شهرام يزدان‌پناه
پنجشنبه شب، خانم دنیل مک‌کن، وزیر بهداشت استان کبک طی نشستی خبری اعلام کرد که تست اولیه آلودگی یک خانم ساکن مونترال به کروناویروس مثبت بوده و مقامات بهداشتی منتظر دریافت تایید آزمایش از مرکز ملی آزمایشگاهی کانادا واقع در وینیپگ هستند. این چهاردهمین مورد آلودگی به کروناویروس در کانادا و سومین مورد با منشا ایرانی بود. قبلا هم یک خانم در استان بریتیش کلمبیا و یک خانم در تورنتو در اثر سفر به ایران به این ویروس آلوده شده بودند. شوهر خانم تورنتویی نیز این ویروس را از همسر خود دریافت کرده بود.
در مورد بیمار مونترالی داستان از این قرار بوده که یک خانم ایرانی روز دوشنبه ۲۴ فوریه با پرواز قطری در مونترال به زمین می‌نشیند. اما از آنجاییکه علائم خفیف سرماخوردگی داشته بلافاصله و در عصر همان‌روز به بیمارستان VERDUN مراجعه و از او تست کرونا گرفته می‌شود. بیمار مورد نظر که اسم او فاش نشده، طی این مدت به محل کار خود مراجعه ننموده و از وسایل حمل و نقل عمومی نیز استفاده نکرده است. جواب آزمایش که روز پنجشنبه آماده شد نشان از احتمال قوی آلودگی او به ویروس کرونا داشت. موضوعی که بلافاصله به اطلاع مردم رسید. وضعیت عمومی این بیمار فعلا خوب است و خود را در منزلش قرنطینه کرده است.
این خبر باعث شد تا «مداد» بلافاصله به سراغ دکتر امیر خدیر، میکروبیولوژیست و پزشک متخصص امراض عفونی در بیمارستان Pierre-Le Gardeur برود. شاید صحبت از یک موضوع پزشکی با امیر خدیر که یک سیاستمدار سابق کبکی، یک فعال سیاسی دو آتشه و عضو حزب چپ‌گرای کبک سولیدر است، کمی عجیب به نظر برسد اما دکتر خدیر ضمن حفظ مرز بین دانش و سیاست، به سوالات از منظری کاملا علمی پاسخ داد.
آیا ابتلا به کووید-۱۹ یا آلودگی به کروناویروس به معنی پایان دنیا و مرگ است؟
کاملا برعکس! اگر شما نگاهی به آمار بیندازید می‌بینید که شانس بهبود بیماران مبتلا به کروناویروس حدود ۹۸ درصد است. چند بیماری دیگر می‌شناسید که شانس بهبود در آن به این خوبی باشد. این تصور که کروناویروس کشنده است بسیار غلط است. البته که نباید موضوع را بی‌اهمیت تلقی کرد اما همچنین نباید وحشت‌زده شد.
با این حساب چرا این ویروس این قدر خبرساز شده و وحشت عمومی ایجاد کرده است؟
خیلی ساده! چون این نسخه‌ی کروناویروس برای انسان یک ویروس جدید بود و یک بیماری جدیدی به وجود می‌آورد که نه سیستم پزشکی و درمانی و نه سیستم ایمنی بدن انسان‌ها برای مبارزه با آن آماده نبود. بنابراین اگر می‌شد جلوی شیوع جهانی آن را گرفت خیلی خوب می‌شد. همین دو موضوع یعنی جدید بودن ویروس و بیماری ناشی از آن و تلاش برای جلوگیری از همه‌گیری جهانی باعث خبررسانی گسترده و شیوع وحشت بین مردم شد. ببینید به عنوان یک مثال ساده، آنفولانزا هر سال باعث مرگ هزاران نفر در سراسر جهان می‌شود (و از منظری، بدتر از کروناویروس است). اگر می‌شد جلوی کروناویروس را گرفت که شیوع جهانی پیدا نکند، هر سال و در فصل شیوع بیماری‌های ویروسی، بار بزرگی از دوش سیستم درمانی کشورها برداشته می‌شد. اما به هر دلیلی میسر نشد و حالا دیگر دلیلی برای وحشت وجود ندارد. باید مثل بقیه بیماری‌ها نسبت به آن آگاه بود و بهداشت را رعایت کرد.
امیر خدیر، پزشک متخصص بیماری‌های عفونی: بیماری کووید۱۹ که در اثر آلودگی به کروناویروس به وجود می‌آید برخلاف پوشش گسترده خبری و در مقایسه با سایر بیماری‌ها، کشنده محسوب نمی‌شود اما در حال حاضر درمان یا واکسنی هم ندارد. پوشش خبری صرفا به خاطر جدید بودن ویروس بوده و تلاش برای جلوگیری از شیوع جهانی آن اما حالا که شیوع پیدا کرده تنها راه مبارزه در حال حاضر، پیشگیری (با رعایت بهداشت) و همزمان تقویت سیستم ایمنی بدن به کمک خوردن ویتامینC، خوب استراحت کردن و از همه مهم‌تر، پرهیز از استرس و وحشت است چون استرس سیستم ایمنی بدن را ناکارآمد می‌کند.
این روزها خیلی درباره آندمیک شدن بیماری می‌شنویم. این لغت یعنی چه؟
در زمان شیوع یک بیماری ما با دو اصطلاح اپیدمیک و آندمیک روبرو هستم. اپیدمیک یعنی به نوعی شیوع محلی یک بیماری و آندمیک یعنی شیوع جهانی آن. از ابتدای معرفی نسخه‌ی جدید ویروس کرونا، تلاش‌ها این بود تا اپیدمی کووید-۱۹ در چین، آندمیک و جهانی نشود که به دلیل دیر عمل کردن مسئولان چینی، متاسفانه این بیماری جهانی شد. البته که چینی‌ها در روزهای نخست اطلاعات کافی نداشتند اما عملکرد دولت ایران در حالی که اطلاعات چینی‌ها را داشت، ماجرا را دو برابر حاد کرد.
با توجه به نوع عملکرد دولت ایران که شما هم اشاره کردید، امروز شاهد هستیم که اولین نمونه‌های آلوده در بسیاری از کشورهای دنیا، مسافرانِ از ایران برگشته هستند. دیشب هم اعلام شد نخستین بیمار کبکی مبتلا به کووید۱۹ یک خانم ایرانی است که دوشنبه از ایران برگشته. چه باید کرد؟
اگر کسی به تازگی از ایران برگشته و ابتدایی‌ترین علائم سرماخوردگی مثل آبریزش بینی، خارش گلو و لرز دارد، بلافاصله و ضمن رعایت همه اصول بهداشتی باید خود را به پزشک معرفی کند. ماسک بزند، در اماکن عمومی مثل آسانسور یا ورودی و خروجی ساختمان‌ها به چیزهایی که مردم عمدتا دست می‌زنند، دست نزند و خود را قرنطینه کند تا جواب آزمایشش بیاید. اصلا نباید منتظر تب یا سرفه بماند. بنابراین افراد باید احساس مسئولیت کنند و خودشان سخت‌گیری کنند تا بیماری به کس دیگری منتقل نشود. بگذارید من دوباره تأکید کنم: اگر به تازگی از ایران برگشته‌اید یا با هم‌وطنی که تازه از ایران برگشته در تماس بوده‌اید و کوچک‌ترین علامت سرماخوردگی جزئی در حد خارش گلو و آبریزش دارید فورا خودتان را ایزوله کنید و با مقامات پزشکی استان (اینفو سانته با تلفن ۸۱۱) تماس بگیرید و گزارش دهید. اگر بگذاریم تا علائم شدید مثل تب بالا و سرفه به سراغ بیمار بیاید و بعد به فکر کروناویروس بیفتیم، شاید ویروس به ده‌ها نفر دیگر منتقل شده باشد و برای سلامتی خود بیمار هم خطرناک‌تر شده باشد. توصیه من این است که ریسک نکنید. نه برای خودتان و نه برای دیگران.
امیر خدیر: بگذارید من تأکید کنم، اگر به تازگی از ایران برگشته‌اید یا با هم‌وطنی که تازه از ایران برگشته در تماس بوده‌اید و کوچک‌ترین علامت سرماخوردگی جزئی در حد خارش گلو و آبریزش دارید فورا خودتان را ایزوله کنید و با مقامات پزشکی استان (اینفو سانته با تلفن ۸۱۱) تماس بگیرید و گزارش دهید. صبر نکنید تا تب بالا برود یا سرفه به سراغتان بیاید!
با توجه به اینکه بیماری کووید۱۹ یک بیماری ویروسی است، آیا دارو و درمانی وجود دارد یا باید بگذاریم سیستم ایمنی بدن، بیماری را دفع کند؟
امروزه علم پزشکی برای برخی از ویروس‌ها مثل ویروس هرپس که عامل تبخال پوستی یا تبخال تناسلی است، ویروس HIV که عامل ایدز است و ویروس عامل هپاتیت بی و هپاتیت سی دارو پیدا کرده است. این‌ها جدا از واکسن هستند (مثل واکسن آنفولانزا) که برای پیشگیری به کار می‌روند. پیدا کردن داروی درمانی برای ویروس‌ها به دلیل ساختار و مکانیزم سلولی آنها کار سختی است اما خوشبختانه سیستم ایمنی افراد سالم از پس آلودگی ویروسی برمی‌آید. توصیه این است که برای تقویت سیستم ایمنی بدنتان ویتامین C بخورید، خوب استراحت کنید، غذای مقوی بخورید و از همه مهم‌تر استرس و وحشت را از خودتان دور کنید. چون استرس بزرگ‌ترین دشمن سیستم ایمنی بدن است.
با این حساب به جای اینکه وسواس بگیریم و ذهن خود را درگیر آلوده نشدن به ویروس کنیم باید تلاش کنیم سیستم ایمنی بدن را تقویت کنیم. آیا دارویی برای تقویت سیستم ایمنی بدن وجود دارد؟
خیلی موارد هست اما آنچه من توصیه می‌کنم سیر است یا سیر خوابانده شده و پیر شده که ما در فرهنگ غذایی خودمان سیرترشی را داریم. سیر به دلیل تقویت و فعال‌سازی مثبت ترکیب میکروب‌های درون روده، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. استراحت و دوری از استرس هم که اشاره کردم تاثیر فوق‌العاده‌ای روی تقویت سیستم ایمنی بدن دارد. وحشت و استرس، سیستم ایمنی بدن را ناکارآمد می‌کند.
