مهرنوش اردلان یکتا
سندرم آشیانه خالی
سندرم «آشیانه خالی» نوعی احساس ناراحتی و تنهایی است که والدین به دنبال جدا شدن فرزندانشان و ترک خانه به منظور زندگی مستقل، مهاجرت یا حتی رفتن به دانشگاه در شهری دیگر تجربه می‌کنند.
این مشکل یک اختلال بالینی نیست ولی می‌تواند والدین را مستعد ابتلا به افسردگی و بیماری‌های روحی روانی کند.
این مشکل بیشتر بعد از جدا شدن آخرین فرزند به وجود می‌آید و بیشتر در مادران خانه‌دار که زمان بیشتری را در مراقبت از فرزندانشان می‌گذرانند، دیده می‌شود.
علل این سندرم
والدین بعد از مدت زمان زیادی که به مراقبت از فرزندانشان اختصاص داده‌اند به ناگهان متوجه می‌شوند که فرزندان دیگر به این مراقبت نیازی ندارند و احساس خلا در خانه به وجود می‌آید. از سویی دیگر نگرانی از این که آیا فرزندشان در رفاه و امنیت کامل قرار دارد یا نه و آیا می‌تواند از عهده مشکلات خودش برآید، مساله دیگری‌ست که می‌تواند این احساس آشیانه یا خانه خالی را به وجود آورد.
نشانه‌ها
در گذشته پژوهشگران مطرح می‌کردند که این سندرم به همراه احساس عمیق از دست دادنی که به وجود می‌آورد والدین را نسبت به افسردگی، اعتیاد به الکل، بحران‌های هویت و مشکلات جدی در مسایل زناشویی و خانوادگی آسیب پذیر می‌کند. اما مطالعات جدیدتر نشان داده‌اند که سندرم «آشیانه خالی» می‌تواند کشمکش‌های خانوادگی و کاری را کاهش دهد و از بعضی لحاظ برای پدر و مادر مفید واقع شود. والدین با رفتن آخرین فرزند از خانه می‌توانند کیفیت روابط زناشویی خود را بهبود بخشند و در جهت انجام بعضی از علایق شخصی که در گذشته به دلیل وقت کم قادر به انجام آنها نبوده‌اند حرکت کنند.
راه‌هایی که پدرها و مادرها می‌توانند با این سندرم مواجه شوند چیست؟
- پذیرش زمانی: والدین باید از مقایسه زمان‌بندی انجام مراحل زندگی توسط فرزندشان با انتظاراتی که داشته‌اند و یا مقایسه با خود و دیگر فرزندان پرهیز کنند و تنها بر اموری که می‌تواند به فرزند در رسیدن به موفقیت کمک کند تمرکز نمایند.
- تماس مداوم: پدر و مادرها باید در تماس مداوم و مستمر از طریق تلفن، اینترنت و یا ملاقات ادامه دهند؛ این امر به هر دو کمک خواهد کرد که با شرایط جدید زودتر تطابق یابند.
- به دنبال حامی باشند: چنانچه بعد از ترک فرزندان احساس تنهایی یا غم بسیار عمیقی وجود دارد، باید سعی شود که این احساس با اطرافیان یا دوستان نزدیک درمیان گذاشته شود و در صورت وجود علایم افسردگی حتما به پزشک مراجعه شود.
- تمرکز بر جنبه مثبت: باید سعی شود که بر نکات مثبت این موضوع تمرکز کرد و از وقت آزاد نهایت استفاده برده شود. بازگشت به انجام علایق شخصی و معاشرت‌های دوستانه بیشتر، انجام کارهایی مانند نقاشی و غیره، از نمونه‌های این رفتار است.
آیا روشی برای پیشگیری از این سندرم وجود دارد؟
اگر فرزند کوچک شما در شرف ایجاد یک زندگی مستقل است و از ابتلا به این سندرم نگران هستید، باید برای پیشگیری از ابتلا به آن برنامه ریزی کنید.
تا آن‌جایی که می‌توانید خود را مشغول نگه دارید. این مشغولیت می‌تواند بازگشت به کار باشد یا می‌تواند شرکت در خیریه‌ها یا کارهای داوطلبانه و یا کلاس‌های هنری آموزشی باشد که همگی می‌تواند شما را سرگرم نگه دارد و دوران آغاز تغییر در شرایط منزل را برای شما راحت‌تر کرده و به پذیرش آن کمک کند.
