تحریریه «مداد»
پس از ماجرای کشته شدن قاسم سلیمانی توسط ایالات متحده و موشک‌باران پایگاه آمریکایی در عراق توسط ایران، برخی رسانه‌ها از برخورد عجیب مقامات مرزی ایالات متحده با برخی کانادایی‌های ایرانی‌تبار خبر دادند.
سی‌بی‌سی به تازگی در گزارشی به بررسی این ماجرا و واکنش مقامات دولتی کانادا و ایالات متحده درباره آن پرداخته است.
شیرین در اتاقی که ویژه بازجویی بود، در برابر افسر مرزی ایالات متحده نشست. وضعیتش شبیه به چیزی بود که قبلا در فیلم‌ها دیده بود.
یک میز بلند، بین او و افسر بازجویی‌کننده قرار داشت. روی سقف، چهار مانیتور بود. قلب شیرین تند می‌زد. خوب به خاطر دارد که افسر از او پرسید: «مسلمان هستی؟»
شیرین فهیمی به سی‌بی‌سی می‌گوید: «سئوال شوکه‌آوری برایم بود. نمی‌دانم آیا کانادایی‌های دیگر نیز در مرز یا چنین سئوالاتی درباره باورهایشان روبرو می‌شوم یا نه.»
فهیمه یک هنرمند ۳۱ ساله ساکن تورنتو و البته متولد ایران است. او می‌گوید طی این سال‌ها همیشه با سئوالات اضافی برای دریافت اجازه سفر به ایالات متحده روبرو شده است.
اما آنچه در ۴ فوریه و اندکی پس از حضور در فرودگاه بین‌المللی پیرسون تورنتو روی داد، متفاوت بود. خانم فهیمی می‌گوید به اتاقی برده شد و سئوالاتی که هرگز فکر نمی‌کرد از یک شهروند کانادایی ممکن است پرسیده شود از او پرسیده شد.
از او پرسیده شد که موضعش در برابر دولت ایران چیست، چرا به کانادا آمده و چرا اسم شوهرش این قدر طولانی است!
این بازجویی ۴۵ دقیقه طول کشید و در نهایت، با گریه خانم فهیمی پایان یافت. پس از اینکه اجازه نیافت برای حضور در یک برنامه از قبل هماهنگ‌شده به سان فرانسیسکو برود، بلکه این فکر در ذهنش شکل گرفت که شهروندی کانادا که این قدر منتظرش بود آن قدرها هم ارزش نداشت، چون محل تولدش می‌تواند خیلی چیزها را تغییر دهد.
شیرین فهیمی تنها کسی نیست که این گونه با او برخورد می‌شود. سی‌بی‌سی با پنج کانادایی ایرانی‌تبار دیگر نیز گفتگو کرده که جلوی ورودشان به این کشور گرفته شده است. البته اداره گمرکات و حفاظت مرزهای آمریکا می‌گوید اداره سیاتل این سازمان به اشتباه جلوی ورود این کانادایی‌ها را گرفته است.
دو نفر از این افراد گفتند که پیش از ورود به کانادا، در دوره سربازی در نیروهای مسلح ایران خدمت کردند که البته در ایران اجباری است. این ایرانی‌تباران بر این باورند که ممانعت از ورود آنها به خاک آمریکا بخشی از راهبرد گسترده‌تر ایالات متحده علیه مسافران متولد ایران باشد.
در روز ۴ ژانویه، بیش از ۲۰۰ مسافر ایرانی‌تبار از بریتیش کلمبیا به مدت چند ساعت در مرز پیس آرک (Peace Arc) در ایالت واشنگتن مورد بازجویی قرار گرفتند.
Social media posts that CBP is detaining Iranian-Americans and refusing their entry into the U.S. because of their country of origin are false. Reports that DHS/CBP has issued a related directive are also false.
— CBP (@CBP) January 5, 2020
سازمان گمرگات و حفاظت مرزهای آمریکا می‌گوید هیچ دستوری از مقامات بالاتر در این زمینه صادر نشده و حتی یکی از مدیران این سازمان هم اعلام کرد که اقدام صورت گرفته مطابق مقررات نبود و به سرعت اصلاح شد. او اعلام کرد چنین اقدامی، به ندرت صورت می‌گیرد.
با رسانه‌ای شدن ماجرای توقیف ایرانی‌تباران در مرزهای آمریکا، اعلام شد رفتارهای این چنینی بالاخره در روز ۵ ژانویه پایان یافت.
اما روز ۳۱ ژانویه، اتفاقی دیگر رقم خورد. سامان زمان‌زاده یک کانادایی ایرانی‌تبار ۳۵ ساله است که برای شرکت در یک کنفرانس مهندسی راهی ارلاندو بود. او از ژوئیه ۲۰۱۸ شهروند کانادا بوده و بارها بدون مشکل، به ایالات متحده سفر کرده است.
اما در روز ۳۱ ژانویه، افسر آمریکایی از او درباره سابقه‌اش پیش از اخذ تبعیت کانادا و اینکه چرا در آن موقع درخواست ویزای او رد شده بود پرسید. مخالفت با ویزای آقای زمان‌زاده زمانی بود که ترامپ یک سری محدودیت‌ها را برای سفر اتباع ۷ کشور مسلمان به آمریکا اعلام کرد که البته سروصدای زیادی نیز به همراه داشت.
در آن زمان، آقای زمان‌زاده سفر خود را لغو کرد و تصمیم گرفت منتظر بماند. او این بار به عنوان شهروند کانادا قصد ورود به کانادا را داشت.
احمد کشاورزیان هم ماجرایی مشابه دارد.
آقای کشاورزیان یک مشاور ۵۹ ساله در حوزه ساخت‌وساز است و قصد داشت با همسر و دخترش به ارلاندو سفر کند که در فرودگاه پیرسون، مورد بازجویی قرار می‌گیرد. او در سال ۲۰۱۷ شهروند کانادا شد و بارها بدون هیچ مشکلی از کانادا وارد ایالات متحده شده بود.
اما این بار، پس از یک بازجویی ۲۰ دقیقه‌ای متوجه می‌شود که نمی‌تواند وارد آمریکا شود. به او گفته می‌شود که فاقد ویزای ضروری برای عبور از مرز است. وب‌سایت سفارت ایالات متحده در کانادا می‌گوید شهروندان کانادایی معمولا برای سفر به ایالات متحده نیاز به ویزا ندارد، مگر در برخی موارد محدود.
تغییر در رویه: یک سلیقه یا دستور؟
دو کانادایی ایرانی‌تبار که در دوره خدمت سربازی در نیروهای مسلح ایران بودند به سی‌بی‌سی گفتند که تا پیش از قتل قاسم سلیمانی، هرگز با برخورد این چنینی برای ورود به آمریکا روبرو نشده بودند. اداره گمرک و حفاظت مرزهای کانادا در ایمیلی به سی‌بی‌سی گفت: «هیچ سیاست یا مقرراتی که به این اداره اجازه دهد تا شهروندان را فقط بر اساس ملیت هدف (بازجویی) قرار دهد، وجود ندارد.»
این اداره می‌گوید که افسران این اداره به گونه‌ای آموزش دیده‌اند که قوانین ایالات متحده را به شکلی یکنواخت و منصفانه اجرا کنند و هیچ تبعیضی را بر اساس دین، ملیت، نژاد و یا جهت‌گیری جنیستی اعمال نکنند.
بر اساس اطلاعیه صادر شده از این اداره، افرادی که گذرنامه معتبر کانادایی ارائه می‌کنند برای ورود به کانادا مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و این بر عهده خود فرد است که مواردی که سبب جلوگیری از ورودش می‌شود را برطرف سازد.
وقتی جلوی ورود شیرین فهیمی به خاک آمریکا گرفته شد، او از افسر مرزی پرسید که چرا با وجود اینکه بارها در گذشته به این کشور سفر کرده، این بار جلوی سفرش گرفته می‌شود. خانم فهیمی می‌گوید که افسرش در پاسخ گفت: «خب…آنها قبلا اشتباه کردند!» او می‌گوید: «چطور ممکن است آژانس مرزی آمریکا بارها و بارها یک اشتباه را تکرار کند؟»
سکوت دولت کانادا
برای آقای زمان‌زاده، تنها راه‌حل موجود این است که دولت کانادا وارد عمل شود و اطمینان حاصل کند که هیچ تبعیضی علیه شهروندانش اعمال نمی‌شود.
او می‌گوید: «من شهروند آمریکا نیستم و نمی‌توانم درخواستی از آن دولت داشته باشم. اما شهروند کانادا هستنم و در این انتخابات به حزب لیبرال رای داد و یکی از دلایل اصلی من این بود که ترودو تاکید داشت که یک کانادایی همیشه یک کانادایی است و کانادایی می‌ماند!»
سی‌بی‌سی با وزارت خارجه کانادا و نیز آژانس خدمات مرزی کشور مکاتبه کرد تا ببیند آیا دولت کانادا از رفتار صورت گرفته با کانادایی‌های ایرانی‌تبار مذکور اطلاع دارد یا خیر. سی‌بی‌سی از مقامات این دو نهاد خواست توضیح دهند که آیا اقدامی برای اطمینان از اینکه چنین رفتارهایی دوباره تکرار نمی‌شود صورت گرفته یا خیر.
هیچ کدام از این دو نهاد هیچ توضیحی ندارند و سئوالات را به مقامات آمریکایی ارجاع دادند.
فرمهر امیردوست
