سپهر صادقی
دیوید سن ژک، فضانورد اهل استان کبک است که پس از انجام ماموریت شش ماهه خود، تا چند ساعت دیگر به زمین باز می‌گردد. او به همراه آنی مک‌کلن (Anne McClain) از ناسا و نیز الگ کونوننکو (Oleg Kononenko) از روسیه، سوار بر کپسول سایوز به زمین خواهد آمد. زمان رسیدن آنها به زمین، تقریبا قبل از ساعت ۱۱ امشب برآورد شده است.
روفی کویومیجان (Raffi Kuyumjian) که پزشک آژانس فضایی کاناداست می‌گوید که بدن دیوید برای اینکه بتواند یک بار دیگر خود را با شرایط زمین منطبق کند، نیازمند زمان است.
دکتر کویومیجان می‌گوید: «سپری ۶ ماه در فضا، تقریبا مشابه سپری کردن شش ماه در رختخواب، آن هم بدون حرکت است. بدن او باید دوباره خود را با گرانش زمینه انطباق دهد. او برای بیرون آمدن از کپسول نیازمند کمک است. او در این فرآیند با مشکلاتی نظیر عدم تعادل برای ایستادن روبرو خواهد شد. ممکن است دچار سرگیجه شود، زیرا سیستم قلبی-عروقی‌اش تا مدت‌ها فارغ از گرانش به کار می‌پرداخت. و اینکه فضانوردان معمولا پس از بازگشت به زمین، در همه بخش‌های بدن خود دچار درد می‌شوند. او حتی در حالت نشسته هم دچار درد در ناحیه پشت و کمر می‌شود، این ماهیچه‌ها چندین ماه تقریبا بلااستفاده بودند.»
آقای سن ژک هفته گذشته به خبرنگاران اعلام کرد که از چالش‌های جسمی که به خاطر گرانش صفر در فضا پس از فرود روی زمین در انتظارش است آگاه است. مشکلاتی در گردش خون، دردهای ماهیچه‌ای و نیز ستون فقرات کش‌آمده در فضا که بر روی زمین به حالت نرمال باز می‌گردد، از جمله این مشکلات است. همه اینها بدین معناست که او برای مدتی در راه رفتن و حرکت، دچار مشکل خواهد شد.
گفتنی است این فضانورد کانادایی که اصالتا اهل سن لامبرت در ایالت کبک است، رکورد طولانی‌ترین سفر فضایی توسط یک کانادایی (به مدت ۲۰۴ روز) را به اسم خود ثبت خواهد کرد. گفتنی است او در رشته‌های کیهان‌شناسی، پزشکی و نیز مهندسی تحصیل کرده است.
او در ماه آوریل حدود ۶ و نیم ساعت پیاده‌روی در فضا انجام داد و از بازوهای ویژه ایستگاه فضایی برای انجام ماموریت‌های تعیین شده استفاده کرد. او نخستین کانادایی است که موفق به کار با این بازوهای مکانیکی ویژه شده است.
او در روز جمعه در کنفرانسی خبری در شهر هیوستون در ایالات متحده شرکت کرده و در اواسط ماه جولای نیز برای به کانادا می‌آید. گفتنی است، مقامات آژانس فضایی کانادا در حال مذاکره برای ارسال یک فضانورد دیگر تا سال ۲۰۲۴ به ایستگاه فضایی هستند.
فضانورد کانادایی و کمک به طول عمر بشر
یکی از کارکردهای ایستگاه فضایی، کمک به انجام پژوهش‌های مختلف مربوط به زیست‌شناسی و پزشکی است. حضور دیوید سن ژک نیز به انجام تحقیقاتی ارزشمند در این حوزه‌ها انجامید.
پژوهشگران دانشگاه واترلو در یک همکاری مشترک با ایستگاه فضای کانادا به بررسی دو پدیده پیری و نیز سلامت سیستم قلبی-عروقی انسان طی حضور در شرایط بدون گرانش در فضا پرداختند. این پژوهش‌ها در نهایت به طراحی شیوه‌هایی برای افزایش سلامت سالمندان خواهد انجامید.
اما چرا نمی‌توان این آزمایش‌ها را بر روی زمین انجام داد؟
فضانوردان، با شرایطی ویژه در فضا روبرو هستند. سفر فضایی شباهت زیادی به فرآیند پیری دارد. فقط پس از چند ماه از حضور یک انسان در فضا، مقاوم در برابر انسولین در بدنش به شدت بالا می‌رود. همچنین رگ‌های بدنش نیز تا حدی سفت می‌شوند. این سفت شدن رگ‌ها چیزی معادل تاثیر ۲۰ سال افزایش عمر بر روی زمین است.
این سفت شدن رگ‌ها روی فشار طبیعی خون تاثیر می‌گذارد، یعنی همان مشکلی که بسیاری از سالمندان با آن روبرو هستند. این تغییرات می‌تواند سبب بروز مشکلاتی در حرکت و نیز توانایی‌های ذهنی فضانوردان (و البته سالمندان روی زمین) شده و حتی به ایجاد بیماری‌های قلبی نیز بیانجامد.
مقاومت در برابر انسولین همچنین یکی از مشخصات دیابت نوع دوم به شمار می‌رود که معمولا افراد میان‌سال و سالمند در معرض آن قرار دارند. به همین دلیل، دیوید سن ژک به خاطر حضور ۶ ماه‌اش در فضا، یک نمونه بسیار خوب برای بررسی این موارد بود.
پژوهشگران داده‌های دریافتی از بدن این فضانورد و نیز چندین فضانورد دیگر را مورد بررسی خواهند داد تا در نهایت بتوانند به شیوه‌هایی برای کاهش سرعت روند سفت شدن رگ‌ها و یا حتی معکوس‌سازی آن دست یابند. گفتنی این داده‌ها به شیوه اولتراسونیک و نیز دریافت نمونه خون در ایستگاه فضایی به انجام می‌رسد.
خبرهای صبحگاهی
