سپهر صادقی
از بین رفتن روند صعودی و آغاز روند نزولی تعداد مبتلایان و نیز جان‌باختگان، خبر خوبی برای کاناداست. با این وجود، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اقدام برای حذف ناگهانی محدودیت‌هایی نظیر فاصله‌گیری اجتماعی، پیامدهای ناگوار سنگینی را برای کشور به همراه دارد. سه متخصص حوزه سلامت و درمان در مقاله‌ای در سی‌بی‌سی به تشریح این موضوع می‌پردازند.
چند روز پیش بود که جاستین ترودو در کنفرانس خبری روزانه خود گفت: «تدابیری که اتخاذ کردیم تاکنون جواب داده است. در واقع، در بسیاری از نقاط کشور، شاهد افقی شدن نمودار هستیم.» با وجود اینکه این خبر بسیار خوب است، اما واقعیت این است که هنوز به پایان راه نرسیده‌ایم. ولی چرا؟
برای درک این چرایی، می‌توانیم یکی از ساده‌ترین و قدیمی‌ترین شیوه‌های مدلسازی بیماری‌های عفونی را به کار گیریم. این مدل SIR نام دارد.
- حرف S به معنای تعداد افراد مستعد (Susceptible) به عفونت است؛
- حرف I به معنای تعداد افرادی است که اکنون مبتلا و گرفتار عفونت (Infectious) شده‌اند؛
- حرف R هم نشانگر تعداد افراد بهبودیافته (Recovered) از بیماری است.
با بررسی تعداد کانادایی‌هایی که در هر کدام از این سه دسته قرار می‌گیرند، می‌توانیم تصویر خوبی از وضعیت شیوع ویروس در کشور داشته باشیم که این به ما برای پیش‌بینی آینده هم کمک شایانی خواهد کرد.
در ابتدای همه‌گیری کووید-۱۹، ۳۷ میلیون کانادایی در دسته افراد مستعد به ابتلا (S) قرار می‌گرفتند.
تعداد بالای این افراد، دلیل مهمی برای انجام اقداماتی به منظور جلوگیری از ابتلای آنها شد. مبتلا شدن شمار زیادی از مردم مردم سبب هجوم تعداد زیادی از بیماران به مراکز درمانی می‌شد که البته بسیاری از آنها فاقد امکانات کافی برای پذیرش همه این افراد بودند و در نتیجه، با مرگ گسترده شهروندان روبرو می‌شدیم. به همین دلیل اقداماتی نظیر قرنطینه، فاصله‌گیری اجتماعی، تعطیلی مدارس و محدودیت‌های سفر اجرایی شد.
دقیقا به همین دلیل است که برای تصمیم‌گیری برای بازگرداندن اوضاع به حالت عادی و برداشتن محدودیت‌های اخیر، نباید فقط به نمودار و صاف شدن آن دقت کنیم، بلکه تعداد افرادی که همچنان مستعد بیمار شدن هستند را نیز باید مد نظر قرار داد.
با فرض اینکه افراد بهبود یافته از کووید-۱۹ در برابر آن ایمن شده‌اند، این گونه نتیجه‌گیری می‌کنیم که هر قدر کانادایی‌های بیشتری مبتلا شده و سپس بهبود یابند، نیاز کمتری به فاصله‌گیری اجتماعی و محدودیت‌های دیگر داریم.
آمارها تا روز ۲۸ آوریل نشان می‌دهد ابتلای بیش از ۴۹ هزار کانادایی به کووید-۱۹ به صورت قطعی تائید شده است. از این تعداد، ۲۷۶۶ نفر فوت کردند و بقیه نیز یا همچنان گرفتار بیماری هستند یا بهبود یافته‌اند. با فرض درست بودن این آمارها، اندکی کمتر از یک هزارم جمعیت کانادا با این بیماری درگیر بوده‌اند. به این ترتیب، همچنان بیش از ۹۹/۹ درصد از کانادایی‌ها مستعد ابتلا به کووید-۱۹ هستند.
به کلامی دیگر، می‌توان گفت که اکثریت قابل توجه کانادایی‌ها همچنان مستعد ابتلا به کووید-۱۹ هستند. این بدان معناست که کانادایی‌ها همچنان در موقعیتی قرار دارند که در ابتدای ماه مارس با آن روبرو بودند و به شدت به تدابیر محدودکننده نیاز دارند.
اما روی دیگر سکه این است که وضعیت ما اکنون با وضعیت یکی دو ماه پیش یکسان نیست. منابع دارویی، تجهیزات حفاظتی و نیز درآمد خانواده‌ها با وضعیت وخیمی روبروست. اقتصاد با ضربه بزرگی روبرو شده که سبب می‌شود فشار بیشتری بر کانادایی‌ها و نظام سلامت وارد شود. به همین دلیل، اقدامات بعدی باید با هشیاری تمام صورت گیرد.
تدابیری که کانادا تاکنون برای جلوگیری از شیوع ویروس در پیش گرفته شاید توانسته باشد جلوی سیر صعودی نمودار را بگیرد، اما نباید فراموش کنیم که اکثریت قریب به اتفاق جامعه همچنان مستعد بیمار شدن هستند و در صورت فراهم نشدن موارد زیر، همچنان این خطر آنها را تهدید می‌کند.
- کاهش درصد کانادایی‌های مستعد بیماری (واکسن)
- اطمینان از اینکه افرادی که یک بار مبتلا شدند، دیگر مبتلا نمی‌شوند (تست پادتن)
- درمان موثر افراد مبتلا به کووید-۱۹ (دارو)
- قطع زنجیره انتقال (رهگیری گسترده تماس‌های فردی)
تا وقتی که ترکیبی از این چهار راهکار اجرایی نشده یا همه‌گیری ویروس به هر نحوی در کانادا از بین نرفته، نباید نتیجه‌گیری کنیم که وقت کاهش تدابیر در پیش گرفته شده فرا رسیده است.
با وجود اینکه اکثریت قابل توجه کانادایی‌ها همچنان مستعد ابتلا هستند، خبر خوب این است که با اقدامات صورت گرفته، برای خودمان وقت خریده‌ایم تا بتوانیم نظام سلامت و درمان کشور را برای رویارویی با افزایش تعداد مبتلایان، تقویت کنیم. همچنین فرصتی برای تقویت زنجیره تامین برای موج احتمالی بعدی هم فراهم شده است. تجربیات کشورهای دیگر، درس‌های خوبی برای کانادا به همراه داشته است.
آقای ترودو چند روز پیش گفته بود: «منحنی صاف شده، ولی ماجرا هنوز تمام نشده است. ما در میانه جدی‌ترین موقعیت اضطراری سلامت عمومی در تاریخ کانادا هستسیم و اگر محدودیت‌ها را به شکلی سریع برداریم، ممکن است همه پیشرفت‌های اخیر را از دست بدهیم.»
به عبارت دیگر، نباید وقتی را که از طریق فاصله‌گیری اجتماعی و تدابیر سلامت عمومی خریده‌ایم، با اعلام پیروزی زودهنگام و یا بی‌توجهی به کمبودهای موجود در زمینه تجهیزات پزشکی و نیز دارو، هدر بدهیم.
باید از زمان باقیمانده برای پیشگیری راهبردی از شیوع ویروس و حفاظت از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه استفاده کنیم.
خبرهای صبحگاهی
