آه، ای کانادا

زمان: ۱۲ آوریل ۱۹۶۷

مکان: مجلس عوام کانادا

نمایندگان مجلس عوام، چندین ماه بود که بر سر تصمیم مهمی با یکدیگر بحث و مذاکره می‌کردند. بحثی که سرنوشت یک رویداد مهم ملی را برای همه نسل‌های کانادایی بعد از آن تحت تاثیر قرار می‌داد. آوایی که قرار بود همیشه و همه جا با برافراشته شدن پرچم کانادا، سروده شود و در دل هر کانادایی غرور و افتخار و نام میهنش را زنده کند. آن روز بهاری در دوازدهم آوریل سال ۱۹۶۷، نمایندگان سرانجام تصمیم گرفتند تا سرود ملی کانادا را که سال‌های مدیدی بود با عنوان «خداوند ملکه را حفظ کند» بین همه شناخته می‌‌شد به سرودی دیگر تبدیل کنند. سرودی که بیش از قبل به همه مردم و کسانی که به میهنشان عشق می‌ورزیدند، تعلق داشته باشد. سرودی که اولین بار به زبان فرانسوی و در شهر کبک سیتی در ایالت کبک نوشته شده بود.

سِرآدولف بازل روتییر Sir Adolphe-Basile Routhier یک کبکی هنرمند و حقوق‌دان از خانواده‌ای با اصالت‌ فرانسوی بود که در دانشگاه لاوال، وکالت خوانده بود. آدولف، عاشق ادبیات و هنر بود و از دوران جوانی شعر می سرود. وقتی دانشجوی جوانی در سال‌های آخر تحصیلش در دانشگاه لاوال بود، جایزه مهمی برای نوشتن یک متن ادبی درباره تاریخ کانادا برنده شد. اما این بزرگترین افتخار او نبود. از آنجایی که علاقه به ادبیات همواره با او بود اما به مناسبت حرفه‌اش در عرصه مسائل حقوقی و سیاسی نیز فعالیت می‌کرد، ترجیح داد به عنوان روزنامه‌نگار حقوقی با دو نشریه مهم اواخر سال‌های ۱۸۷۰ که در مونترال و کبک سیتی به چاپ می‌رسیدند، همکاری کند. او مقاله‌های سیاسی اجتماعی زیادی در این دو نشریه می‌نوشت که در بسیاری از آن‌ها سیاست‌های نادرست اجتماعی را هم نقد می‌کرد. در همین سال‌ها بود که او شعری سرود که حدود ۱۰۰ سال بعد به عنوان سرود ملی کانادا انتخاب شد.

شعر او با عنوان «آه، ای کانادا»
(O! Canada) به زبان فرانسوی سروده شد و نخستین بار به افتخار کنگره کانادایی‌های فرانسوی‌تبار کبک و به مناسبت یک جشن مذهبی رونمایی شد. موسیقی که روی این شعر کار شده بود کار یک آهنگساز سرشناس کبکی به نام کالیکسا لاوالیه Calixa Lavallée بود. او پسر یک خانواده معمولی در کبک بود که از خود در زمینه موسیقی استعداد نشان داده بود و در سن ۱۳ سالگی موفق شده بود در یک اجرای ویژه مراسم مذهبی سلطنتی در مونترال، پیانو بنوازد. همین مساله سرآغاز تحصیل موسیقی او شد و سرانجام برای کسب مهارت بیشتر راهی امریکا شد. او در آمریکا قطعات موسیقی زیادی را تهیه و اجرا کرد که شهرتش در کانادا را هم دوچندان کرد و به همین دلیل پس از بازگشت و با حمایت مالی طرفدارانش توانست یک کنسرواتور موسیقی مشهور کانادایی راه بیندازد. در خلال همین سال‌ها بود که او برای ساختن موسیقی روی شعر روتییر از طرف کبکی‌ها انتخاب و توانست آهنگ بسیار مناسبی برای این شعر فرانسوی تنظیم کند. با اینهمه او موفقیتی را که خودش دوست داشت در انجام این کار ندید. شاید نمی‌توانست پیش بینی کند که موسیقی که ساخته است یک قرن بعد سرود ملی کانادا خواهد شد. او دوباره به آمریکا بازگشت و در همان‌جا هم درگذشت اما جسدش را بعدها به گورستان مشهور مونترال در کت دنژ آورده و به خاک سپردند.

اما این پایان ماجرای سرود فرانسوی روتییر و لاوالیه نبود. تقریبا ۲۰ سال بعد از اولین اجرای این سرود یعنی در سال ۱۹۰۱، دوک و دوشس کورن وال، شاه جرج پنجم و همسرش کویین مری به کانادا سفر کردند. در مراسم استقبال از آن‌ها، دانش‌آموزان، سرود «آه ای کانادا» را که به شکلی ابتدایی به انگلیسی ترجمه شده بود را با همان موسیقی لاوالیه، برای خانواده سلطنتی اجرا کردند که به شدت مورد استقبال آن‌ها قرار گرفت. همین مساله باعث شد تا چندسال بعد در تورنتو یک کمپانی موسیقی تصمیم بگیرد تا این شعر و موسیقی را با سر و شکل و تنظیم با کیفیت‌تری به همه مردم کانادا معرفی کند. برای این کار لازم بود تا ترجمه انگلیسی مناسب با دقت بالاتر از اصل شعر فرانسوی انجام شود.

این بار هم قرعه به نام یک حقوق‌دان مونترالی به نام روبرت استنلی ویر Robert Stanley Weir افتاد. او دکترای حقوق از مک گیل داشت و برادرش یکی از اعضای مهم پارلمان کبک بود. با این حال او نیز مانند روتییر شاعر سرود اصلی، شاعر هم بود و اشعار زیادی سروده بود. ویر، به مناسبت سیصدمین سال تاسیس کبک، با الهام از شعر روتییر یک نسخه جدید به زبان انگلیسی نوشت که بسیار مقبول افتاد و با همان موسیقی که لاوالیه تنظیم کرده بود و با تغییرات دیگری در سال ۱۹۰۸ رونمایی شد.

ملودی این شعر به سرعت در تمام کانادا شهرت پیدا کرد و حالا هیچ کانادایی نبود که این شعر را نشناسد. اما با این حال هنوز هم کانادا به طور رسمی هیچ سرود ملی نداشت و از همان سرود قدیمی سلطنتی استفاده می‌کرد تا اینکه در سیزدهم آوریل ۱۹۶۷، مجلس عوام علی‌رغم مخالفت عده زیادی از انگلیسی‌زبانان که نمی‌خواستند این سرود را به رسمیت بشناسند، «آه، ای کانادا» را رسما سرود ملی کشور معرفی کرد.

متن اصلی این شعر اما در ژانویه امسال (سال ۲۰۱۸) تغییر یافت. دولت لیبرال جاستین ترودو که به برابری جنسیتی خیلی بها می‌دهد، عبارت all thy sons در بند دوم شعر را به عبارت all of us command تغییر داد.