنج دانشگاه بزرگ شهر مونترال انجام می‌شود. این اعداد و ارقام زمانی اهمیت استراتژیک صنعت هوافضای مونترال را برای شما مشخص می‌کند که بدانید ۸۰ درصد محصولات هوافضایی تولید شده در استان کبک به خارج از مرزهای کانادا صادر می‌شود.
می‌گویند مونترال تنها شهر دنیا است که از نوک تا دم هواپیما در آن ساخته می‌شود. صنایع ریزودرشت ساخت قطعات و تجهیزات هواپیمایی مونترال صد درصد یک هواپیمای کامل را همین‌جا تولید می‌کنند.
دانشگاه‌‌های مونترال نیز نقشی مهم در فعال باقی ماندن صنعت هوافضای مونترال بازی می‌کنند. سالانه صدها دانشجو در رشته‌های مختلف از مهندسی تا مدیریت پروژه، طرح‌ها و کارآموزی‌های خود را در صنایع مختلف هوافضایی مونترال طی می‌کنند. فرصتی استثنائی که به دانشجویان مونترالی فرصت و انگیزه تحقیق و توسعه فناوری‌های مدرن در این حوزه را می‌دهد.
مونترال فقط در زمینه تولید هواپیما و قطعات آن پیشتاز نیست. این شهر همچنین در صنعت تعمیر و نگهداری هواپیما نیز قدم‌های بزرگی برداشته است. آشیانه‌های پرتعداد تعمیر هواپیما در فرودگاه‌های اطراف مونترال و همچنین دو مرکز معروف آموزش تکنسین نگهداری هواپیما، از این شهر پایگاه مهم و ارزشمندی در صنعت تعمیر هواپیما ساخته است. کالج‌های هوافضایی مونترال به علاقه‌مندان تخصص‌های فراوانی از کابل‌کشی، مونتاژ بدنه تا حتی نقاشی هواپیما را آموزش می‌دهند.
شغل هوافضایی یعنی راه رفتن روی پوست موز
با همه این تعریف‌ها و علی‌رغم پویایی صنعت هوافضای مونترال، کار کردن در این صنعت در مونترال بسیار مخاطره‌آمیز است. چراکه هر آن احتمال تعدیل نیرو و اخراج تعداد زیادی شاغل در صنعت هوافضای مونترال می‌رود. دلیل عمده این موضوع هم به ساختار بزرگ‌ترین شرکت هوافضای این شهر یعنی بمباردیه بازمی‌گردد.
این شرکت قدیمی که به‌نوعی باعث افتخار استان کبک و کشور کاناداست هنوز به شکل خانوادگی اداره می‌شود. امروز نوادگان «ژورف آرمان بمباردیه» از سهامداران عمده این شرکت هستند که دیگر صرفاً یک شرکت سازنده نیست. این کمپانی بین‌المللی که حالا محصولات آن از قطار، اسنومبیل و حتی هواپیماهایش در سرتاسر دنیا تولید و فروخته می‌شوند، یک شرکت سرمایه‌گذاری عظیم است. به اعتراف تعدادی از کارمندان بمباردیه، کنترل خانوادگی بر تصمیمات مهم شرکت، خلاقیت و جسارت مدیران بالایی و حتی میانی شرکت را کشته و انگیزه لازم بین نیروها برای مبارزه جهت بقای بمباردیه را نابود کرده است.
در سال‌های گذشته این شرکت با معضلات اقتصادی فراوانی دست‌به‌گریبان بوده است. هر بار هم وضعیت به جایی رسیده که دولت کبک یا دولت کانادا به داد شرکت رسیده‌اند. دلیلش هم بسیار روشن است. اگر بمباردیه سقوط کند، اقتصاد استان سقوط خواهد کرد و کانادا ضربه مهلکی خواهد خورد.
مشکلات چند سال اخیر منجر به از دست دادن یکی از پروژه‌های بزرگ شرکت شد. همین سال گذشته بود که بمباردیه بعد از وضع عوارض سنگین گمرکی توسط آمریکا روی سفارش بزرگ دلتا ایر از بمباردیه، مجبور شد خط تولید هواپیماهای سری C که اعتبار شرکت را روی آن به گرو گذاشته بود، به ایرباس بفروشد و فناوری و طراحی خود را واگذار کند. امروز هم خبرهای خوبی از خط تولید سری Q به گوش نمی‌رسد. با این حساب باید منتظر ماند و دید آیا بر فراز ابرها تصمیمی برای بمباردیه گرفته خواهد شد یا نه!
همچنین بخوانید:
