هدی حسینی
هیلی ویکنهایزر Hayley Wickenheiser یکی از باپشتکارترین بازیکنان هاکی زنان در رده ملی و باشگاهی کانادا بود. او سال گذشته بعد از ۲۴ سال ورزش حرفه ای از هاکی خداحافظی کرد و اولین زنی است که در این رشته در یک پست غیر از دروازه بانی به صورت تمام وقت فعالیت کرده است. ویکنهایزر سابقه مدال آوری در المپیک را هم برای کانادا دارد و عجیب ترین بخش تجربه حرفه ای او در ورزش این است که در لیگ مردان بازی کرده است. او سال ۲۰۰۳ در لیگ دسته سوم هاکی فنلاند در تیم مردان بازی کرد و توانست گل هم بزند. او سابقه بازی در لیگ مردان سوئد را هم دارد. دلیل انتخابش این بود که لیگ های اروپایی در مقایسه با لیگ های امریکای شمالی کمتر فیزیکی هستند.
اما مسئله ای که اخیرا این بازیکن سابق هاکی را دوباره مطرح کرده به صحبت های اخیر او برمی گردد. «سی بی سی» اخیرا بخش صوتی را با عنوان «صدای خود بازیکنان» در وب سایت خود قرار داده که در آن ورزشکاران حرفه ای از تجربیات و خاطرات خود صحبت می کنند. ویکنهایزر در این مصاحبه با اشاره به چند مورد ضرباتی که در طول سال های ورزش حرفه ای به سرش وارد شده اعلام کرده که می خواهد بعد از مرگش مغز خود را برای انجام تحقیقات در زمینه ضربه مغزی ورزشکاران حرفه ای اهدا کند. او با مرور خاطراتش گفته که با آن که ضربات مغزی دستکم به شش هفته استراحت کامل نیاز دارد او در بدترین موردی که برایش پیش آمده بود در کمتر از چهار هفته به بازی های حرفه ای بازگشت. الهام بخش او برای گرفتن این تصمیم استیو مونتادور یک بازیکن سابق دیگر هاکی است که سه سال قبل در سی و پنج سالگی درگذشت و کالبدشکافی نشان داد علت مرگ ضربات متعدد مغزی بوده که به او وارد شده. مجموعه این تجربه ها به ویکنهایزر این اراده را داده که به سراغ رشته پزشکی برود و با هدف کار کردن در بخش اورژانس در این رشته مشغول تحصیل بشود.
تغییر قوانین برای حمایت از آسیب دیدگان
هاکی تنها ورزشی نیست که در آن بازیکنان حرفه ای با خطر ضربه مغزی که در هنگام وقوع چندان هم جدی گرفته نمی‌شود مواجه است. در ورزش فوتبال هم بارها اتفاقاتی مشابه برای بازیکنان رخ داده که منجر به تغییر قوانین شده. برای مثال در لیگ فوتبال انگلیس اگر داور حس کند بازیکنی از ناحیه سر ضربه خورده باید از بازیکن بخواهد که زمین را ترک کند و اگر پزشک تیم سلامت او را تایید کند می‌تواند به بازی برگردد. این جا دیگر نظر مربی تیم شرط نیست. همه ساله هم قبل از شروع فصل در آزمایش های پزشکی که طبق روال از تک تک بازیکنان انجام می شود، آزمایش های مربوط به سیستم عصبی را گنجانده‌اند. در صورت وارد شدن ضربه به سر یک بازیکن هم او تحت نظارت پزشک قرار می گیرد و تا مدتی اجازه بازی کردن را ندارد. در کانادا به خاطر محبوبیت دیگر رشته های ورزش زمستانی غیر از هاکی، می تواند تعداد بازیکنان آسیب دیده در این زمینه بیشتر هم باشد. به عنوان نمونه در رشته های مختلف اسکی هر اسکی باز با خطر سرنگونی و ضربه به سر مواجه است و بررسی ها نشان داده که در مجموع ورزشکارانی که سابقه وارد شدن ضربه به سرشان وجود دارد در معرض خطر بیشتری هستند.
در مورد ورزش های فوتبال آمریکایی وهاکی، بعد از مدت ها بی‌توجهی و سرپوش گذاشتن، تحقیقات در زمینه اعصاب و ضربه مغزی چنان پیشرفت کرده که برای بازیکنان شاغل در این لیگ ها مفید واقع شده و توانسته به تغییر قوانین به سود بازیکنان بیانجامد. در این میان اما بازیکنان برجسته بزرگی هم قربانی شدند. با این حال هم چنان هیچ سیستم منظمی برای ثبت یک چنین آسیب هایی وجود ندارد و طبق ادعای «سی بی سی» سازمان های ورزش ملی کانادا در مواجهه با سوالات خبرنگاران در این زمینه اعلام کرده اند که این اطلاعات برای حفاظت از حریم خصوصی ورزشکاران حرفه ای، محرمانه هستند.
این مقاله در شماره بیست‌ودوم مجله «مداد» منتشر شده است.
